<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ödeme Duvarlarının Yeri ve Zamanı</h2>Medya ve özellikle de gazetecilik için reklam gibi gelir modellerinin getirisi düştükçe okur desteğine duyulan ihtiyaç artmaya başladı. Ancak gazeteciliği toplumsal bir hizmet olarak görenler, özellikle de gazeteciliğin bu görevinin öne çıktığı zamanlarda ödeme duvarlarının kalkması gerektiğini savunuyor. Bunun örneklerini de zaman zaman görüyoruz. Örneğin pandemi döneminde birçok büyük gazete ödeme duvarlarını <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2020/03/14/covid-19-ozel-bulteni/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kısmen ya da tamamen askıya almıştı</a>.Richard Stengel da ABD’de yaklaşan seçimlerin benzer bir önem teşkil ettiğini düşünerek seçim zamanlarında ödeme duvarlarının askıya alınması gerektiğini savunan bir yazı yazdı ve bu yazı <a fr-original-style="" href="https://web.archive.org/web/20240418165043/https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2024/04/paywall-problems-media-trust-democracy/678032/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Atlantic’de yayınlandı</a>. Ancak yazının gündem olmasının sebebi sunduğu fikir değil, The Atlantic’in ödeme duvarının arkasında olduğu için okunamıyor olmasıydı. Yani ödeme duvarlarının esnek olması gerektiğini savunan bir yazıyı okumak için ödeme duvarını aşmanız gerekiyordu.Bunun gibi durumların ekran görüntüleri zaman zaman karşımıza bir espri malzemesi olarak çıkıyor. Elbette burada sorumluluk yazıyı yazan kişide değil, birçok kez yaşanan bu ironik duruma rağmen ders almayıp bu yazılara ödeme duvarı istisnası koymayan yayınlarda. Bu arada internette kendileriyle o kadar dalga geçilmesine rağmen The Atlantic hâlâ <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/ideas/archive/2024/04/paywall-problems-media-trust-democracy/678032/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu yazıyı</a> ödeme duvarının dışına taşımadı.

n okuyoruz|

OpenAI ve diğer Büyük Dil Modeli geliştiren şirketlerin bu modeller için internetten ve daha birçok kaynaktan metin ve görsel toplamaları ilk günden bu yana büyük tartışma konularından birisiydi. 2023 içerisinde <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/technology/archive/2023/09/books3-database-generative-ai-training-copyright-infringement/675363/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Atlantic’in yayınladığı devasa kitap listesi</a> gibi birçok haber yayınlandı ancak buradaki yasal ve etik tartışmalarda herhangi bir sonuca varmaktan fazlasıyla uzağız.Bunun temel sebeplerinden birisi telif hakkı yasaları için tam anlamıyla belirsiz bir bölgeye girmiş olmamız. Şu ana kadar açılan birçok dava reddedildi, bunun sebebi de telif hakkı ihlalini böyle bir durumda kanıtlamanın aşırı zor bir iş olması. Sonuçta bu veriler izinsiz toplanmış olsa da kimsenin telifli eseri ücretli veya ücretsiz bir şekilde başkalarına sunulmuyor ya da bildiğimiz anlamda bir adil kullanım ihlâli söz konusu değil gibi görünüyor. Her ne kadar etik ve işi üreten yazar ve sanatçılara saygı anlamında sorunlu bir durum olsa da, yasal olarak baktığımızda bunları bir veri olarak toplamak ve bir sistemi eğitmek için kullanmak telif yasaları için tanımsız bir alan.Bu da <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2023/12/27/24016212/new-york-times-openai-microsoft-lawsuit-copyright-infringement" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">New York Times’ın açtığı davayı</a> daha ilginç kılıyor. Çünkü NYT genel bir ihlal argümanıyla gitmek yerine spesifik örnekler ve suçlamalarla gidiyor. Bunlardan birincisi ChatGPT’nin ödeme duvarı arkasındaki haberlerin metinlerini tamamen ve hiç bozmadan cevap olarak vermesi. Bu durum OpenAI’ın bu verileri ödeme duvarı arkasından topladığı ve isteyenlerin bu şekilde ücretli içeriklere bedava ulaşabilmesini sağladığını gösteren bir delil olarak sunuluyor.Diğer önemli gördüğüm suçlama ise ChatGPT’nin New York Times’ın marka değerine zarar verdiği <a fr-original-style="" href="https://pressgazette.co.uk/media_law/new-york-times-open-ai-microsoft-lawsuit/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">suçlaması</a>. Bildiğimiz gibi bu botlar tamamen yanlış bilgiler uydurabiliyor ya da sahte kaynaklar üretebiliyor. NYT kendi haberiymiş gibi üretilen bu yanlış bilgilerin ve diğer “halüsinasyonların” gazetenin güvenilirliğine ve marka değerine zarar verdiğini savunuyor.Davanın nasıl ilerleyeceğini şu aşamada kestirmek güç. Özellikle de yıl bitmeden önce OpenAI’ın Axel Springer ile içerik anlaşması imzaladığını düşünecek olursak belki de benzer bir anlaşma ile dava başlamadan bitebilir de.&nbsp;Ancak bu dava ve genel olarak bu modellere açılan davalardaki kimi argümanlar ilerleyen dönemlerde farklı sorunlarla karşılaşma riskimizi de artırıyor. Davalar her ne kadar modelleri hedef alıyor olsa da telif haklarını yorumlama biçimleri ve bu yasaların potansiyel olarak kapsamını aşırı genişletmeleri ilerleyen dönemlerde kötüye kullanıma da kapı aralayabilir. Büyük Dil Modellerinin teknik anlamda yaptıkları ile bir veri analizinin veya arama motorlarının yaptıkları temelde çok yakın işlemler. Bunları telif hakkı ihlali olarak tanımladığımız durumda veri üzerinden yaptığımız birçok çalışmanın ve geliştirilen teknolojilerin de <a fr-original-style="" href="https://www.techdirt.com/2023/12/28/the-ny-times-lawsuit-against-openai-would-open-up-the-ny-times-to-all-sorts-of-lawsuits-should-it-win/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">riske girmesine neden olabiliriz</a>. Hatta bunu daha ileriye taşıyıp haber kurumlarının birbirine “muhabirin benim haberimi izinsiz okuyup haberinde kullanmış” diyerek dava açması bile teoride mümkün hâle gelebilir.Yeni bir teknolojiyle karşı karşıya kalmanın en büyük tehlikesi de tam olarak bu. Çoğu zaman kendimizi veya kısıtlı bir alanı bir an önce korumak için çabalarken bunun potansiyel sonuçlarını ve sebep olabileceği diğer zararları görmüyoruz. Yeni teknolojiler ile gelen hype dalgası sadece pozitif anlamda değil, negatif anlamda da bir körleşmeye neden olabiliyor. Acilen bir şeyler yapmamız gerektiğini düşünmek yerine daha geniş kapsamlı düşünmek ve buna göre bir yaklaşım benimsemek gerekiyor.2024’te en temel tartışmalardan birisi de bu olacak. Her ne kadar gündemdeki en ilgi çekici madde olarak bu davayı görsek de arkasında artık yaygınlaşan ve hatta <a fr-original-style="" href="https://arstechnica.com/gadgets/2024/01/ai-comes-for-your-pcs-keyboard-as-microsoft-adds-dedicated-copilot-key/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">klavyelerimize kadar</a> gelmek üzere olan bu yeni teknolojiyi nasıl yöneteceğimiz ve denetleyeceğimiz sorusunu cevaplamaya çalışacağız.&nbsp;

Mesele durdurmak değil denetlemek.

NY Times’ın OpenAI Davasının Temelindeki Tartışma

Gelir modelleri olarak ödeme duvarları veya benzer duvar pratikleri genel olarak cazip görünse de sağlıklı ve başarılı bir şekilde yönetmek için ciddi bir emek isteyen yollar. Aktif bir şekilde durumu izlemek, gerektiğinde farklı yöntemlerle birleştirmek ve yayınınız için ideal olan formu bulmak bir anda yapabileceğiniz bir iş değil. Geçtiğimiz hafta içerisinde, bu konudaki pratiklerinin gayet oturmuş olduğunu düşünebileceğimiz iki yayının köklü değişimler duyurması da buna bir örnek.Bunların ilki ekonomi yayını Quartz'dı. Uzun zamandır bültenlerini ücretsiz tutup sitedeki haberlerinin önemli bir kısmını ödeme duvarı arkasında tutan yayın, bu duvarı kaldırıp yerine "bülten aboneliği duvarı" getirdiğini <a fr-original-style="" href="https://qz.com/2154695/quartz-is-taking-down-the-paywall-on-qz-com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu</a>. Mevcut üyelik sistemlerinin odağında ise üyelere özel bültenler olacak. CEO Zach Seward, bu kararda aboneler ile yaptıkları ankette çoğunluğun ödeme duvarı yüzünden değil, yayını desteklemek için abone olduğunu söylemesinin etkili olduğunu da <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2022/04/quartz-is-dropping-its-paywall-but-hopes-its-25000-paying-members-will-stick-around-for-the-newsletters/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>.Diğer önemli değişiklik ise ödeme duvarlarından olabildiğince uzak durmasıyla bilinen The Guardian'dan geldi. Gazete, önümüzdeki dönemde sadece mobil uygulamalarında geçerli olacak bir ödeme duvarı test etmeye başlayacağını <a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/81d361fe-fa81-4223-8321-a872168c91e3" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu</a>. Site üzerinde haberler aynı şekilde yayınlanmaya devam edecek fakat uygulama üzerinden okumak isteyenler için abonelik mecburi olacak. Bu da bir anlamda uygulamanın basılı gazeteye denk kabul edilmesi gibi yorumlanabilir.İki hafta önce <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/04/04/medya-ve-gazetecilikte-sendikanin-onemi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bültende bahsettiğim</a> FT Edit uygulaması gibi abone olan okur türlerini çeşitlendirme çabaları, bülten aboneliği duvarına <a fr-original-style="" href="https://whatsnewinpublishing.com/newsletter-walls-how-a-french-publisher-is-innovating-to-increase-its-subscriber-base/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">artan ilgiyi</a> ve teknoloji destekli <a fr-original-style="" href="https://pressgazette.co.uk/publisher-paywall-strategies-2022/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelişmiş ödeme duvarlarına</a> yapılan yatırımlardaki artışı da bu denklemin içine eklediğimizde tablo biraz daha netlik kazanıyor. Ödeme duvarları konusunda genel yaklaşım ne kadar basit olsa da karşımızda karmaşık bir sistem var.Bu yüzden ödeme duvarını veya aboneliği gelir modelinin merkezine yerleştirmek isteyen her yayının daha kapsamlı ve gelişmeye açık bir plan ile işe başlaması şart. Ödeme duvarının önünde ve arkasında nelerin olacağı ve nasıl bir ücretlendirme yapılacağı gibi daha temel başlıkların yanı sıra nasıl bir teknoloji kullanılacağı, bu modeli hangi <a fr-original-style="" href="https://trends.spiny.ai/revenue-options/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yan gelir kaynakları</a> ile destekleyeceğiniz, abonelik/üyelik sisteminin içerisinde haberleriniz dışında nelerin olacağı gibi değişkenleri de baştan düşünmeniz lazım.Bununla birlikte bütün bu gelişmeleri ve abonelik konusunda <a fr-original-style="" href="https://www.theatlantic.com/health/archive/2022/03/why-subscriptions-are-hard-to-cancel/623885/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaklaşan doygunluk seviyesini</a> de hesaba katarak alternatif senaryolar da hazırlamanız gerekiyor. Modelin belirli kısımları beklediğiniz sonucu vermediğinde bu eksiği nasıl doldurabileceğinizi, en azından neleri deneyebileceğinizi bilmenizde büyük fayda var. Aynı şekilde modelinizin kontrolünüz dışında bir gelişmeye hızlıca uyum sağlayabilecek kadar esnek olması lazım.Ödeme duvarlarına ve abonelik modellerine son yıllarda artan ilgi, bu alandaki gelişmelerin de hızlanmasına neden oldu. Bu da bu model üzerinden yapılabileceklerin çeşitlenmesine ve daha fazla yayın için cazip hâle gelmesine imkân sağladı. Ancak medyada ileriyi erken görebilmenin ve hazırlıklı olmanın <a fr-original-style="" href="https://whatsnewinpublishing.com/james-hewes-fipp-if-you-miss-the-opportunities-of-the-future-you-will-have-no-publishing-business/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">önemi büyük</a>. Bu yüzden bu modelden en iyi şekilde faydalanabilmek için dersinize iyi çalışmanız ve yaşanan gelişmeleri iyi takip etmeniz gerekiyor.

Modeller kullanıldıkça gelişir.

Değişen Ödeme Duvarı Pratikleri

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ödeme Duvarını Aralamanın Faydası</h2>Financial Times, internetteki en meşhur ödeme duvarlarından birisine sahip. Genellikle çok az içerik ödeme duvarı dışında erişilebilir durumda ve bununla ilgili oldukça katı kuralları var. Ama uygun zamanda bu konuda istisnalar yaratmak konusunda da oldukça iyiler.Bunun iyi bir örneğini <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/12/10/medya-iklim-kriziyle-nasil-basa-cikiyor/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">COP26</a> toplantıları esnasında hayata geçirdiler. Bir gün boyunca, FT'nin tamamında ödeme duvarı askıya alındı. Yani tüm içerikleri <a fr-original-style="" href="https://aboutus.ft.com/press_release/free-to-read-day" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">herkese açık hâle geldi</a>. Amaç bu bir günlük açılma ile hem yeni okurlarla tanışmak hem de mevcut abonelerin daha rahat bir şekilde paylaşım yaparak haberlerinin daha fazla yayılmasını sağlamaktı.FT ekibinin tahmini <a fr-original-style="" href="https://www.journalism.co.uk/news/ft-free-to-read-day/s2/a885291/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">doğru çıktı</a>. Birçok kişi ve kurum bu özel günü duyurdu ve daha çok ziyaretçi geldi. Günlük ortalamada anonim ziyaretçi sayısı yüzde 28 artış gösterdi ve ücretsiz hesap oluşturma oranı yüzde 200 arttı. Görünür tek eksisi günlük yeni abone sayısında yüzde 12'lik bir düşüş fakat bütün artıları hesaba katınca bunun genel duruma pek bir etkisi kalmıyor.

• New York Times, geçtiğimiz yıl Covid-19 nedeniyle yaşanan mali krizi geride bırakarak reklamcılık sektöründeki toparlanmalar ve hisselerinin %12 oranında artmasıyla üç aylık gelir beklentisini aştığını duyurdu. Reklam satışlarında %66’lık bir artış kaydeden şirket, ikinci çeyrekte 498,5 milyon dolarlık gelir elde etti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan, aşıların ardından Covid-19 haberlerine ilginin azalmasının etkisiyle NYTimes’ın dijital abone büyümesi 3 yılın en düşük seviyelerine geriledi. Buna göre şirket, haziran ayında sona eren çeyrekte yalnızca 142 bin dijital abone kazandı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perspektif:&nbsp;Temmuz ayının başında USA Today'in de ödeme duvarı uygulaması başlatmasıyla ABD'de dijital aboneliğe geçmeyen ulusal gazete kalmamıştı.</li></ul>

Aposto Gündem

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İYİ ÖDEME DUVARI TEKNOLOJİLERİNE İKİ ÖRNEK</h2>Dijital yayınlar için ödeme duvarları genellikle çok bilindik formatlar üzerinden tasarlanır ve yenilikçi teknolojiler ve <a fr-original-style="" href="https://thefix.media/2021/06/21/rethinking-the-way-we-write-for-the-paywall-age/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yaklaşımlar</a> nadiren denenir; ama kimi zaman farklı yaklaşımların büyük bir avantaj sağlaması da mümkün.Bu farklı yaklaşımlardan ilki ödeme duvarını siteyi ziyaret eden okura göre aktifleştiren bir sistem kullanmak. Kanadalı yayın <a fr-original-style="" href="https://www.theglobeandmail.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">The Globe and Mail</a> ödeme duvarı teknolojilerinde <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2021/06/the-globe-and-mail-has-built-a-paywall-that-knows-when-to-give-up/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">böyle bir yol izliyor</a> ve ödeme duvarı okura göre değişen bir sınır ile çalışıyor. Daha fazla reklam geliri getirebilecek ve abone olma ihtimali daha düşük görülen bir okurun ödeme duvarını hiç görmemesi bile mümkün.İkinci teknoloji ise son olarak New York Times tarafından da kullanılmaya başlanan yazı hediye etme sistemi. Financial Times gibi yayınlarda da olan bu teknoloji ile aboneler her ay belirli sayıda makaleyi oluşturdukları özel link ise paylaştıkları kişilere <a fr-original-style="" href="https://www.niemanlab.org/2021/06/the-new-york-times-now-allows-subscribers-to-gift-articles-to-non-subscribers/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hediye edebiliyor</a>. Bu sayede hem aboneler önemli buldukları haberleri daha rahat bir şekilde paylaşabiliyor hem de abone olmayanlar ödeme duvarının arkasını görme şansına sahip oluyor. İşin teknik kısmına meraklı olanlar NYT ekibinin bu teknolojiyi <a fr-original-style="" href="https://open.nytimes.com/a-new-way-to-share-new-york-times-stories-3e66e8d7e620" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">nasıl geliştirdiklerini anlattığı yazılarını</a> okuyabilir.

ödeme duvarı ile ilgili hikayeler