Sosyal medya çok uzun süredir kamusal bir alana dönüşmüş durumda. Niteliği tartışmaya açık olsa da, bir şekilde toplumsal karşılaşmaların yaşandığı, arayüzlerden çeşitli paylaşımların yapıldığı ve nihayetinde iletişim temelli bir insan etkileşimine yol açan bir alandan bahsediyoruz. Bu karşılaşmalar, yoğunlukları değişmekle birlikte gündelik hayata sirayet eden ve hatta onu dönüştürebilen bir etkiye sahip olabiliyor. Dolayısıyla gerçek ve sanal dünya ayrımının eski keskinliğini kaybettiği ve sınırların bulanıklaştığı bir yapı var karşımızda.&nbsp;Her kültürün kendisiyle birlikte çeşitli davranış örüntülerini yaratması gibi sosyal medyanın da barındırdığı iletişim imkanlarıyla yeni kültürel biçimler ortaya çıkıyor. Örneğin şimdi ismi X olan eskinin Twitter’ı özellikle bir dönem "toplumsal bir forum" olarak değerlendiriyordu. Platform, Gezi eylemleri ve Arap Baharı gibi örnekler üzerinden uzunca bir süre yeni toplumsal hareketlerin etkili bir sahası olarak görülmüştü. O zamanlar günümüzdeki kadar denetim altında olmayan yapısı, alternatif kültürler için verimli bir kamusal ortama oldukça müsaitti. &nbsp;Ancak gelinen noktada sosyal medya kamusal niteliğini kaybetmeye başlarken, arkasında bir enkaz bırakmış gibi görünüyor. Çevrimiçi zorbalık ve onun etrafında oluşan yeni profiller de bu enkazın içinden filizleniyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Trollük çağı</h2>Trollük sosyal medyanın ilk dönemlerinden beri bir şekilde varlığını sürdüren, kimi zaman politik tartışmaların da odağı olmuş bir kavram. Özellikle sosyal medyanın sağladığı “anonim kalma” imkanıyla hayatımıza giren bu kavram, çevrimiçi ortamda alakasız, kışkırtıcı ve saldırgan tavırlarla belirli bir topluluğa kasıtlı şekilde zarar vermek isteyen profiller için kullanılıyor. Çevrimiçi zorbalık kültürünün başlıca karakterlerinden olan bu profiller, gerçek kimlikleriyle hareket ettikleri anların aksine internette eylemlerinin sorumluluğuyla yüzleşmedikleri için geniş bir özgürlük sahasında hareket ediyorlar.&nbsp;Rebecca Solnit de buradan hareketle trollüğün bir kopuş sanatı olduğunu söylüyor: Trollük, psikolojik olarak kişinin kendi duygularından kopmasını ve felsefi anlamda ise eylemlerinin hiçbir sonucu olmamasını sağlıyor. Dolayısıyla sınırsız bir hareket imkanına yol açan troll özgürlüğü, empatiyi dışlayan, zorbalığı temel eylem biçimi hâline getirmiş nihilist bir kompozisyona yol açıyor. Joshua Citarella bu özgürlüğü “temelde kişinin eylemlerinin gerçek dünyadaki etkilerinden kopmasına olanak tanıyan siyasi bir tür nihilizm” ile ilişkilendiriyor.Ancak bir dönem nispeten marjinal bir pozisyonda olan trollük giderek kendisine daha fazla yer bulmaya başladı. Hatta bunun da ötesinde çeşitli sosyal medya kanallarında troll toplulukları oluştu ve organize şekilde hareket eden, hedeflerine daha hızlı ilerleyen bir yapıya büründü. Bunlar arasından incel (zoraki bekar) topluluklarına göz atmak faydalı olabilir.&nbsp;Bedensel “bozukluklara” sahip oldukları, genel standartlara veya çağın bazı gerekliliklerine uygun olmadıkları için kadınlar tarafından tercih edilmediklerini ve bu yüzden cinselliğe erişimlerinin tamamen engellendiğini varsayan genç erkeklerin şiddetli bir kadın düşmanlığı etrafında toplandıkları incel hareketi, internet dünyasının son dönemde çok tartışılan konularından. Aslında Sosyal Darwinist bir perspektiften hayata bakan inceller, cinselliğin hipergami yasalarına tabi olduğuna ve geleneksel cinsiyet rollerinin giderek kaybolmasıyla tamamen dezavantajlı bir pozisyonda bırakıldıklarına inanıyorlar.&nbsp;Siyaset teorisyeni Wendy Brown, bu hareketi "intikamdan başka projesi olma­yan, vicdan, inanç ya da değerler tarafından sınırlandırılmayan, insani ya da ilahi amaçlara inanmayan nihilist bir kültürün uç ifadelerinden biri" olarak tanımlıyor.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zulüm kültürü</h2>İnternette gezinirken engelli bir bireyin gönderisinin altında insanların nefret kustuğuna rastlamak artık mümkün. Veya yalnız başına tatile giden bir kadının sosyal medyada çirkin ithamlarla organize bir zorbalığa maruz kaldığına da şahit olabilirsiniz. Birçok hesap her türlü etik ve sosyal sözleşmeden sıyrılıp hiç tanımadığı kişilere sadece zarar vermek, kızdırmak, sinir uçlarına dokunmak ve sınırları zorlamak için nefret söylemine başvurabiliyor. Tekil örneklerin ötesinde giderek yaygınlaşan ve kültürel bir davranış örüntüsü hâline gelen bu gibi örneklere artık sıkça rastlıyoruz.&nbsp;Henry Giroux kültürel alanı kuşatan bu zorbalık biçimlerine Amerika örneğinden hareketle “zulüm kültürü” diyor. Ona göre sermaye odaklı ekonominin yarattığı korkunç eşitsizlik ortamı ve politik nihilizmin desteklediği bu kültür, Amerikan toplumunda giderek daha baskın hâle geliyor. Yoksullar, göçmenler ve marjinal pozisyona itilen diğer gruplar, alaycı ve soğukkanlı bir nefret dalgasının nesnelerine dönüşüyorlar.Her türlü değer ve toplumsal hassasiyetin aşağılandığı bir egemenlik biçiminden bahsediyoruz. Wendy Brown, Neoliberalizmin Harabeleri adlı ufuk açıcı kitabının son bölümünde bu nihilist özneyi oldukça çarpıcı bir şekilde ele alıyor. Brown kendini sosyal medya gönderilerinde, bloglarda ve genel olarak trollerde kendini gösteren bu “vahşi, müstehcen, erkeksi ve son derece ahlaksızca” nihilist tavrın, düzenin sıradan değerlerine karşı çıkmadığını ve aksine bunların semptomu ya da tekrarı olduğunu belirtiyor.&nbsp;Alaycılık ve ironiyle kendini gösteren sürekli zorbalık, "meme"ler ve "edit"ler gibi kalıpsal ifade biçimlerinin sürekli sirkülasyonunda yuvarlanırken, her türlü nüansı veya şerhi silikleştiren duygusal motivasyonlarla işliyor. Ancak daha uç örneklere de rastlamak mümkün. Örneğin, The Vice’ın geçen ay yaptığı bir haberde 764 olarak bilinen çevrimiçi bir topluluğun çocukları kendilerine zarar vermeye iterek korkunç bir istismara maruz bıraktığı <a fr-original-style="" href="https://www.vice.com/en/article/7kxjnz/the-vile-sextortion-and-torture-ring-where-kids-target-kids" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">anlatılıyor.</a>&nbsp;Basit alaycılık formlarından ciddi şiddet sarmallarına, bu zorbalık biçimlerinin “bireysel kötülükler” gibi, koşullardan azade soyut bir denklemde gerçekleşmediğini belirtmek gerek. Belirli bir kolektif davranış örüntüsünün yerleşmesiyle şekillenen bu kültür, çeşitli nefret söylemleriyle giderek daha fazla pekişiyor.Çağımızın krizi geçmiştekilerin aksine daha ağır bir seyirde ilerliyor ve çöküşü de daha derinlerde hissediyoruz. Bunun getirdiği ekonomik, sosyal ve siyasal sonuçlar, empati gibi sosyal sözleşmeyi sağlayan değerleri ortadan kaldırma potansiyeline sahip. Dolayısıyla kolektif olarak nihilizmin baskın motif olduğu bir kültürel sarmala düşmemek için "başkasının acısına bakmanın" getirdiği hassasiyeti yeniden kazanmamız gerekiyor.

Aposto Gündem

İnternette gezinirken engelli bir bireyin ya da yalnız başında tatile çıkmış bir kadının gönderisinin altında insanların nefret kustuğuna rastlamak artık sıradan bir vaka. Gelinen noktada sosyal medya kamusal niteliğini kaybetmeye başlarken, arkasında bir enkaz bırakmış gibi görünüyor. Çevrimiçi zorbalık ve onun etrafında oluşan yeni profiller de bu enkazın içinden filizleniyor.

İnternetin dehlizlerinden yükselen dalga: Zulüm kültürü

Zappa Zamanlar

Bir platformun küreselden yerele sıradışı hikayesi üzerine

Tikiyle tokuyla sosyal medya, değişen dünya ve Türkiye

Spektrum

Erdoğan'ın açık kapı politikasının siyasi-ekonomik temellerini ve değişen söylemlerini iktidar-toplum-sermaye ilişkileri üzerinden inceledim.

Erdoğan'ın sığınmacı politikası: Suriyeli muhacirler nasıl ucuz işgücü oldu?

Türkiye, 3,6 milyon Suriyeli sığınmacı ve diğer ülkelerden gelen yaklaşık 400 bin yabancıya ev sahipliği yaparak dünyanın en fazla mülteci barındıran ülkesi <a fr-original-style="" href="https://www.unhcr.org/tr/turkiyedeki-multeciler-ve-siginmacilar" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konumunda</a>. 2011'de başlayan Suriye iç savaşıyla birlikte AK Parti’nin “açık kapı politikası” uygulamaya başlaması Türkiye’ye kitlesel bir göç hareketini başlattı.&nbsp;İktidarın açık kapı politikası, ilk dönemlerde “ensar-muhacir” söylemiyle kamuoyunda meşrulaştırılmaya çalışılsa da hem ekonomik krizin toplumsal huzursuzluğu her geçen gün artırması hem de Afganistan ve Pakistan başta olmak üzere Asya ülkelerinden gelen kaçak göçmenlerle birlikte mülteci sayısının sürekli olarak artması düzensiz göçü toplumun en önemli gündem maddelerinden biri haline getirdi. Hükûmetin, Suriye’den kitlesel göçün başlamasından bu yana 10 yıl geçmesine rağmen hiçbir somut entegrasyon veya göç politikası üretememiş olması ve göç olgusunu sürekli olarak “ensar-muhacir” retoriği kullanarak ideolojik bir zemine kaydırması toplumdaki göçmen karşıtı hareketlerin güçlenmesine ve huzursuzluğun artmasına zemin hazırladı.Bu noktada, "ensar-muhacir" söyleminin ne anlama geldiğini anlamak önem taşıyor. İslâmiyetin ilk dönemlerinde, Mekke’de artan zulümden ve baskıdan dolayı Medine’ye hicret edenlere muhacir, Mekke’den göç edenlere yardım eden Medineli Müslümanlara ise ensar deniyordu. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AK Partili siyasetçilerin, Suriyeli sığınmacılar konusunda bu söylemi kullanması, iktidarın Arap Baharı sürecinde Ortadoğu’daki Müslüman Kardeşler hareketine destek vermesi ve kendisini İslam dünyasının önderi olarak konumlandırmaya çalışmasıyla yakından ilişkili. Suriyeli sığınmacılara muhacir denilerek aslında AK Parti'nin "zulümden kaçan Müslümanları koruyan İslam dünyasının hamisi" imajı da güçlendirilmeye çalışılıyordu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yükselen göçmen karşıtlığı ve Zafer Partisi</h2>Açık kapı politikası, iktidarın ideolojik çizgisi ve <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/turkiyenin-goc-politikasi-bilincli-mi-kaza-mi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">politik – ekonomi tercihleri</a> çerçevesinde bilinçli olarak devam ettirilirken muhalefet partilerinin bu konuda bir politika önerisi ve etkili bir söylem geliştirememesi düzensiz göç konusundaki toplumsal huzursuzluğun radikal bir zemine kaymasına neden oldu. Toplumda yükselen göçmen karşıtı duyguları ve siyasetteki boşluğu değerlendiren eski MHP ve İYİ Partili Ümit Özdağ, Avrupa’da yükselen radikal sağ partilerin Türkiye’deki örneği olan Zafer Partisi’ni kurdu. Zafer Partisi, şimdiye kadar yapılan anketlerde %2-3 civarında bir oy oranına sahip olsa da göçmenler konusundaki toplumsal huzursuzluğu siyasi gündeme taşıyarak hem iktidarı hem de muhalefeti bu alanda söylem ve politika geliştirmeye zorladı. Bu anlamda, Zafer Partisi’nin düşük oy oranının çok ötesinde bir siyasi etkiye sahip olduğu iddia edilebilir.MetroPoll Araştırma tarafından Ağustos 2021'de yapılan bir ankette, katılımcıların %81,7’sinin “Sığınmacılar ülkelerine geri dönmelidir” dediği belirtiliyor. Sığınmacıların ülkelerine geri dönmesini isteyenlerin hem iktidar hem de muhalefet partilerini destekleyen seçmenler arasında çok büyük bir orana sahip olması göçmenler konusundaki toplumsal huzursuzluğun toplumun geneline yayıldığını gösteriyor.Toplumda bu kadar huzursuzluk yaratan bir konuda iktidarın somut bir politika hayata geçirememesi ve muhalefet partilerinin etkili bir söylem üretememesi rahatsızlıkların radikalleşmesine de yol açtı. Ekonomik krizin etkisiyle birlikte hem enflasyonun yükselmesi hem de işsizliğin artması krize yönelik oluşan toplumsal öfkeyi göçmenlere yönlendirdi. Özdağ’ın da hemen hemen tüm ekonomik ve siyasi problemlerin nedeninin göçmenler olduğunu dile getirmesi halkın önemli bir kesiminde karşılık buluyor. Her geçen gün ağırlaşan yaşam koşulları, artan siyasi baskılar ve toplumsal şiddet radikal fikirleri güçlendirirken Türkiye’ye entegre olamayan göçmenlere yönelik olumsuz fikirleri de açığa çıkarıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Zafer Partisi muhalefeti de etkiliyor</h2>Bu durum, diğer siyasi partileri de bu alanda söylem ve politika geliştirmeye zorluyor. Özellikle Ümit Özdağ’ın sosyal medyayı etkin bir şekilde kullanması ve göçmenlerin yoğun olarak yaşadığı şehirleri kalabalık gruplarla ziyaret etmesi 10 yıldır sürekli olarak artan göçmen karşıtlığının gün yüzüne çıkmasını sağladı. Geçtiğimiz 10 yıllık süreçte Altındağ’da olduğu gibi kitlesel şiddet eylemlerine varan olaylar yaşansa da düzensiz göç konusu siyasi ajandanın ana gündemi haline gelmiyordu.Geldiğimiz noktada ise hem ekonomik krizin toplumun her kesimini derinden etkilemesi hem de 2023 seçimlerine kısa bir süre kalmışken partiler arası rekabetin kızışması halkın en önemli iki sorun olarak gördüğü ekonomi ve düzensiz göç konusunda somut adımlar atılmasını zorunlu kılıyor. Geçtiğimiz günlerde, DEVA Partisi ve Gelecek Partisi’nin göç politikalarını açıklaması muhalefet partilerinin düzensiz göç konusundaki siyasi inisiyatifi Zafer Partisi’nden almaya çalıştığını gösteriyor. Her iki parti de göç konusunda çeşitli entegrasyon politikaları önerse de eylem planlarındaki ön plana çıkan tema sığınmacıların ve kaçakların ivedilikle Türkiye’den gönderilmesi. DEVA Partisi’nin göç politikasında şu ifadeler öne çıkıyor:“Suriye’de güvenliğin sağlanmasıyla birlikte, Suriyelilerin geçici koruma statülerine son vereceğiz. Geçici koruma statülerinin sonlanması üzerine, Suriyelilerin Türkiye’den belirli bir süre içerisinde ayrılması gerecek. Mağduriyete sebep olmaksızın güvenli ve onurlu bir dönüşü sağlayacağız. Suriyeliler ülkemizden ayrılana kadar Türkiye’deki ikamet, çalışma, eğitim ve sağlık hizmeti gibi konuları kural bazlı hâle getireceğiz.”Gelecek Partisi de “Devlet Aklı ve Millet Vicdanı Reheberliğinde Düzensiz Göç Sorunu ve Çözüm Önerileri: Gelecek Modeli”&nbsp;başlığıyla açıkladığı göç politikasında kısa vadeli ve acil bir çözüm önerisi olarak “kısa geri dönüş planlamalarının yapılması ve ivedilikle uygulanması, tam sınır güvenliğinin tesisi, geçerli mevzuatın tavizsizce ve istikrarla uygulanması, bölgesel/uluslararası aktörlerle yeni bir iş birliği anlayışlarının başlatılması” gibi konulara vurgu yapıyor.CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nun da sürekli olarak iktidarın değişmesinin ardından göçmenlerin ülkelerine geri gönderileceğini söylemesi muhalefet partilerinin Zafer Partisi’nin sürekli gündemde tuttuğu göçmen karşıtı duygulara hitap ederek uzun vadeli ve gerçekçi göç ve entegrasyon politikalarını göz ardı ettiğini gösteriyor. Zafer Partisi’nin düzensiz göç problemini siyasi gündemin merkezine taşımasından öte hem iktidarı hem de muhalefeti daha gerçekçi ve ılımlı entegrasyon politikalarından ziyade göçmenleri geri gönderme fikrine yoğunlaştırması radikal sağcı bir siyasi partinin tüm siyasi partileri kendi radikal çizgisine çekme konusundaki başarısını gösteriyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Seküler milliyetçiliğin yükselişi</h2>Türkiye’deki ekonomik ve siyasi krizin toplumda yarattığı problemler göçmen karşıtı duyguları güçlendirdiği gibi toplumdaki daha uzun erimli ideolojik değişimler de siyasi partileri düzensiz göç konusunda radikal fikirleri dile getirmeye zorluyor. Türkiye toplumunun son 20-30 yılda yaşadığı en önemli sosyolojik değişimlerden biri seküler milliyetçilik olarak tanımlanan yeni bir milliyetçi ideolojinin yükselişe geçmesi.1980 askeri darbesinin ardından kurulan yeni siyasi rejimin temel ideolojisi olan Türk-İslam sentezi; Türkiye nüfusunun şehirleşmesi, genç kuşakların dünyayla entegrasyonunun derinleşmesi, üniversite eğitimi alan nüfusun artması ve daha seküler bir hayat tarzının benimsenmesiyle birlikte ideolojik bir dönüşüm geçirerek seküler bir milliyetçiliğe evrildi. Bu yeni milliyetçi ideolojide, daha önceki Türk-İslam sentezi versiyonundaki Türklük bilinci daha baskın kalırken İslam vurgusu azaldı ve dünyayla daha entegre ve daha seküler yeni bir sentez yaratıldı.MHP’nin temsil ettiği milliyetçi ve ülkücü siyaset, partinin AK Parti ile koalisyon kurarak daha İslamcı bir çizgiyi benimsemesiyle birlikte İYİ Parti’de temsiliyet kazandı. Hem İYİ Parti’nin siyasi yükselişi hem de seküler milliyetçiliğin toplumun önemli bir kesiminde benimsenmesi siyasetteki İslami söylemlerin etkisini azaltırken milliyetçi retoriğe güç kazandırdı. AK Parti’nin göçmenler konusundaki “ensar-muhacir” söyleminin zamanla etkisini yitirmesinin nedenlerinden biri de seküler milliyetçiliğin güçlenmesi olarak görülebilir. Zafer Partisi’nin de salt radikal bir Türk milliyetçiliğini benimseyen ideolojisi, düzensiz göç konusundaki İslamcı söylemlere karşı toplum tabanında daha geniş bir destek buluyor. Bu ideolojik dönüşümün bilincinde olan muhalefet partileri de göç politikalarında daha gerçekçi ve uzun vadeli entegrasyon politikalarını geri plana atarken milliyetçi kesimlerin desteklediği “geri gönderme” politikalarına vurgu yapıyorlar.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Merkezin radikalleşmesi</h2>Zafer Partisi ve radikal sağın yükselişi, toplumda göçmenlere karşı yükselen öfkeden bağımsız olarak değerlendirilemez. Öte yandan, Türkiye siyasetindeki merkez parti eksikliğinin radikal sağ partilere bir siyaset alanı açtığı da yadsınamaz bir gerçek. Başta Fransa, Macaristan ve İtalya olmak üzere Avrupa’nın birçok ülkesinde radikal sağ partilerin yükselişini hazırlayan toplumsal dinamikler uzun bir süredir Türkiye’de de gözlemleniyor.4-5 milyon yabancı sığınmacının çok kısa bir zaman diliminde ve herhangi bir planlama yapılmadan ülkeye gelmesinin yarattığı siyasi, ekonomik ve toplumsal sorunlara karşı iktidarın hiçbir çözüm ve politika üretememesi toplumsal öfkeyi büyüterek radikal hareketlere zemin hazırlıyor. Muhalefet partilerinin de toplumda artan huzursuzluğa çare olabilecek söylem ve politikaları hayata geçirememesi bir yıl önce kurulmuş radikal bir sağ partiye siyasi gündemi belirleme fırsatı yaratarak düzensiz göç konusunda hem iktidarı hem de muhalefeti radikal politikalar ve söylemler üretmek zorunda bırakıyor. Hükûmetin başarısızlığı ve muhalefetin göç konusundaki yetersizliği ülkenin geleceği açısından en hayati konuların dahi merkezden uzak radikal fikirler etrafında tartışılmasına neden oluyor.

Milliyetçilik sekülerleşirken merkezin yetersizliği siyaseti radikalleştiriyor

Göçmen politikalarında radikal sağın “Zafer”i

Uluslararası İlişkiler alanında dünyanın önde gelen dergilerinden biri olan Project Syndicate'te, geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın son dönemdeki dış politika hamlelerini analiz eden ve Erdoğan'ın "başarılı bir diplomat" olduğu ifade edilen bir <a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/commentary/turkey-strategic-relevance-ukraine-russia-grain-agreement-by-ana-palacio-2022-08" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makale</a> yayımlandı. Söz konusu makalede, özellikle Rusya ve Ukrayna arasında İstanbul'da imzalanan tahıl anlaşmasının önemli bir diplomatik başarı olduğu ve bu anlaşmanın Erdoğan'ın hanesine yazıldığı belirtildi. Bu makaleden yola çıkarak, Türkiye'nin son dönemdeki diplomasi trafiğinin ne gibi sonuçlar getirdiğini ve cuma günü Soçi'de gerçekleşen Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasındaki ikili görüşmenin sonuçlarını değerlendireceğiz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ukrayna ile Rusya arasındaki köprü: Türkiye</h2>24 Şubat'ta Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle hem Avrupa hem de Avrasya'nın siyasi ve jeopolitik dinamikleri temelden sarsıldı. Ukrayna'nın Rusya işgaline karşı direnişi savaşın ilk gününden beri kararlı şekilde devam ederken başta ABD olmak üzere Batı ülkeleri, Ukrayna'ya maddi destek ve mühimmat yardımı yapmayı sürdürüyor. Hiçbir ülke direkt olarak dâhil olmasa da Ukrayna’ya yapılan askerî ve maddi yardımlar, Rusya'ya uygulanan yaptırımlar Rusya ile Batı bloku arasındaki gergin ilişkileri kopma noktasına getirdi. Türkiye, işgalin öncesinde de hem Ukrayna hem de Rusya ile yakın ilişkilere sahip olan tek NATO üyesi konumundaydı. Türkiye ile Rusya’nın siyasi, askerî ve ekonomik alanda derinleşen iş birliği başta NATO olmak üzere Batı bloku tarafından eleştirilse de işgalin başlamasıyla Türkiye’nin, Rusya ile Ukrayna arasında bir denge siyaseti izlemeye başlaması bir diplomasi başarısı olarak görüldü. Bir yandan BAYKAR üretimi SİHA’lar Ukrayna’ya gönderilirken diğer yandan Türkiye Rusya ile yakın ilişkilerini devam ettiriyor ve Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlara katılmıyordu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ekonomik krize çözüm arayışları</h2>Derinleşen ekonomik kriz ve yapılan anketlerde muhalefetin oy oranını istikrarlı olarak artırması, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iç politikadaki hareket alanını gün geçtikçe daraltıyor ve seçim öncesi ekonomide suni bir rahatlama yaratabilmek için dış kaynağa olan ihtiyacını artırıyor. Bu anlamda, Arap Baharı'nın başladığı 2010 yılından beri diplomatik ve ticari ilişkilerin neredeyse dondurulduğu Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Suudi Arabistan’a açılım politikası başlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu iki petrol zengini Körfez ülkesinden yatırım ve nakit akışı sağlamayı amaçlıyor. BAE’ye art arda yapılan ziyaretler ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’la karşılıklı ziyaretlerin gerçekleştirilmesi, temelde derinleşen ekonomik krize çare olabilecek bir dış kaynak bulma ihtiyacını yansıtıyordu. Türkiye’nin bölgedeki diplomatik yalnızlığını bitirecek hamleler olarak görülen bu ziyaretler, ana akım medyada bir dış politika başarısı olarak gösterilse de Cemal Kaşıkçı cinayetinin Suudi Arabistan’a devredilmesi, dış kaynak bulabilme amacıyla yargı bağımsızlığının feda edilmesi olarak da yorumlanıyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonuç üretmeyen diplomasi</h2>Nitekim, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından İsveç ve Finlandiya’nın olası bir işgal tehdidine karşı NATO’ya üyelik talepleri, Türkiye ile NATO arasında yeni bir krizin kapılarını araladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, bu iki İskandinav ülkesinin PKK ve YPG’ye destek verdikleri gerekçesiyle NATO üyeliklerini desteklemeyeceklerini açıklaması yoğun bir diplomasi trafiğini de beraberinde getirdi. Yapılan heyetler arası görüşmeler sonrasında Madrid’de düzenlenen NATO Zirvesi’nde Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında üçlü bir memorandum imzalandı ve Türkiye üyelik blokajını kaldırdığını açıkladı. Ancak, memorandumda taahhüt edilen suçluların iadesi veya terör propagandasına yönelik eylemlerin engellenmesi sözleri hâlâ yerine getirilmiş değil. Erdoğan’ın, ABD Başkanı Joe Biden ile ikili görüşmesinde gündeme getirdiği F-16 savaş uçaklarının satışı da Kongre’deki engelleri aşamıyor.18 Temmuz’da İran’ın başkenti Tahran’da düzenlenen Astana Zirvesi’nde&nbsp;Türkiye-Rusya-İran arasında düzenlenen toplantılarda da Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın arzu ettiği sonuçlar elde edilemedi. Ana gündem maddesinin Türkiye’nin Suriye’ye yapacağı sınır ötesi harekât olan görüşmelerde, hem Rusya hem de İran böylesi bir operasyonu bölgesel istikrarsızlığı artıracağı kaygısıyla desteklemediklerini açıkça ifade etti. Dolayısıyla, Suriye operasyonu 5 Ağustos’ta Soçi’de&nbsp;Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le yapılacak olan ikili görüşmeye kadar ertelenmiş oldu.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Rusya ile derinleşen ilişkiler</h2>Erdoğan ile Putin’in 5 Ağustos’ta Soçi’de yaptığı ikili görüşmenin sonuçları AB kanadında büyük tepki topladı. Görüşme sonrasında yapılan <a fr-original-style="" href="https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-ve-rusya-devlet-baskani-putin-gorusmesine-iliskin-ortak-aciklama-yapildi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamada</a>, Türkiye ile Rusya’nın ekonomik ve ticari ilişkilerini geliştirmek amacıyla TL ve ruble üzerinden ödeme yapma konusunda anlaştıkları ve Türkiye’nin doğal gaz ithalatının bir kısmını Ruble ile ödeyeceği açıklandı. 5 Türk bankasının Rus kredi kartı ödeme sistemi MIR ile çalışma hazırlığında olduğu ve her iki ülkenin Merkez Bankaları arasında iş birliğinin artırılması gibi sonuçlar, bir yandan Türkiye’nin Batılı ülkelerden kovulan Rus oligarklarının sermayesini çekmeye çalıştığı diğer yandan da Rusya’nın Batı’nın yaptırımlarını Türkiye üzerinden aşmaya çalıştığı yorumlarını ön plana çıkarıyor.<a fr-original-style="" href="https://www.ft.com/content/00badf9e-f0d9-417f-9aec-9ac1c2207835" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Financial Times</a> gazetesine konuşan AB’li yetkililer, bu hamleler nedeniyle Türkiye’nin de yaptırımlara maruz kalabileceğini ve Türkiye’de faaliyet gösteren Batı şirketlerinin pazardan çıkmak isteyebileceğini ifade ediyor. Soçi’deki görüşmenin diğer önemli gündemi olan Suriye’ye sınır ötesi harekât için, Putin’in yine yeşil ışık yakmadığı belirtiliyor. Putin’in, Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “Bu konuları Beşar Esad ile görüşerek çözün” diyerek Türkiye’nin Suriye ile siyasi diyaloğa girmesi konusunda baskıladığı görüşü ağırlık kazanıyor.

Erdoğan diplomasisi: Zafer mi hezimet mi?  

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün ve bugün Kral Selman bin Abdülaziz’in davetiyle Suudi Arabistan’ı ziyaret etti. Cumhurbaşkanlığı’nın ziyarete ilişkin açıklamasında “Ziyaret kapsamında yapılacak görüşmelerde, Türkiye-Suudi Arabistan arasındaki ilişkiler tüm veçheleriyle gözden geçirilecek; iş birliğinin geliştirilmesi imkânları ele alınacaktır. Görüşmelerde, ikili ilişkilerin yanı sıra, bölgesel ve uluslararası meseleler hakkında fikir teatisinde de bulunulacaktır.” ifadeleri yer aldı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Yaklaşık 10 yıldır, iki ülke ilişkilerinde yaşanan gerginliklerin ardından yapılan ilk üst düzey görüşme olması nedeniyle önem taşıyan bu ziyaret, uluslararası basında da geniş yer buldu.</li></ul><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler olmuştu?</h2>2011 yılında başlayan Arap Baharı’nda Türkiye’nin bölgedeki yerleşik otoriter rejimlerin aksine Müslüman Kardeşler hareketini desteklemesi Türkiye ile Körfez ülkeleri arasındaki çatışmanın başlangıç noktasını oluşturuyordu. Ardından BAE, Bahreyn ve Suudi Arabistan tarafından “terör organizasyonlarını desteklediği” gerekçesiyle uygulanan ambargo süresince Türkiye’nin Katar’a açıktan destek vermesi Türkiye ve Katar’ın Körfez ülkeleri tarafından diplomatik olarak dışlanmasına ve resmî-gayri resmî ambargolar uygulanmasına neden olmuştu. Son olarak, 2018 yılında Suudi Arabistan kökenli ABD vatandaşı gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’da bulunan Suudi Arabistan Konsolosluğunda öldürülmesiyse iki ülke arasındaki ilişkileri kopma noktasına getirdi. O dönemde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açık bir şekilde isim vermese de “Kaşıkçı cinayetinin en üst düzey yetkili tarafından emredildiğini” söylemesi Erdoğan ile Suudi Arabistan Veliaht Prensi bin Selman arasındaki gerginlikleri artırmış ve iki ülke arasındaki ilişkilerin kişisel bir çatışmaya dönüşmesi olarak<a fr-original-style="" href="https://www.middleeasteye.net/news/turkey-saudi-arabia-erdogan-trip-revive-ties-khashoggi" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;yorumlanmıştı.</a><h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Türkiye’nin Körfez Açılımı</h2>Arap Baharı ile birlikte gerginleşen Türkiye-Körfez ilişkileri yaklaşık 10 yıl boyunca karşılıklı suçlamalar, sert söylemler ve ambargolar ile kopma noktasına geldi. Türkiye ve Katar’ın karşısında oluşan BAE-Suudi Arabistan bloklaşması ikili ilişkilerde diplomatik kanalları etkisiz bırakarak ekonomik, ticari ve politik bir çatışma ortamı yarattı.&nbsp;Körfez ülkeleri tarafından Katar’a uygulanan ambargonun 2021 yılında kalkmasıyla bölge ülkeleri arasındaki ilişkilerde ilk toparlanma emareleri görülmeye başlandı. Bu dönemde S-400 krizi nedeniyle ABD ile ilişkilerin bozulması, Doğu Akdeniz ve mülteci meseleleri nedeniyle AB ile yaşanan gerginlikler ve ekonomide yaşanan kur krizleri, Türkiye’yi Körfez bölgesi ile bir diplomatik açılım politikası izlemeye zorladı. Bu açılım politikasının temel nedenleri diplomatik yalnızlık, Batılı ülkelerden gelen yatırımların azalması ve ekonomik krizi aşmak için yeni kaynaklar bulma arayışı olarak özetlenebilir.&nbsp;Çin, Güney Kore ve Katar ile yapılan SWAP anlaşmaları her ne kadar kısa vadede sıcak para girişi sağlasa da kur krizinin etkilerini baskılama politikası nedeniyle beklenen etkiyi yaratmadı. 2021 yılı Ağustos ayında başlayan ve Aralık ayında Erdoğan’ın Abu Dabi’yi ziyaret etmesiyle hız kazanan Türkiye-BAE yakınlaşması Körfez açılımının en önemli gelişmelerinden biri oldu. Her iki ülkenin devlet başkanlarının karşılıklı ziyaretleri ile kısa zamanda ivme kazanan ikili ilişkiler, Türkiye’nin ihtiyacı olan sıcak para akışı için güçlü bir kaynak yarattı. BAE ile yapılan 5 milyar dolarlık SWAP anlaşması ve imzalanan 10 milyar dolarlık yatırım anlaşmaları kur ve enflasyon krizleri ile mücadele eden AK Parti hükümeti için kısa vadeli bir kaynak girişi sağladı. Erdoğan’ın ziyareti sonrasında iki ülke arasındaki ticaret hacminin %50’den fazla artması da ikili ilişkilerde yaşanan siyasi iyileşmesinin ticarete yansımalarını net bir şekilde ortaya koyuyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeni hedef Suudi Arabistan</h2>Türkiye’nin BAE ile başlayan Körfez açılımı politikasının yeni hedefi Suudi Arabistan. Cemal Kaşıkçı davasının Suudi Arabistan’a devredilmesi kararı ile ivme kazanan yakınlaşma süreci, Erdoğan’ın ziyareti ile yeni bir boyut kazanacak. Hem Batılı kaynaklarda hem de Körfez medyasında bu ziyaretin iki temel amacı olduğu belirtiliyor: uzun yıllardır “değerli yalnızlık” politikası izleyen Türkiye’nin strateji değiştirmesi ve 2023 seçimleri öncesinde ekonomik krizi aşmak isteyen hükümetin kaynak arayışı.&nbsp;Cemal Kaşıkçı davasını devrederek sergilenen iyi niyet gösterisinin ardından bu ziyaret ile hem Türk ürünlerine uygulanan ambargoların kaldırılmak istendiği hem de SWAP ve yatırım gibi araçlar ile Suudi sermayesinin Türkiye’ye çekilmek istendiği<a fr-original-style="" href="https://www.reuters.com/world/middle-east/turkeys-erdogan-travel-saudi-arabia-thursday-2022-04-28/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">&nbsp;belirtiliyor.</a>&nbsp;Suudi Arabistan’ın Türk ürünlerine uyguladığı gayri resmi ambargo nedeniyle Türkiye’nin ihracatı %90’dan fazla düşüş gösterdi. Yeni ekonomi modelinde, büyümenin motoru olarak görülen ihracatın hem ekonomi politikaları hem de dış politika üzerindeki etkisi göz önünde bulundurulduğunda ihracatçıların Suudi Arabistan pazarının tekrar açılması yönünde hükümete baskı uyguladığını düşünmek de mümkün.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Değerli Yalnızlıktan Bölgesel Açılıma</h2>Türkiye’nin son 10 yıldır dış politikada takip ettiği değerli yalnızlık stratejisinden keskin bir dönüş yaptığı görülüyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle uluslararası siyasette yaşanan belirsizlikler, 2023 seçimleri öncesi ekonomik krizden çıkma çabaları ve ihracat hacmini artırma politikası çerçevesinde yeni pazarlar bulma arayışı Türkiye’nin BAE ve İsrail ile başlayan açılım politikasını Suudi Arabistan ile devam ettiriyor.

Değerli Yalnızlıktan Bölgesel Açılıma: Erdoğan Suudi Arabistan’da

İsviçre merkezli Credit Suisse&nbsp;bankasında toplamda 100 milyar dolar bulunan 18 binden fazla hesabın bilgileri, kimliği belirsiz kişiler tarafından basına sızdırıldı. Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi (OCCRP) ile 46 basın kurumundan 163 gazeteci, belgeleri inceleme ve doğrulama çalışması yaptı.Çalışmanın ardından yayımlanan belgelerde pek çok siyasetçinin yanı sıra işkence, para aklama, uyuşturucu ticareti, yolsuzluk gibi suçlara karışmış kişilerin de bankada hesaplarının bulunduğu ortaya çıktı. Hesapların bazılarının yıllar önce kapatıldığı bankada 160'tan fazla ülkeden gerçek kişilerin yanı sıra tüzel kişilerin de hesaplarının bulunduğu bildirildi.Fransa merkezli&nbsp;Le Monde gazetesi, "bankanın suç ve yozlaşmayla elde edildiği bilinen paraları tutarak uluslararası bankacılık kurallarını ihlal ettiğini" öne sürdü. Birleşik Krallık merkezli The Guardian da bankanın "özen yükümlülüğünü yerine getirmediğini, skandalın sonuçlarının bankayı aşarak gizliliğe dayanan İsviçre finansal sistemini etkileyebileceğini" belirtti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kimler var?</h2>Belgelere göre bankada parasını tutanlar arasında Ürdün Kralı II. Abdullah, Mısır'ın devrik lideri Hüsnü Mübarek'in çocukları, Pakistan istihbarat şefi General Akhtar Abdurrahman'ın çocukları, Venezuela hükümetinin yetkilileri, Ukrayna'daki siyasetçiler, Kazakistan Devlet Başkanı Cömert Tokayev, Nahcivan lideri Vasif Talibov'un çocukları, eski Ermenistan Cumhurbaşkanı Armen Sarkisyan, Sırbistan vatandaşı uyuşturucu baronu Rodoljub Raduloviç ve eski Cezayir Devlet Başkanı Abdulaziz Buteflika gibi isimler yer alıyor.Bir insan kaçakçısı, rüşvet hükümlüsü ve sevgilisinin ölüm emrini veren bir milyarderin de bilgilerinin sızdığı biliniyor.Mısır, Tunus, Libya, Suriye ve Yemen gibi ülkelerden üst düzey hükümet yetkililerinin de özellikle Arap Baharı döneminde paralarını İsviçre bankasındaki hesaplarına aktardıkları belirtiliyor. Bankada hesabı olan kişilerin, daha çok bankacılık bilgilerini İsviçre vergi makamlarıyla paylaşma anlaşması olmayan ülkelerden olması dikkat çekiyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Banka ne diyor?</h2>Credit Suisse, sızan verilerle ilgili ilk açıklamasında kanuna aykırı herhangi bir uygulama yapmadıklarını, paylaşılan bilgilerin yanıltıcı olduğunu öne sürdü. "Bu bilgilerin büyük çoğunluğu çok eski, bazıları finansal yasaların farklı işlediği 1940'larda açılmış hesaplara dair. Haberler ise eksik ve yanlış bilgilerin konu dışı kullanılmasına dayalı." ifadelerinin kullanıldığı açıklamada "sızıntının bankayı ve İsviçre finans sistemini gözden düşürmek amacı taşıdığı" iddia edildi. "Hesapların çoğunun zaten kapatıldığı, kalan aktif hesaplarla ilgili de gereken adımların atıldığı" dile getirildi. Banka, özellikle son on yıldır finansal suçların önüne geçmek için ek yatırım yapıldığını da ekledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sızdıranlar ne diyor?</h2>Banka bilgilerini Almanya merkezli Süddeutsche Zeitung&nbsp;gazetesine sızdıran kişi ya da kurum, gazeteye yaptığı açıklamada "İsviçre'de bankacılık yasalarındaki gizliliğin ahlaksız olduğunu, bankaların müşterilerinin finansal gizliliğini korumasının aslında vergi kaçakçılarıyla iş birliği yaptıkları gerçeğinin üstünü örttüğünü" söyledi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">OCCRP ne diyor?</h2>OCCRP kurucu ortağı Paul Radu, "Koşullar ne olursa olsun, işlerini her zamanki gibi sürdürebilen suçluları ve yolsuz politikacıları çok sık gördüm; çünkü haksız kazançlarının güvende tutulacağından eminler. Soruşturmamız, bu insanların suçlarına rağmen, demokrasilerin dünyanın her yerindeki insanların zararına olan düzenlemeleri nasıl aklayabildiğini ortaya koyuyor" ifadelerini kullandı.

Credit Suisse'ten sızan bilgiler, pek çok siyasetçinin yanı sıra suça karışmış kişilerin bankada hesap sahibi olduğunu ortaya çıkardı.

Credit Suisse'de büyük sızıntı

• <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/bbcturkce/status/1481984002059866112?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1481984002059866112%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fturkce%2Fhaberler-dunya-59996765" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BBC,</a> 2011'de Arap Baharı protestolarıyla devrilen Tunus'un eski otoriter devlet başkanı Zeynel Abidin Bin Ali'nin uçakla ülkeden kaçarken yaptığı telefon görüşmelerini ortaya çıkardı. Analistlerin sahte olduğuna dair hiçbir delil bulamadığı kayıtlarda otoritesini tamamen kaybettiği anlaşılan Bin Ali'nin medya patronu Tarık Bin Ammar, Savunma Bakanı Ridha Grira, yakın çevresinden Kamil Eltaif ve Genelkurmay Başkanı Raşid Ammar'la konuştuğu, ülkeye dönüp dönmemekle ilgili fikir ve güvenliğiyle ilgili bilgi aldığı duyuluyor.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/0/2/1642507802538.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">BBC<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; box-sizing: border-box;">Bir adım geriden:&nbsp;2011'de Suudi Arabistan'ın Cidde kentine kaçan ve 2019'da orada ölen Bin Ali ülkesine hiçbir zaman geri dönememişti.&nbsp;</li></ul>

15 Temmuz darbe girişimine yardım etmekle suçlanan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Türkiye’de yatırıma atağına hazırlanıyor, peki bu nasıl oldu?Arap Baharı ile bölgede birçok meselede karşı karşıya gelen iki ülke ilişkileri, 15 Temmuz sonrası "finansörlük" suçlamasıyla daha da gerilmişti.Ancak ağustos ayında başlayan görüşmelerle "dönüş"ün ilk işaretleri verilmeye başlandı. Geçtiğimiz hafta Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed Bin Zayed El Nahyan'ın Ankara’da üst düzey ağırlanmasıyla da fotoğraf artık ortaya çıktı.Görüşmeye dair akılda kalan genelde BAE’nin 10 milyar dolarlık yatırım atağı oldu. Bu yatırımın karşılığında Türkiye’nin ne verdiğini düşünmek gerek. Zira Mısır’da, Libya’da ve Doğu Akdeniz’de BAE’yle karşıt pozisyonlara rağmen Erdoğan ve el Nahyan görüşmesinde dış politikaya dair kayda değer hiçbir söz sarf edilmedi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Türkiye, siyasi açıdan çok sıkıştı"</h2>Bölgeyi yakından takip eden gazeteci Hediye Levent, Türkiye’nin pozisyonunu şöyle özetledi: "Türkiye bölgedeki neredeyse bütün krizlere ve süreçlere dâhil olma çabasındaydı. Aynı zamanda Akdeniz'deki enerji için verilen mücadeleye de taraf. Ancak gerek bölgedeki şartların Arap ayaklanmaları, Biden’la birlikte ABD politikasının değişmesi ve gerekse Rusya ile İran güçlerinin yanı sıra BAE gibi ülkelerin de aktör olarak ortaya çıkışı Türkiye'nin hedeflerini doğrudan etkiledi. Fakat Türkiye'nin siyasi açıdan çok sıkıştığı, bölgede müttefik olarak nitelendirilebilecek ilişkilerinin ciddi ölçüde aşındığı da gerçek."<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"BAE, Türkiye’yi politika değişikliğine zorlayacaktır"</h2>Levent’e göre Türkiye - BAE yakınlaşmasının iki önemli sebebi var: "İlki, ülke içindeki ekonomik krizler nedeniyle BAE'nin kapısını açması umulan Körfez sermayesi ve yatırımları. İkinci sebep de -yine ekonomik getirileri olması da umulan- dış politikadaki sıkışmışlığı aşmak için yeni kanallar açmak. BAE, Akdeniz meselesinin yanı sıra Suriye, Libya, Müslüman Kardeşler'e destek gibi konularda Türkiye'yi politika değişikliğine zorlayacaktır."<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Türkiye esner, BAE de saldırgan bir yol izlemez"</h2>Levent, Türkiye’nin politika değişikliğine gitmese de esneyeceğini ve bu konuda BAE’nin de saldırgan bir yol izlemeyeceğini düşünüyor: "BAE ile ilişkilerin rayına girmesi zaman gerektiriyor. BAE'nin Suudi Arabistan ve Mısır gibi Türkiye'nin hâlâ kriz hâlinde olduğu ülkeler için girişimlerde bulunması beklenebilir ancak bu zaman ve sert müzakereler gerektirecektir."Türkiye’nin iç politika endeksli şekilde BAE’ye suçlamalarda bulunmasına rağmen bunları hiçbir zaman resmî şekilde iletmediğinin altını çizen Levent, bu açıdan iktidara yakın medyanın öne sürdüğü gibi BAE’nin geri adım atmasının söz konusu olmadığı görüşünde:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Türkiye kendi kendine BAE'yi düşman ilan edip kendi kendine öfkelendi diyebiliriz. BAE'nin sadece Türkiye değil, Suriye gibi ayaklanmayı açıktan desteklediği ülkelerle bile diplomasi kanallarını açma gayesi olduğu biliniyor. BAE, herkesle sıfır sorun politikası çerçevesinde bölgedeki krizlerde etkili olmak için herkese açık kapı politikası izliyor. Türkiye, hâlâ&nbsp;bölgenin en güçlü ülkelerinden biri ve Avrupa'ya açılıyor."</blockquote><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">"Başka ülkelerle ilgili de gelişmeler olabilir"</h2>Türkiye’nin bölge ülkelerine yönelik politikalarıyla kendisini manevra yapamaz hâle getirecek kadar dar alanlara sıkıştırdığını belirten Levent, önümüzdeki süreçte Suudi Arabistan, Mısır ve hatta Suriye’yle ilgili de gelişmelerin olmasını mümkün görüyor:&nbsp;<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(37, 44, 60); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Türkiye’nin gücünü akılda tutan bölge ülkelerinin iyi ilişkiler kurmak istediği aşikâr. Ancak Mısır eski Mısır değil. Türkiye’yle iyi ilişkiler ihtiyaç da olsa müzakere edecek kadar güç de var. Keza Suudi Arabistan, İsrail ve Suriye gibi ülkeler için de Türkiye çok önemli bir ülke ancak 'acilen iyi ilişkiler geliştirilmesi gereken ve bu ilişkiler için tavizler verilebilecek' seviyede görülmüyor. Birçok faktör her bir ülkenin Türkiye ile müzakere sürecini uzatacak gibi görünüyor."</blockquote>

Gazeteci Hediye Levent, Türkiye - BAE yakınlaşması konusundaki düşüncelerini anlattı. 

Düşman BAE'den yatırımcı BAE'ye

Birleşik Arap Emirlikleri Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayed el Nahyan&nbsp;ve Cumhurbaşkanı Erdoğan,&nbsp;Ankara'da bir araya geldi. Görüşmeden sonra Türkiye ve BAE arasında dokuz alanda iş birliği anlaşması imzalandığı duyuruldu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Arka plan:&nbsp;İki ülke Arap Baharı'ndan bugüne Suriye, Libya, Yemen ve Azerbaycan gibi konularda anlaşmazlık yaşamış; BAE'nin Mısır'da Abdülfettah es-Sisi'ye destek vermesi gerginliği artırmıştı. Türkiye, BAE'yi 15 Temmuz darbe girişimine destek vermekle suçlamış; Türkiye'nin Libya ve Suriye'deki varlığı iletişimsizliği derinleştirmişti. İkili ilişkileri normalleştirmek için ilk adım geçtiğimiz eylülde atılmıştı.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli? Şeyh Muhammed bin Zayed el Nahyan'ın gelişi, BAE'den Türkiye'ye 2016'dan bugüne dek yapılan üst düzey ilk ziyaret olma niteliği taşıyor.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yeni bir dönem mi başlıyor?</h2>Şeyh Muhammed bin Zayed el Nahyan'ın ziyaretinin iki ülke arasındaki enerji, borsa ve ticaret gibi alanları da kapsayan stratejik iş birliğini pekiştirdiği yorumları yapılıyor. Türkiye Varlık Fonu ve Abu Dabi Kalkınma Holdingi'nin imzaladığı ve teknoloji yatırımlarının da dâhil olduğunun bilindiği mutabakat zaptının, Türkiye'deki teknoloji firmalarına yatırım yapmak için bir girişim fonunun kurulması gibi ayrıntıları içerdiği belirtiliyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Anlaşmalar neyi kapsıyor? İş birliğinin lojistik sektörüne de yayıldığı ve Abu Dabi Liman Şirketi'yle de mutabakat muhtırası imzalandığı belirtildi. Abu Dabi Kalkınma Holdingi ve Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi bir başka anlaşmada bir araya gelirken çevre, tarım ve gümrük alanında farklı iş birliklerine imza atıldı. Bloomberg, Abu Dabi Menkul Kıymetler Borsası ve Borsa İstanbul'un iş birliğine ilişkin bir anlaşmanın daha imzalandığını aktardı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Birleşik Arap Emirlikleri Merkez Bankası'nın da bir mutabakat zaptı imzaladığı bildirildi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sürdürülebilir ekonomik ortaklık:&nbsp;Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun gelecek ay Abu Dabi'ye ziyarette bulunacağı duyuruldu. Çavuşoğlu, görüşmenin verimli geçtiğini ifade etti.&nbsp;BAE'nin Ekonomi Bakanı Abdulla bin Touq al-Mari, iki ülke arasında sürdürülebilir ekonomik ortalığa dayanan "yeni bir dönemin başladığını" söyledi.&nbsp;</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Nasıl değerlendiriliyor?&nbsp;</h2>Doların, tarihte ilk kez 13,5'i görmesinden sonra Ankara'nın zor bir dönemden geçen ekonomiyi canlandırmak için dış yatırıma önem verdiği belirtiliyor. BAE'den gelen yatırımların Türkiye için "yaşam koridoru" yaratıp yaratmayacağı sorusu da öne çıkıyor. BAE'nin İran karşısında yalnız kalmak istemediği de ileri sürülüyor. İki ülkenin ekonomik uzlaşmaya varması, kimi yorumlara göre Ankara'nın geçmişteki anlaşmazlıkları geride bırakmaya hazır olduğuna da işaret ediyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomik çıkmaz:&nbsp;Avrupa Dış İlişkiler Konseyi'nin Körfez uzmanı Cinzia Bianco; Erdoğan'ın azalan popülaritesinin ve Türkiye'nin içinde bulunduğu ekonomik çıkmazın Ankara'nın BAE konusunda fikir değiştirmesine neden olduğunu düşünüyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yatırımcılar endişeli mi?&nbsp;Middle East Eye'ın Abu Dabi merkezli bir kaynağa dayandırdığı haberine göre, yatırımcıların kurdaki dalgalamalardan rahatsız olduğu ve satın almayı planladıkları sektörlerin ucuzlamasından endişe duydukları iddia ediliyor. Öte yandan Abu Dabi Kalkınma Holdingi Yönetim Kurulu Başkanı Mohamed Hasan Al Suwaidi'nin "BAE Türkiye'ye yatırım yapmak üzere, 10 milyar dolarlık bir fon ayırmıştır." sözleri yatırımcıların çekince duymadığını, aksine yeni yatırımların da kapıda olduğunu gösteriyor.&nbsp;</li></ul>

Arap Baharı ile ilgili hikayeler