Aposto İstanbul

İlhamını aldığı mekanla aynı ismi taşıyan ve İKSV İstanbul Tiyatro Festivali’nde sahnelenmeye başladığından beri ünü dilden dile yayılan Büyük Zarifi Apartmanı’nın yolculuğunu ekibinden dinledik.

Geçmişin hayaletleri, bugünün hayalleri: Büyük Zarifi Apartmanı

<p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">10 yıldır iç savaş ve siyasi belirsizlikle boğuşan Libya’da halk, önümüzdeki ay sandık başına gitmeye hazırlanıyor. Alınan seçim kararı, yıllardır devam eden kaosu sonlandırmak için bir çıkış yolu olarak görülse de son günlerde Libya’daki yetkililerden ve uluslararası kamuoyundan gelen açıklamalar, seçim günü yaklaştıkça gündemin hareketleneceğinin ve muhtemel krizlerin çıkabileceğinin işaretlerini veriyor.</p><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;</strong>2011’de Muammer Kaddafi’ye karşı başlayan ayaklanma sonucunda bitmeyen bir iç savaşın ortasında kalan Libya, Trablus’ta yer alan Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ve Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi (TM) olarak ikiye bölünmüş durumda. İki ayrı yönetimin arasında Ekim 2020’de ateşkes imzalanınca Şubat 2021'de BM’nin destekleriyle seçime kadar Abdülhamit Dibeybe yönetiminde geçici Millî Birlik Hükümeti'nin kurulmasına karar verildi. Ancak buna rağmen TM ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK) meclis, cumhurbaşkanlığı ve ordu arasındaki güç dengesini kuracak bir anayasa metni üzerinde henüz <a fr-original-style="" href="https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/libyas-elections-are-around-the-corner-but-the-country-needs-a-hard-reset/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlaşamadı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bunun üzerine TM eylül ayında Dibeybe hükümetinden güven oyunu çekti ve tek taraflı olarak seçime ilişkin yasa çıkardı. Mecliste oylamaya sunmadan ve DYK’ya başvurmadan çıkarılan bu yasa, DYK tarafından reddedildi. Aylardır yasal uzlaşıya varılamaması nedeniyle DYK Başkanı Halit el-Mişri seçimlerin üç ay süreyle ertelenebileceğini belirtmiş olsa da Libya Yüksek Seçim Komisyonu Başkanı İmad es-Saih iddiaları reddederek, seçimlerin belirtilen tarihte gerçekleşeceğini <a fr-original-style="" href="https://m.bianet.org/bianet/dunya/253303-libya-da-secimler-zamaninda-yapilacak" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">teyit etti.</a></li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Dibeybe kimdir?</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">BM’nin onayıyla kurulan Libya Siyasi Diyalog Forumu’nun seçimiyle göreve getirilen Abdülhamid Dibeybe’nin, sadece 8 aydır görevde olmasına rağmen büyük ivme yakaladığı görülüyor. Uzun yıllardır Libya’nın hasret kaldığı bir siyasetçi profil oluşturan Dibeybe, gerek siyasi sorunlara çözüm üretmesi, halka verdiği destek gerekse gençlerle sürekli bir araya gelmesiyle popülaritesini her geçen gün artırıyor. Görev tanımı gereği gerçekleştirmek istediği her icraatta TM’den onay alması gereken Dibeybe’nin onay alamadığı ve kamu hizmeti alanında atmak istediği adımların engellendiği <a fr-original-style="" href="https://kriterdergi.com/dis-politika/libyada-taht-oyunlari" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">biliniyor</a>. Aday olması hâlinde kazanması kesin gözüyle bakılan Dibeybe’nin şimdilik yasal olarak seçime katılma hakkı bulunmuyor.</p><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Muhtemel adaylar</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Başvurular 22 Kasım’a kadar devam ediyor olsa da adaylar şimdiden belli olmaya başladı. Libya Ulusal Ordusu’nun Başkomutanı olarak tanınan Halife Hafter geçtiğimiz günlerde görevinden geçici olarak istifa ederek Cumhurbaşkanlığı adaylığını açıkladı. Bu durum, TM tarafından tek taraflı olarak çıkarılan yasanın meşruiyetinin de sorgulanmasına sebep oldu. Zira yasa, adayların seçimden 3 ay önce mevcut görevlerinden istifasını öngörüyor. Ancak seçime sadece birkaç hafta kala açıklandığı için yasanın aslında Hafter için çıkarıldığı düşünülüyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından insanlığa karşı suç işlemekten aranan Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam Kaddafi de resmî olarak adaylık başvurusunda bulundu ancak başvurusu <a fr-original-style="" href="https://www.cumhuriyet.com.tr/dunya/libyada-seyfulislam-kaddafinin-adayligi-reddedildi-1884998" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">reddedildi.</a> Diğer potansiyel adaylar arasında eski İçişleri Bakanı Fethi Başağa ve Meclis Başkanı Akile Salih yer alıyor.</p><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Türkiye için önemi</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Libya’daki çatışmaların başından beri darbeci Hafter’e karşı Millî Birlik Hükümeti'ni destekleyen Türkiye, aynı zamanda 2019’dan bu yana Libya’yla bir sürü önemli anlaşma imzaladı. Bunların arasında güvenlik iş birliği, deniz sınırlarının sınırlandırılması anlaşmaları bulunuyor. Ayrıca doğal gaz ve petrol başta olmak üzere birçok ekonomik anlaşmanın da imzalandığı biliniyor. Güvenlik anlaşmasının bir parçası olarak Türkiye, bölgede asker bulundurma hakkına da sahip. Bu sebeple seçimle gerçekleşecek olan olası bir hükümet değişikliğinde Türkiye’nin bölgedeki güvenilir konumunu kaybedebileceği anlamına geliyor.</p><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><strong fr-original-style="" style="font-weight: 700; box-sizing: border-box;">Libya’yı neler bekliyor?</strong></h2><p fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;">Batı için jeopolitik öneme sahip olan Libya’nın seçilecek yeni cumhurbaşkanıyla uluslararası alanda şekillenecek ilişkiler şimdiden merak konusu. Seçimlerden sonra ülkedeki bütün sorunların çözüleceğine inanmak oldukça zor. En basit örnekle, seçime sadece 5 hafta kala Libya’da seçimlerin nasıl yapılacağı, seçim gerçekleştikten sonra seçilmiş kişinin yetkilerini, sorumluluklarını ve yönetim şeklini belirleyen, yürürlükte olan ve üzerinde uzlaşılmış anayasanın bile olmaması seçimin meşruiyetini sorgulamamıza sebep oluyor. Bu durum, bölgedeki siyasi gerilimin de ne boyutta olduğuna dair işaretler veriyor. Her ne kadar batı bu seçimin Libya’daki bütün sorunları çözeceğine inansa da ülkenin doğusu ve batısı arasındaki anlaşmazlıklar sebebiyle olası bir seçim iptali, seçim sonuçlarının beklentileri karşılamaması ya da tanınmaması hâlinde bölgedeki iç karışıklığın daha da büyüyebileceği öngörülüyor.</p>

Abdülhamid ile ilgili hikayeler