<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp; TÜRK-İŞ Başkanı Ergün Atalay, son zamanlarda yaşanan kıdem tazminatı tartışmalarına ilişkin konuyla ilgili asla geri adım atmayacaklarını bildirerek, “Kıdem tazminatı konusunda aynı noktadayız. Genel grev yaparız. Allah şahidim, Türkiye’yi durdururuz” dedi.

EXANTE

• Kıdem tazminatı tavanı 40 yılın en düşük seviyesine geriledi. <a fr-original-style="" href="https://m.haberturk.com/iscinin-kidem-tazminati-eridi-3607586-amp" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre</a>; 1982 yılında asgari ücretin 7,5 katı, 1992 yılında da 5,7 katı olan kıdem tazminatı tavanı, Temmuz 2023'te asgari ücretin 1,75 katına kadar düştü. Buna göre brüt ücreti ne olursa olsun bir çalışanın bir yıllık çalışma karşılığı alabileceği kıdem tazminatı 23,5 bin lirayı aşamayacak.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Öte yandan: İşverenlerin 2015-2021 yıllarında SGK'ya yaptığı işten çıkış bildirimlerinin %80’i kıdem tazminatı ödenmeyecek şekilde düzenlendi. DİSK’in geçtiğmiz yıl gerçekleştirdiği araştırmaya göre, işten çıkarılan işçilerin sadece %20’si kıdem tazminatını hukuki yollara başvurmadan alabildi.</li></ul>

Aposto Gündem

8 Eylül 1999 tarihi ve öncesinde sigorta girişi olanlar EYT’li sayılıyor. EYT’li olmak, kadınlar için 38 yaşında, erkekler için 43 yaşında emekli olmak anlamına geliyor. EYT kapsamında yaş şartı olmaksızın emekli olanlar için birçok avantaj bulunuyor. Özellikle enflasyon ve hayat pahalılığının yaşandığı, insanların satın alım gücünün düştüğü günümüz ekonomik şartlarında EYT düzenlemesi kapsamında emekli olmak ve çalışmaya devam etmek EYT’lilerin aylık kazançlarının yaklaşık iki katına çıkması ve farklı isimler altında toplu ödemeler almaları anlamına gelmektedir. Bu haftaki yazımızda EYT’li olanlara yönelik sağlanan hakları açıklayacağız.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kıdem tazminatı</h3>İş sözleşmesinin emeklilik nedeniyle sonlandırılması durumunda işçiler kıdem tazminatına hak kazanırlar. Kıdem tazminatı işçiler açısından toplu para ödemesi anlamına gelmektedir. İşyerindeki kıdemlerine göre hesaplanmaktadır. EYT düzenlemesi nedeniyle emekli olacak işçiler, emekli aylıklarının yanı sıra kıdem tazminatlarını da alacaklar. İşçilerin tazminat ödemelerinin yapılmasını teminen işverenlere Kredi Garanti Fonu'ndan destek sağlanmaktadır.Kıdem tazminatı tabanı asgari ücret kadar olup, 10.008 TL’dir. Kıdem tazminatı tavanı ise Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından genelge ile duyuruluyor. 2023 yılı Ocak-Haziran döneminde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı 19.982,83 TL’dir. Bu tutar 2023 yılı içinde yapılacak memur zamlarıyla birlikte yükselecektir.Kıdem tazminatı hesaplaması en basit hâliyle işçilerin çalıştığı yıl sayısı ve en son aylık brüt ücretinin çarpımı sonucunda bulunacak rakamdan oluşmaktadır. Örneğin işyerinden 10 yıllık çalışması olan ve son brüt ücreti 18.000 TL olan bir çalışanın 180.000 TL kıdem tazminatı ödemesi yapılacak olup bu tutardan sadece damga vergisi kesintisi yapılacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yıllık izin ücreti</h3>İş sözleşmesinin feshedilmesi sonrasında talep edilebilen bir işçilik alacağı türüdür. İşçilerin hak ettikleri ancak kullanmadıkları yıllık izin gün sayılarının yerine ücret ödenmesi anlamına gelmektedir. Öncelikle işçilerin kullanmadıkları yıllık izin süreleri hesaplanır ve kullandırılmayan yıllık izin süreleri ile işçinin son günlük brüt ücret tutarı çarpılarak yıllık izin ücreti hesaplanır. Bulunan sonuçtan damga vergisi, gelir vergisi ve SGK payı kesilir.Uzunca süredir aynı işyerinde çalışan işçilerin birikmiş yıllık izin süreleri bulunabilmektedir. Bu durumda olan işçiler için kullanmadıkları yıllık izin sürelerine ilişkin ücretler de toplu para ödenmesi anlamına gelmektedir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emlak vergisi avantajı</h3>EYT nedeniyle emekli olacaklara yönelik bir diğer konu emlak vergisi muafiyetidir. Emekli aylığı dışında başka geliri olmayan emeklilerin üzerine kayıtlı olan ve brüt 200 metrekareyi aşmayan tek konutları için emlak vergisi muafiyeti tanınmaktadır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emekli çalışandan yapılan kesintiler nedeniyle ücret artışı&nbsp;</h3>Asgari ücretli normal bir çalışanın net ücreti 8.506 TL’dir. Normal çalışanlarının ücretinden sigorta primi ve işsizlik sigortası primi kesilmekteyken emekli çalışanlardan işsizlik sigortası primi kesilmiyor. Bu durumda asgari ücretli emekli bir çalışanın net asgari ücreti 9.144,81 TL olarak hesaplanıyor. Yani emekli bir çalışan net asgari ücret tutarından 638,01 TL daha fazla ücret alacaktır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bayram ikramiyesi</h3>Emeklilere yılda iki defa tutarı 2.000 TL’ye çıkarılan bayram ikramiyesi ödenecektir.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Banka promosyonu</h3>Bankalar emekli aylıklarının yükselmesiyle birlikte emekli olacaklara yönelik promosyon kampanyaları düzenlemektedirler. Özellikle emekli aylığı alt sınırının 7.500 TL’ye yükseltilmesiyle birlikte promosyon tutarları önemli bir hâl almıştır. Promosyon tutarları üç yılı için ödenmekte olup 10.000 TL’leri bulan promosyon ödemesi yapan ve ek avantajlar sağlayan bankalar bulunmaktadır. EYT kapsamında emekli olacak kişiler kendileri için en avantajlı bankayı tercih ederek ek menfaat temin edebilirler.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Askerlik ve doğum borçlanması tutarınının vergiden düşülmesi</h3>Gelir Vergisi Kanunu gereğince borçlanma tutarları vergi matrahından indirilebiliyor. Bu emekli olduktan sonra çalışmaya devam edenler için vergi iadesi anlamına gelmektedir. EYT’liler borçlanmalar nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu'na yüksek tutarlarla prim ödemesi yaptılar. Bu ödemelere ilişkin makbuzu işverenlerine vermeleri durumunda işveren tarafından toplam borçlanma tutarı dikkate alınarak aylık vergi iadesi işlemi gerçekleştirilecektir. Borçlanma için ödenen tutar sıfırlanana kadar aylık vergi iadesi işlemi devam etmektedir.2023 yılında 18 aylık askerlik borçlanması yapan ve 57.646,08 TL ödeyen bir EYT’li, vergi indirimi için başvurduğunda kazancının 57.646,08 TL’lik kısmından vergi kesintisi yapılmaz. Böylece, en düşük vergi oranı yüzde 15 dikkate alındığında 8.646,9 TL’lik bir vergi iadesi yapılacaktır. Bu da EYT’den emekli olup çalışmaya devam edenler için ayrı bir avantajdır.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Emekli aylığının geç bağlanması ve avans hakkı</h3>EYT nedeniyle 1.5 milyondan fazla kişinin emeklilik başvurusunda bulunması, iş yoğunlu nedeniyle aylık bağlama işlemlerini geciktirebilir. Bu durumda aylık talebinde bulunan kişilere avans ödemesi yapılabilir.Aylık veya gelirlerin 90 gün içinde ödenememesi durumunda Sosyal Güvenlik Kurumu gelir ve aylık bağlanmasına hak kazandığı anlaşılan sigortalı ve hak sahiplerine yazılı talepte bulunmaları hâlinde avans ödemesi yapar. Bu ödemeler emeklilerin ilerideki alacaklarından mahsup edilmek üzere ödenir. Avans miktarı üç ay için hesaplanır ve net asgari ücretin üç katını geçmeyecek şekilde ödenir, gelirlerde ise net asgari ücretin iki katını geçmemek üzere belirlenir. Avansın bağlanacak gelir ve aylık birikmiş tutarından fazla olan bölümü, müteakip gelir ve aylıklarından 1/4 oranında kesilerek mahsup edilir.Aylık bağlama işlemlerinin uzaması durumunda EYT’liler Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan avans talebinde bulunabilir ve 25.518 TL tutarında avans ödemesi alabilirler.EYT’li olmak yukarıdaki haklardan yararlanmak anlamına gelirken 9 Eylül 1999 ve sonrasında işe girmek ve EYT kapsamında olmamak kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşında emekli olmak, yani kadınların 20 yıl erkeklerin ise 17 yıl daha geç emekli olması ve yukarıdaki haklardan yararlanmaması anlamına geliyor.

İş Hukuku & Sosyal Güvenlik

EYT'lilerin hakları üzerine

EYT’li olmak ya da olmamak

• TİSK&nbsp;Yönetim Kurulu Başkanı Özgür Burak Akkol, uzun süredir çalışma hayatının gündeminde olan&nbsp;Emeklilikte Yaşa Takılanlar&nbsp;(EYT) düzenlemesi ile ilgili bir açıklama yaptı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne dedi? Akkol, konunun nitelikli iş gücü kaybı ve işverenleri etkileyecek başta kıdem tazminatı yükünü ve ek maliyetleri gözetecek uygun çözümlerle yönetilmesinin işgücü piyasalarındaki dengeler açısından kritik olduğuna dikkat <a fr-original-style="" href="https://www.tisk.org.tr/haber/638/hem-calisani-hem-isletmeleri-gozetecek-bir-eyt-cozumu-bulunacagina-inaniyoruz.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çekti.</a> Emekli olup çalışmaya devam edecek kişiler için ise sosyal güvenlik destek primlerindeki işveren maliyetleri artışı kaynaklı uzun vadeli maliyet etkileri ortaya çıkabileceğini ifade etti. Artan yüklerin sağlanacak teşvik ve kolaylıklarla hafifletilmesinin, düzenlemenin tüm bu faktörleri gözetecek şekilde hayata geçmesinin önemli vurguladı. Esnek çalışma modellerinin ve kayıt dışılıkla mücadelenin önem kazanacağını belirtti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Değerlendirme: EYT kapsamında yaklaşık 4.5 milyon kişinin olduğu, EYT düzenlemesinin yapılmasıyla birlikte yaklaşık 1.5 milyon kişinin emekli olacağı siyasiler tarafından açıklanmıştı. Emeklilik nedeniyle işten ayrılanların kıdem tazminatına hak kazandığı bilinmekte. Kıdem tazminatı tavanı devlet memurları kanununa tabi en yüksek devlet memuruna (şu anda Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı) yıllık ödenecek minimum emekli ikramiyesi tutarı dikkate alınarak hesaplanmakta ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından genelge ile duyurulmakta. 2022 yılı Temmuz-Aralık döneminde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı 15.371,40 TL’dir. Bu tutar 2023 yılı için yapılacak memur zamlarıyla birlikte daha da yükselecek. Kıdem tazminatı işçilerin çalıştıkları yıl sayısı dikkate alınarak en son aldıkları brüt ücret üzerinden hesaplanmakta. EYT kapsamında çok sayıda kişinin emekli olması işverenler açısından yüksek tutarlarda kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">EYT’li emekli olup çalışır ise: İstihdama yönelik teşvik, destek ve indirimler emeklileri kapsamıyor. Bir emekliyi istihdam etmek isteyen işverenler sosyal güvenlik destek primi ödüyor. Bu prim yükünden kaçınmak için birçok işveren emeklileri kayıt dışı olarak çalıştırıyor. İşverenler emekli olup çalışanlar için de teşvik destek talep ediyor.</li></ul>

Kıdem tazminatı ile ilgili hikayeler