İklim krizinin başlıca örneği olduğu hipernesneler, karşımızdaki kişinin suratına, bir şeylerin kanıtı olarak kolayca çarpabileceğimiz bir kavram değil.Ekolojik teorisyen ve çevre filozofu (çok havalı title değil mi?) Timothy Morton, bu fikri ilk olarak ortaya koyduğu “Hipernesneler - Dünyanın Sonundan Sonra Felsefe ve Ekoloji” adlı kitabında, &nbsp;hipernesnelerin “insanlara göre zaman ve mekânda çok büyük miktarlarda dağılmış nesneler” olduğunu söylüyor.İnsan algısını aşıyorlar fakat etkilerinin sürekli olarak içinde yaşıyoruz . Onları bir portakal gibi kolayca ağaçtan toplayamıyoruz. Tıpkı Bob Dylan'ın Bay Jones'u gibi.. Bir şeyler olduğunu hissediyoruz ama ne olduğunu bilmiyoruz.Dünyadaki tüm plastikler, doğal petrol rezervleri, kuraklık, evrim, internet, görelilik ve iklim değişikliği hipernesnelere birer örnek olarak gösterilirken “Aaa” dediğinizi duyar gibiyiz. Evet. Dilimizin ucundaki bir şey, göremediğimiz, dokunamadığımız bir şey.&nbsp;Ve şimdi biz, içinde mi, &nbsp;dışında mı olduğumuzdan emin olamadığımız hipernesneler tarafından yutuluyoruz.Metaforlar içinde boğulmaya hazırsak ve kemerlerimizi bağladıysak şimdi de Morton’ın sıraladığı, hipernesnelerin 5 özelliğine bir göz gezdirelim:&nbsp;Viscous&nbsp;(viskoz): Bir hipernesne hakkında ne kadar çok şey bilirseniz, onunla o kadar “içli dışlı” olduğunuzu fark edersiniz diyor yazar. Bunu, her zaman hissedebileceğiniz, her yere yayılmış bir etkiler zinciri gibi düşünebiliriz. Daha çok şey bildikçe, daha çok farkederiz.Non-local (yerel olmayan): Daha önce de bahsettiğimiz gibi hipernesneler, zaman ve mekânda kitlesel olarak dağılır, tek bir yerde bulunmazlar. Örneğin; ABD tarafından bugüne kadar salınan karbondioksit, tüm atmosfere dağılmıştır ve dağılmaya devam eder. Ülkenin hemen üstünde, sınırlar içindeki bir bulut şeklinde kalmaz. Eninde sonunda, gezegenin diğer ucunu da etkiler. Ya da, iklim değişikliğini geniş çapta yayılmış bir fiziksel fenomen olduğu için göremeyiz. Belirtileri, burada sel, başka bir yerde yangın, dünyanın diğer ucunda ise sıcak hava dalgası olarak karşımıza çıkabilir .&nbsp;Temporally Undulate (zamansal dalgalanma): Hipernesnelerin büyük ölçekli olması, onların zamansallıkla özel bir ilişkisi olduğu anlamına gelir. Beynimizin bir türlü kavrayamadığı bir zamansallığın içerdiği onca mesafede kaybolurlar. Bu bir ölçek ve aynı zamanda perspektif sorunudur. Özne, varlığı binlerce yılı kapsayabilecek devasa bir nesnenin önünde veya içinde ne kadar küçük olursa, onu o kadar az gözlemleyebilir, analiz edebilir ve inceleyebilir.&nbsp;Örneğin, bir hipernesne olarak plastiği ve çevremizdeki her yerde (cidden her yerde) bulunmasını bir düşünün. Umuyoruz ki artık kullanmayı bıraktığımız plastik poşetlerde, ambalajlarda, ofis koltuklarımızın bazı kısımlarında, spor ayakkabılarımızın tabanında, ne yazık ki içtiğimiz suda bile plastikle karşı karşıyayız. Şimdi öldürücü o darbeyi vurma zamanı. Ürettiğimiz tüm plastiğin büyük bir bölümünün dünyadaki son insandan daha uzun süre dayanacağı gerçeği, onu korkunç bir hipernesne yapıyor; zamansallığında çoktan kaybolduğumuz bir hipernesne.Phasing (aşamalı): Morton’a göre, hipernesneler diğer varlıkların normalde algılayabileceğinden daha yüksek boyutlu bir alanı kaplıyor. Onları bir bütün olarak deneyimleyemiyoruz; yalnızca anlık bakışlar atabildiğimiz süreçleri yaşıyoruz. Binlerce türün zamanla yok olması veya bir gölün kuruması da hipernesnelerin aşamalı olma özelliğine üzücü birer örnek.Interobjective&nbsp;(Nesneler Arasılık): Son metaforumuza geldik. Söylenene göre; hipernesneler, doğaları gereği yalnızca diğer nesneler arasındaki ilişkilerde saptanabiliyor. Yani nesneler yalnızca, ortaya çıkan bir hipernesnenin diğer nesneler üzerindeki "ayak izini" algılayabiliyor. Kafaların yavaştan alev almaya başladığını hissederek bu tanıma uygun bir örnek verip konuyu kapatıyoruz. İklim krizi, diğer nesnelerin yanı sıra Güneş, fosil yakıtlar ve karbondioksit arasındaki etkileşimlerden de oluşur. Ama, emisyon seviyeleri, sıcaklık değişimleri ve okyanus seviyeleri aracılığıyla görünür hâle gelir. &nbsp;İklim krizi, hipernesneler arasında en tehlikeli olanı, çünkü genelde hipernesneler gezegendeki her bir türün varlığını tehdit etmezken, iklim krizi &nbsp;tam da bunu yapıyor. Kavramın soyut doğası, bazılarına onun gerçekliğini tamamen reddetme fırsatı sunuyor ve bu, durumu daha da tehlikeli kılıyor.Sahi, tam olarak anlayamadığımız bir şeyi nasıl düzelteceğiz? Görmeyen birinden, gözle görülemeyen bir şeyi hayal etmesini nasıl isteriz?

Senaryoyu az çok biliyorsunuz. Her şey, iklim krizinin gerçekten var olduğunu iddia eden biriyle başlar. Her zaman, oralarda bir yerlerde bu anı bekleyen bir kişi ise kendinden emin bir şekilde; “Bana iklim krizi denen şeyi gösterin; tam olarak nerede?" der. Bir çanta dolusu grafik, bilimsel makale, yakın geçmişe dair yüzlerce örnek iklim krizini işaret eder fakat doğrudan, somut hâliyle onu gösteremez.

Ben bir hipernesne miyim?

Önce gelin “toksik erkeklik” kavramını biraz açalım.&nbsp;Toksik erkeklik veya toksik maskülenite; erkeklere duygusal derinlik, fiziksel yakınlık, güçlü iletişim veya işbirliği gibi kendileri tarafından kadınsı olarak algılanan her şeyi reddetmeyi öğreten toplumsal bir cinsiyet çerçevesi olarak tanımlanıyor. Başka başka tanımları da var tabii, her kavram gibi, ama bu tanım herhalde konuyu kavramak için şimdilik yeterli.“Erkek adam”ların ağlamayacağı, pembe giyemeyeceği, duygularına yenik düşmemesi gerektiği, iri yarı ve kaslı gözükmezse ciddiye alınmayacağı gibi fikirler günden güne beyinlerine işleniyor. Baskın olmak için risk almak, saldırgan ve rekabetçi olmak teşvik edilirken; hassas olmak, duygusal derinlik gibi feminen olarak algılanan her şeyden kat'iyetle uzak durmaları tembihleniyor. Bu tembihleme mekanizması da toplumun çeşitli alanlarında karşımıza çıkabiliyor. Bazen bir toplantı odasında, bazen bir spor müsabakasında, bazen bir babanın oğluna anlattığı masalda, bazen de okulda…&nbsp;Güzel kardeşim, kaçıncı yüzyıldayız ya! M.Ö. 1.200.0000’de değiliz şu anda.&nbsp;İsmini telaffuz ederken oldukça zorlandığımız feminist yazar Chimamanda Ngozi Adichie, bu konuya tam da şöyle değinmiş.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Sert olmaları gerektiğini hissettirerek, erkeklere yaptığımız en büyük kötülük, onları çok kırılgan egolarıyla baş başa bırakmamız.” &nbsp;</blockquote>İklim krizi yangınına, başkalarına ve kendilerine "hakiki erkek" olduklarını unutturmamak zorunda hisseden erkekler tarafından benzin dökülüyor. Bir dakika, nasıl yani?<img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631726979661.png" width="550" height="478" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.15" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kendilerinin de kadınlarla aynı oksijeni soluyup aynı toprağa bastığını unutanlar olacak ki; geri dönüşüme özen göstermek, etik vejetaryenlik, doğa dostu çantalar taşımak ve iklim krizine karşı hassasiyet gibi tüm insanlığa fabrika ayarlarında yüklenmiş olması gereken bilinç bile kadınsı gözüktüğü için çoğu erkek tarafından komik ve tabii ki “kadınsı” veya “feminen” bulunuyor. &nbsp;Araştırmalara göre, (ki bu konuda baya bi’ araştırma var) genel olarak erkekler, iklim krizi adına yaşam tarzlarında birtakım değişiklikler yapmaya hem az ilgili hem de daha az istekli. Damarlarında toksik maskülinite gezinen erkekler, bir krizin üstesinden kendi başlarına gelme yeteneklerine olan inançları had safhada olduğu için, sorunun devasa boyutuna rağmen işbirlikçi eylemleri reddediyorlar. Bu da hâliyle rasyonel problem çözme yeteneklerini sınırlıyor.&nbsp;Bu noktada, sanıyoruz ki beslenme şekli en büyük sorunlardan birini oluşturuyor. Örneğin, ABD’de erkekler, kadınlardan yaklaşık <a fr-original-style="" href="https://health.gov/our-work/nutrition-physical-activity/dietary-guidelines/previous-dietary-guidelines/2015#figure-2-6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">%57 daha fazla</a> et tüketiyor. Hayvansal tarım, sera gazı emisyonlarına en fazla katkıda bulunan sektörlerden biri olduğundan, et tüketimini en aza indirmek, iklim değişikliğini hafifletmede güçlü bir strateji olabilecekken; birçok erkek tabaklarında et olmadığında erkekliklerinin tehdit altında olduğunu hissediyor. Bunları hep, yapılan araştırmalar söylüyor.&nbsp;Kimileri ise, “Abartmayın abi küresel iklim değişikliğinin tek suçlusu erkekler mi?” diyor. Haklısınız, değil.&nbsp;Biz de “iklim krizininin suçlusunu” bulmaya çalışmıyoruz. Ama gelin size birkaç sayı verelim ve sonra da noktaları birleştirelim:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dünyadaki&nbsp;homo sapiens&nbsp; üyelerinin %50.4’ü ila %51.9’u arasındaki bir oran erkek bireylerden oluşuyor. Kaynaklara göre oranlar değişebiliyor.Cinsiyet alanındaki tanım tartışmalarına burada hiç girmiyoruz.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şu anda sadece 22 ülkede kadın devlet başkanı var.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tüm dünyadaki bakanlıkların yalnızca %21’i kadın bakanlardan oluşuyor. Parlamentolarda ise kadın milletvekili oranı %25. <a fr-original-style="" href="https://www.unwomen.org/en/what-we-do/leadership-and-political-participation/facts-and-figures" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Birleşmiş Milletler</a>’in öngörüsüne göre, bu kaplumbağa hızıyla &nbsp; politik temsildeki kadın-erkek eşitliğine en erken 2063’de ulaşılıyor.&nbsp;</li></ul>Konudan sapmayalım. Uzun lafın kısası, iklim krizi konusunda bireysel ve kitlesel adımları atabilmek için ve politik düzlemde kalıcı ve sistematik değişiklikler yapmamız için bu “toksik erkeklik” muhabbetini artık bir geçmemiz gerekiyor. Gerçekten geçelim bunları. İstediğin kadar maskulen ol, toksik olma yeter.&nbsp;Kısaca:&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1631726982717.png" width="550" height="445" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.23" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Zaten iklim krizi de cinsiyetimize, ırkımıza, dinimize, milliyetimize ve gözümüzün yaşına bakmadan çarpıveriyor tokadını. Nasıl tüm erkekler iklim krizi konusunda duyarsız veya agresif değilse, tüm kadınlar da birer çevre dostu Amazon savaşçısı değil. Tam anlamıyla çevresel yıkımlara sebebiyet veren milyar dolarlık güzellik ve moda endüstrileri en çok kimin etrafında pervane oluyor hepimiz farkındayız.&nbsp;Toplumsal cinsiyet rolleri iklim krizinin hem yarası hem yara bandıysa da, sıradan tüketicilerin stereotipik harcama alışkanlarına odaklanmak pek işe yaramıyor. Yani erkeklere daha fazla veganburger yedirerek iklim krizine "dur" demiş olmayacağız, ne yazık ki. Bu noktada bize daha kapsayıcı, sistematik&nbsp;ve bütüncül&nbsp;çözümler lazım.&nbsp;Bu üç kelimeyi bilinçli bir şekilde bilerek, isteyerek, özenle düşünerek seçtik. Bunlar hızlı hızlı okunup "eeeeehhh" diyerek geçilebilecek 3 kelime. Ancak tekrar bir vurgulayalım:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 206, 20); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Bu noktada bize daha&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">kapsayıcı</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">sistematik</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">bütüncül</li></ul>çözümler lazım. </blockquote>Son bir not: <a fr-original-style="" href="https://apos.to/n/ragraga" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ragraga&nbsp;</a>bir Aposto! Bülteninde toksik erkeklik konseptini çok detaylı incelemişti. Buyrunuz da link <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/toksik-maskulinite-erkeklik" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">burada</a>.&nbsp;

Güzel kardeşim, kaçıncı yüzyıldayız ya! M.Ö. 1.200.0000’de değiliz şu anda. 

Toksik Erkeklik, Çevreci Hareketlere Karşı

<img src="https://images.aposto.com/2021/8/3/1630496463934.jpeg" width="413" height="413" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.33" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bu arada söylemeyi unuttuk: Selam, biz geldik.&nbsp;Bundan sonra her iki haftada bir, Perşembe günleri Aposto! ile düzenlediğimiz Esmiyor Postası’nı okuyabilirsin. Esmiyor Podcast gibi, Esmiyor Postası da iklim krizini merkeze alıyor, arada bir çevre, sürdürülebilirlik ve doğa gibi konulara da değinilebilir. Gerçekten çok düzenli bir plan yok.&nbsp;Bu haftayı kapatmadan: ‘Bu postada tuzum olsun’ dersen, bizimle zeynep@esmiyor.earth adresinden iletişime geçebilirsin. İsteriz ki burası herkesin platformu olsun ve yazılarınızı, mektuplarınızı, mesajlarınızı veya SMS’lerinizi, her neyi isterseniz yayınlayalım.&nbsp;

Zeynep Şeniş