Geçen ay, çizer arkadaşımın Berk’in (Şentürk) Paris’te yaşayan Philippe isimli bir evsizin hayatını resimlendirdiği kitabı <a fr-original-style="" href="http://editionsbarometre.fr/index.php/titres/item/10-mooosieur-philippe" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımlandı</a>. Böyle bir hikâyeyi aktardıkları için gururlu olan arkadaşım, bende de aynı hissi ona karşı uyandırdı ve bu sayede çoğu zaman şehrin sakinleriyle ilgili bir şeyler yazarken evsizleri göz önünde bulundurmadığımı fark ettim. Hâlbuki “yoksulluğu bir statü olarak kabul edersek, bundan statü yokluğuna”* bir yolculuğu deneyimleyen evsizlerin sadece İstanbul’da 7 bin kişiye ulaştığı <a fr-original-style="" href="https://www.indyturk.com/node/302696/t%C3%BCrkiyede-tahmini-70-bin-evsiz-var-y%C3%BCzde-95inin-erkek-olmas%C4%B1n%C4%B1n-sebepleri-neler#:~:text=Bu%20nedenle%20%C4%B0stanbul'da%207,civar%C4%B1nda%20evsiz%20oldu%C4%9Fu%20tahmin%20ediliyor.&text=Bulan%2C%20insanlar%C4%B1n%20evsiz%20kalarak%20sokakta,de%20ruhsal%20sorunlar%20oldu%C4%9Funu%20belirtti." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünülüyor</a>. Bugün ikametin, ikametgâhı olmayanlara nasıl yansıdığına bakalım.&nbsp;Nedir? Evsiz kelime olarak, ekonomik zorluktan öte ev gibi ikamet edilen bir yerin eksikliğini yaşayan kişiler için kullanılıyor. TDK’ya göre “sokakta yaşayan” anlamını da barındırıyor. Buna ilaveten toplumda evsizlerin “pis, bankta uyuyan, hor görülen veya görülmesi gereken kişiler” olduğunu düşünülüyor. Uluslararası terminolojiye baktığımızda bunun nasıl gerçekleştiği ve evsizlerin nasıl yaşadığına işaret edenler tanımlar da var. Örneğin, Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi de “evsiz ailelerin eşyalarını daima yanında taşıdığını, kapıda iskelede uyuduğunu” söyleyerek bir tanımlamada bulunurken Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu evsizleri birincil ve ikincil evsizlik olarak ikiye <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/317268" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ayırıyor</a>. Buradaki temel fark, kimilerinin insanlığa yaraşır bir yaşam alanı olmadan yaşamak zorunda kalmasıyla kimilerinin geçici konaklama imkânının olması.Tarihte nasıl yer buldu?&nbsp;Kimi düşünürler bu konunun muhataplarına anlatmak için farklı kelimeler tercih etti. Filozoflar Karl Marx ve Friedrich Engels evsizlerden bahsederken baldırı çıplaklar; düşünür Walter Benjamin ise ezilenler kelimelerini kullandı; akademisyenler Ayşe Buğra ve Çağlar Keyder bu kişilerin durumunu anlatırken yeni bir yoksul kimlik demeyi tercih etti. Sosyolog Georg Simmel yoksulluğun en uç fenomeninin evsizlik olduğunu söylerken; antropolog Mary Douglas, mülkiyet yoksunu olmanın bir tercih olmadığı varsayımıyla yola çıkarak evsizlerin toplumda “pis, habis” olarak damgalanmasının, yine toplumun kendi düzeni olduğunu ilave etti. Hak temelli yaşamın evsizler için geçerli olmadığını gösterircesine sosyal dışlanma, eşik ve tabu konusu olarak yaşadıklarını ekledi.&nbsp;Neden önemli? Bu kesimi, sokaktan geçen birine görünmez kılan neyse modern devlete de de görünmez kılıyor. Örneğin, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nda aile kütüğünde bulunması gereken bilgilerin içinde adres de <a fr-original-style="" href="https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5490.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">var</a>. Adres veremeyen kişiler vatandaşlık haklarından yararlanmakta zorlanıyor. Adrese dayalı nüfus sayımında yer alamadığı için tam sayıları da bilinemiyor. Kendi literatürünü bile oluşturan kesimin yaşadığı “düşüş”, onları bir “hücre” aramaya muhtaç bırakıyor. Düşüş, evsizlerin evlerinden mahrum oldukları anı, hücre ise sonrasında yaşadıkları yeri anlatmak için kullandıkları sözcükler. Bu sadece bize, İstanbul’a özgü değil, postmodern kentlerin, yani tüm dünyanın sorunu. Gittikçe yoksullaşan toplumlar, başkalarının inisiyatifine kalan bireylerin sayısındaki artışından kaçamıyor.&nbsp;Neler yapılıyor?&nbsp;Yurt dışında evin olmamasıyla evsiz denilmesi, önceliğe işaret ediyor; ev sahibi olunması için kamu kurumları ve politika yapıcılar çalışıyor. Bu çok kolay olmadığı için ortak barınma yapıları <a fr-original-style="" href="https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/317268" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">artırılıyor</a>. Türkiye’de hukuki olarak evsizlik kavramı, aile bütünlüğü üzerinden ele alınıyor ve her ilde bir yapı buna ayrılıyor. Burada bir süre konaklayan kişilerin başka kurumlara nakli yapılıyor.&nbsp;İstanbul özelinde bakarsak nisan ayı Beyaz Masa istatistiklerinde gelen aramaların neredeyse yarısının sosyal yardım talebi üzerine <a fr-original-style="" href="https://tr.sputniknews.com/turkiye/202011291043309524-ibb-sarachanedeki-evsizler-zabita-esliginde-otele-yerlestirildi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">olduğu</a> <a fr-original-style="" href="https://istatistik.istanbul/bulten.html?id=129" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görülüyor</a>. Destek ve bilgi almak için yapılan 200 bin çağrıların sonucunda geçici <a fr-original-style="" href="https://www.ibb.istanbul/News/Detail/37514" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konaklama</a> <a fr-original-style="" href="https://www.ibb.istanbul/News/Detail/37514" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">uygulamaları devam ediyor</a>. Fakat bu nasıl yeterli olur? Kişisel fikrim medyada daha çok yer bulmasıyla. Bu noktada da <a fr-original-style="" href="https://www.hayatasaril.org.tr/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hayata Sarıl Derneği</a> gibi yerlerin çabasına ayrıca teşekkür çekmek gerekiyor.&nbsp;* Gümüş, Goncagül. Evsizlik: Yeni Bir Metropol Yoksulluğu Deneyimi.&nbsp;Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2016.

Aposto İstanbul

Binalar, mekânlar, kamusal alanlar ne kadar kentliyse ikamet edeceği bir yeri olmayan ve bunun için modern devlet nazarında sayılamayan, yani bir ülkenin “vatandaşı olmanın” haklarından faydalanamayan evsizler de bir o kadar kentli (bir fenomen) değil mi? 

İkametin unutulan yüzü: Evsizlik

<img src="https://images.aposto.com/2021/3/2021-04-14T19:04:47.269Z_sm.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">• BM Avrupa Ekonomik Komisyonu (UNECE), hükümetlerin daha döngüsel bir ekonomiyi benimsemesini desteklemek amacıyla bir yol haritası&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://sdg.iisd.org/news/circular-economy-toolbox-for-europe-points-to-guidance-regulations/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayınladı.</a>&nbsp;Yol haritasında yasal çerçeveler, politika analiz belgeleri ve iyi uygulama kılavuzları yer alıyor. UNECE yol haritasındaki; -kaynakların kullanımını optimize etmek için bir döngü oluşturmaya yardımcı olan BM düzenlemeleri -sürdürülebilir tüketim ve üretim için yeniliğin teşvik edilmesine yönelik uygulamalar -ve insan öncelikli kamu-özel ortaklıkları (PPP'ler) hakkında çeşitli kaynaklar gibi araçlarla bölgedeki ekonominin döngüselliğe geçişine ivme kazandırmayı hedefliyor. Yayınlanan yol haritası UNECE’nin 20-21 Nisan 2021 tarihleri arasında gerçekleşecek 69. oturumunda tartışılacak. Oturum hakkında&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://unece.org/sessions-commission/events/sixty-ninth-session-commission-20-21-april-2021" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>&nbsp;bilgi alabilir ve kayıt yaptırabilirsiniz. • &nbsp;Avrupa Yenilik ve Teknoloji Enstitüsü’nün Gıda kolu (EIT Food) döngüsel ekonominin sürdürülebilir kentsel gıda sistemlerini nasıl canlandırabileceğine dair online bir eğitim içeriği hazırladı. Turin Üniversitesi, Helsinki Üniversitesi ve Avrupa Yenilik ve Teknoloji Enstitüsü (EIT) iş birliğinde hazırlanan ücretsiz online eğitimlerde dayanıklı, akıllı ve sürdürülebilir şehirler için döngüsel gıda sistemlerinin tasarımı ve inşası konuları işleniyor. Şehirlerin yanı sıra BM Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarını yerine getirmek için sağlıklı ve kapsayıcı gıda politikalarını teşvik etmek, sistematik düşünce, kurumsal inovasyonu ve katılımcı yaklaşımları benimsemek gibi kavramlar da eğitim kapsamında ele alınıyor. “Sürdürülebilir Kentsel Gıda Sistemleri için Döngüsel İş Modelleri” adlı eğitime&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.futurelearn.com/courses/circular-business-models-for-sustainable-urban-food-systems" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>&nbsp;ulaşabilirsiniz.

Avrupa Ekonomik Komisyonu ile ilgili hikayeler