Yazan:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/dilerciftci/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Diler Çiftçi</a>Düzenleyen:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/gulsenaytac/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Gülşen Aytaç</a>20. yüzyılın ortalarından bu yana küresel sıcaklıklar, yağışlardaki düzensizlikler ve topraktaki çölleşme artıyor. Bunun nedenleri ise fosil yakıt kullanımının, ormansızlaşmanın, bazı tarımsal ve endüstriyel uygulamaların ve sera gazlarınının artırması. <a fr-original-style="" href="https://public.wmo.int/en/media/press-release/greenhouse-gas-concentrations-hit-record-high-again#:~:text=Carbon%20dioxide%20is%20the%20single,fuel%20combustion%20and%20cement%20production." style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünya Meteoroloji Örgütü</a>’ne &nbsp;göre karbondioksit, atmosferdeki en önemli sera gazı. Fosil yakıt ve sanayiden kaynaklanan karbondioksit dünyadaki sera gazı salımlarının yaklaşık yüzde 64' ünü oluşturuyor. Bu gazın etkisinin azaltılması için “karbondioksit yakalama ve depolama teknolojileri" gibi kimyasal yöntemler ve ağaç dikimi veya bazı tarım pratiklerinin kullanımı gibi doğal yöntemler bulunuyor. Özellikle ekonomik ve çevreyle uyumlu olmalarından dolayı bilim adamları tarafından ağaçların karbondioksit yakalama potansiyeli daha çok gündeme getiriliyor. Hatta bir çevre yardım kuruluşu olan <a fr-original-style="" href="https://onetreeplanted.org/pages/climate-change" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Onetreeplanted</a> ağaçlandırma çalışmalarını 1 numaralı iklim değişikliği çözümü olarak gösteriyor. Öyle ki ağaçlar;&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hava sıcaklığını düzenliyor,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hava kirleticilerini filtreliyor,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbondioksiti absorbe ediyor, karbon olarak depoluyor ve oksijeni serbest bırakıyor.</li></ul>Olgun bir ağaç ortalama olarak ömrü boyunca 1 ton CO₂ absorbe edebiliyor. Ağaçların türlerine göre CO₂ absorbe etme &nbsp;oranları ise &nbsp;değişim gösteriyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Meşe ağacı 13 ton,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Londra Çınarı 9,5 ton,&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ladin 7 ton,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">At kestanesi 3,5 ton,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amerikan sığlası ise 3,3 ton CO₂ ömrü boyunca absorbe edebiliyor.</li></ul>Kereste yapımı için kesildiklerinde ise karbon, ahşap ürünün içinde depolanmaya devam ediyor. Dolayısıyla inşaatta, mobilya yapımında veya kağıt üretiminde odun ürünleri kullanılması iklime olumlu yönde katkı sağlar diyebiliriz. Fakat karbon, ahşap veya kağıt ürün yandığında veya çürüdüğünde karbondioksit olarak tekrar açığa çıkıyor.&nbsp;Geçtiğimiz sene ETH Zurich yüksek lisans programında Zurich Ormanları'nı ele alan bir proje üzerine çalıştım. Zurich’te de iklim krizinden ötürü ormanlar, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi tehlike altında. Ülkenin yaklaşık yüzde 30’unu kaplayan ormanlar kuraklıktan dolayı 2022 yılında &nbsp;yüzde 2,7 oranında azalmış. Her geçen sene ormanlar, kuraklığın bir sonucu olan kabuk böceğinden daha fazla etkileniyor ve bu durumun ilerleyen dönemlerde artması bekleniyor. Özellikle ladin ağaçları bu durumdan çok zarar görüyor. Kuraklıktan dolayı ladin ağacı kökleri kısa olduğundan toprak altında biriken suya erişemiyor ve metabolizması zayıflayarak kabuk böceği istilasına uğruyor. Bu durum gelecekte hem ekonomik hem de ekolojik olarak ciddi zararlar verme potansiyeline sahip maalesef. Aynı zamanda kabuk böceği saldırısından etkilenen zarar görmüş bir odun sadece yakacak odun olabileceği için ciddi &nbsp;karbon salınımına da neden olabiliyor.&nbsp;Bu duruma çözüm üretmek amacıyla projede ekip arkadaşlarımla beraber Winterthur şehrine çok yakın bulunan Töss Vadisi’ndeki ormanlık alanlarda çalışmalarımızı yürüttük.&nbsp;Töss Vadisi; Winterthur şehrine içme suyu sağlayan, içinden Töss Nehri’nin geçtiği doğal güzelliklerin ve biyoçeşitliliğin fazlaca olduğu özel bir bölge. Hem orman hem de tarım alanlarına sahip. Yoğunluklu olarak ladin, göknar ve kayın ağaçlarına sahip ormanları, ormancılık faaliyetleri için kullanıldığı gibi, rekreasyon alanı olarak da hizmet veriyor.&nbsp;Araştırmalarımız sonucu, bölgede en çok kabuk böceği zararının, tarım ile yakın temas kuran orman kenarlarında olduğunu tespit ettik. Yaptığımız sıcaklık etkisi haritaları ile ladin ağaçlarının yoğunlaştığı bölgeleri belirledik ve kabuk böceği yayılımı gerçekleşmeden istila alanlarına yakın ağaçların kesilerek alandan uzaklaştırılmasını önerdik. Yerlerine ise gelecekteki sıcaklık artışlarına daha dayanıklı, bölgenin ekolojisine uygun, karbon depolama kapasitesi yüksek olan ve yine endüstriyel değeri olabilecek meşe, sarıçam ve kestane ağaçlarını seçtik.Bu öneri sonucunda, ladinlerin kesilerek alandan uzaklaştırılması ile çok fazla odun hasılatı olacağından bu ağaçların özellikle inşaat sektöründe kullanılmasının uygun olabileceğini düşündük. Yapılan son araştırmalarla eğer inşaat malzemelerinin çoğu ahşap ile değiştirilirse inşaatta beton kullanımından kaynaklanan yüksek emisyonları azaltma yönünde ek bir fayda sağlanacağı ortaya kondu. Ayrıca araştırmalarımız sırasında bu fikrimizi destekleyen uygulama projelerinin de var olduğunu keşfettik. Üstelik bu projelerden biri çalışma alanımızın bulunduğu Winterthur şehrinde &nbsp;konut projesiydi. Yerel haberlere göre dünyanın en yüksek ahşap gökdeleni olarak öne çıkan “The Rocket &amp; Tigeli Building” adındaki bu projenin temeli yakın zamanda atılacak ve 2026 senesinde tamamlanacak. Projede yüzey kaplamaları ve iç mekanlarda ahşap kullanıldığı gibi beton çekirdek yerine de ahşap malzeme kullanılması öneriliyor. Yapının çoğunluğunda iklim dostu olan ahşap malzeme kullanılacak diyebiliriz.&nbsp;Evet, iklim krizi etkisi ile ormanlarımız zarar görebiliyor ancak İsviçre’de ve dünyanın herhangi bir yerinde yaşanacak benzer durumlarda yenilikçi ormancılık yöntemleri, doğru inşaat yatırımı, doğru mimari malzeme seçimleri ve bilim ile yaşanan krizler fırsata dönüştürülebilir ve yaşanabilir dünyalar yaratılabilir.&nbsp;

Dünyahali

Yaşanabilir yeşil bir dünya yaratmak

Yenilikçi Ormancılık Yöntemleri

ABD’nin <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/seragazi-emisyonlari-gecen-yil-endise-verici-oranda-artti/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi</a>’ne (Noaa) göre, insan kaynaklı sera gazı emisyonu seviyesinin hızlı artışı, 2022 yılında da devam etti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">En yüksek artış: Karbondioksit emisyonu, milyonda iki parçadan fazla artarak, 65 yıl önce izlemenin başlamasından bu yana en yüksek artışı gösterdi. Atmosferdeki karbondioksit seviyesi, endüstri öncesi seviyelerden %50 daha yüksek.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Metan: Karbondioksitten daha az miktarda bulunan fakat atmosferi çok daha hızlı biçimde ısıtan metan, 2021 ve 2022’deki rekor büyümenin ardından son 40 yılda dördüncü en büyük artışını kaydetti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nitröz oksit: Üçüncü en önemli insan kaynaklı seragazı olan nitröz oksit seviyeleri, sanayi öncesi seviyelerden %24 daha yüksek değere ulaştı.</li></ul>

SEFiA İklim Gündemi

Karbondioksit Eşdeğeri<img src="https://images.aposto.com/2022/3/4/1649351054267.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.51" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Çeşitli sera gazlarından kaynaklanan emisyonları, diğer gazların miktarlarını aynı küresel ısınma potansiyeline sahip eşdeğer miktarda karbondioksite dönüştürerek küresel ısınma potansiyeli (GWP) temelinde karşılaştırmak için kullanılan ölçüdür.

<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">sera gazı</h3>Sera gazları, Dünya'nın yüzeyi, atmosferi ve bulutlar tarafından yayılan kızılötesi ışınları absorbe ederek atmosferin ısınmasına neden olurlar. &nbsp;Karbondioksit (CO2), su buharı (H2O), nitröz oksit (N2O), metan (CH4) ve ozon (O3) başlıca sera gazlarıdır.&nbsp;

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/d41586-021-02287-y#ref-CR1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Metan salımlarını azaltmanın küresel ısınmayı yavaşlatmaya katkısı</a></h3>Karbondioksit azaltımı ısınmayı azaltmak için kritik öneme sahip; ancak IPCC'nin son raporu, diğer sera gazlarını da azaltmanın faydalarını vurguluyor. Rapora göre, karbondioksitten sonra ikinci önemli sera gazı olan metan, endüstri dönemi öncesinden bu yana yarım derecelik ısınmaya sebep oldu.&nbsp;Metan, nispeten temiz bir fosil enerji kaynağı olarak popülaritesi son yirmi yılda yüzde 50'den fazla artmış olan doğal gazın ana bileşeni. Fosil yakıt kullanımındaki artış ile beraber atmosferdeki metan miktarı da, endüstri döneminin başlangıcından bu yana milyarda 700 parçacıktan 1900 parçacığa yükseldi.Metan, atmosferimizin çok küçük bir bölümünü oluşturmasına rağmen, birim bazda karbondioksite kıyasla çok daha güçlü bir sera gazı;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Atmosfere salındıktan sonraki ilk 20 yılda, ısıyı Dünya atmosferinde hapsetmede yaklaşık 80 kat daha güçlü etki yapıyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbondioksitin yüzyıllarca asılı kalışına kıyasla ortalama on yıllık ömrü ile karbondioksitten çok daha hızlı parçalanıyor. Bu da metan salımlarını azaltmanın, kısa vadede etkili rahatlama sağlayabileceği anlamına geliyor.</li></ul>Küresel metan salımlarında;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">hayvancılık, küresel toplamın yüzde 31'inden sorumlu en büyük kaynak.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Hemen arkasında yüzde 26 ile petrol ve doğalgaz işlemleri geliyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Diğer metan kaynakları ise çöplükler, kömür madenleri, pirinç tarlaları ve su arıtma tesisleri.</li></ul>Geçtiğimiz aylarda yayımlanmış&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1748-9326/abf9c8" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışmaya</a> göre, küresel metan salımları, mevcut teknolojiler kullanılarak 2030 yılına kadar yüzde 57 oranında azaltılabilir. Petrol ve gaz endüstrisi en büyük farkı yaratabilecek sektör olarak görülüyor.&nbsp;Metanın temel kaynaklarını tespit ve takip edebilmek, problemin çözülmesinde önemli role sahip. “Çevresel Savunma Fonu” 2022 yılında büyük arazilerdeki başlıca metan kaynaklarını belirlemek için, tasarlanmış bir uyduyu uzaya fırlatacak. Bunun yanında, “Carbon Mapper” adlı proje kapsamında karbondioksit ve metanın takibi için 2023 yılında iki prototip uydu fırlatılması planlanıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.unicef.org/press-releases/one-billion-children-extremely-high-risk-impacts-climate-crisis-unicef" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bir milyar çocuk iklim krizinde “aşırı risk” altında</a></h3>Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), iklim değişikliğinin çocuklara etkisinin incelendiği “<a fr-original-style="" href="https://www.unicef.org/press-releases/one-billion-children-extremely-high-risk-impacts-climate-crisis-unicef" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İklim Krizi Bir Çocuk Hakları Krizidir: Çocukların İklim Riski Endeksi'ne Giriş</a>” adlı raporu yayımladı.&nbsp;Rapora göre;&nbsp;Dünyada her iki çocuktan birisi, yani yaklaşık 1 milyar çocuk, çok yüksek risk altındaki ülkelerde yaşıyor. Türkiye,&nbsp;orta-yüksek risk kategorisindeki ülkeler arasında ve Dünya sıralamasında &nbsp;163 ülke arasında 97. sırada bulunuyor.Çocukların İklim Riski Endeksi’ne göre dünyada,<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">240 milyon çocuk kıyı seline;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">330 milyon çocuk nehir taşkınlarına;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">400 milyon çocuk siklonlara;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">600 milyon çocuk vektörle bulaşan hastalıklara;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">815 milyon çocuk kurşun kirliliğine;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">820 milyon çocuk sıcak hava dalgalarına;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">920 milyon çocuk su kıtlığına;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1 milyar çocuk yüksek düzeyde olan ve gittikçe artan hava kirliliğine maruz kalıyor.</li></ul>Rapor ayrıca&nbsp;küresel iklim adaletsizliğini&nbsp;de ortaya koyuyor:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yüksek risk altındaki ülkeler küresel karbon salımlarının sadece yüzde 9'undan sorumlu iken,</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel salımlardan asıl sorumlu olan 10 kirletici ülkeden sadece biri, yüksek risk altındaki ülkeler listesinde bulunuyor.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://nsidc.org/greenland-today/2021/08/rain-at-the-summit-of-greenland/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Grönland buz tabakasında yağmur</a></h3>Sıcaklıkların arttığı Grönland’da, buz tabakasının tepe kısmına düşen yağış&nbsp;ilk defa yağmur olarak kaydedildi.&nbsp;Bölgede sıcaklıklar 9 saat boyunca donma noktasının üstünde kaldı. Grönland'daki erime 1981-2010 ortalamalarının üstünde&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://nsidc.org/greenland-today/2021/08/rain-at-the-summit-of-greenland/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">devam ediyor.</a>&nbsp;Birkaç yüzyıldır azalmakta olan buzlar, 1990’dan beri daha da hızlı eriyor. Fransa’nın 3 katından fazla alana sahip tüm buz tabakası erirse, deniz seviyesinin 7 m kadar yükselebileceği&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2021-08-greenland-ice-sheet-climate.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">öngörülüyor</a>.

Metan salımları, UNICEF raporu, Grönland'da yağmur

Haberler

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-working-group-i/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">6. Sentez Raporu Birinci Kısmı Yayımlandı</a></h3>Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) 6. Sentez Raporu’nun ilk bölümü niteliğinde olan <a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/sixth-assessment-report-working-group-i/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fiziksel Bilim Temeli Raporu</a> başlıklı İklim Raporu yayımlandı. Rapordan önemli başlıkların bazıları şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İnsan etkisinin atmosferi, okyanusu ve toprağı ısıttığı kesin.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Atmosferdeki karbondioksit seviyesi en az 2 milyon yıldır olmadığı kadar yüksek.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Gezegenimiz en az 125 bin yıldır olmadığı kadar sıcak. Deniz seviyesi en az 3 bin yıldır olmadığı kadar hızlı yükseliyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel ortalama sıcaklık, endüstri dönemi öncesine göre 1,1 derece artmış durumda. Karaların ısınması okyanusa kıyasla daha fazla. Karalar 1,6 derece, okyanuslar ise 0,9 derece ısınmış durumda.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel ısınmayla birlikte özellikle okyanuslarda, buzullarda ve deniz seviyesinde gerçekleşen değişikliklerin birçoğu geri dönüşü olmayan değişiklikler.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Karbondioksit salımları artmaya devam ederse, okyanus ve karalardaki karbon yutaklarının karbondioksit birikimini yavaşlatmada daha az etkili olacağı tahmin ediliyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Atmosfere salınan her bir ton karbondioksit küresel ısınmayı artırıyor. Küresel ısınmayı sınırlamak için karbondioksit başta olmak üzere sera gazı salımlarının hızlı ve etkili şekilde azaltılması, en azından net-sıfıra ulaşılması gerekiyor.&nbsp;</li></ul>Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Bölgesi iklim değişikliğinden en çok etkilenecek yerlerden birisi. Akdeniz Bölgesi'ni gelecekte her zamankinden daha şiddetli sıcak hava dalgaları, kuraklık ve artan sıcaklıklarla güçlenen yangınlar bekliyor. Ayrıca, IPCC 'nin şubat ayında yayımlanacak 2. Çalışma Grubu Raporu taslağında Akdeniz Bölgesi'ne ayrılmış bir <a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2021-08-mediterranean-fiercer-heatwaves-drought.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bölüm bulunuyor.</a><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Dünyanın Birçok Yerinde Yangınlar Sürüyor</h3>Türkiye’de ve Yunanistan’da geniş alanda etkili olan yangınların yaralarının sarılma çalışması sürerken, dünyanın farklı yerlerinde orman yangınları sürüyor.Sibirya'daki yangınlar basında daha az yer almış olmakla birlikte, bilim insanlarını endişelendiren <a fr-original-style="" href="https://www.space.com/2021-record-wildfire-season-from-space" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yangınlardan birisi</a>;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sibirya'daki orman yangınlarında Haziran ayından bu yana 505 milyon ton karbondioksit salındı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bu miktar, AB’nin en çok salıma sahip ülkesi Almanya’nın 2018’deki salımlarının üçte ikisine eşdeğer.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yangının dumanı tarihte ilk defa Kuzey Kutbu’na kadar <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/world/2021/aug/09/smoke-siberia-wildfires-reaches-north-pole-historic-first" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaştı.</a></li></ul>Brezilya'da yangın <a fr-original-style="" href="https://phys.org/news/2021-08-brazil-forest-season-underway.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sezonu başladı</a>;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Son iki yıldır yüksek seviyede olan tahribatın, 2021'de de yüksek seviyelerde kalacağı öngörülüyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amazonların güneydoğu kısmı, ormanların bozulmasına bağlı olarak net karbon kaynağı durumuna <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41586-021-03629-6" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gelmiş durumda.</a></li></ul>Kaliforniya’da tarihin en sıcak Temmuz ayı kaydedilirken, bölgede çıkan orman yangınları rekor <a fr-original-style="" href="https://www.pennlive.com/nation-world/2021/08/california-fire-grows-to-a-record-size-while-montana-blaze-threatens-towns.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">büyüklüğe ulaştı</a>;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kaliforniya Ormancılık ve Yangından Korunma Bakanlığı'na göre, adını 14 Temmuz'da başladığı yoldan alan “Dixie Yangını” 2 bin kilometre kareyi aşan bir bölgeyi kapladı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">550’si ev olmak üzere binden fazla bina hasar gördü.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/gundem/bartin-kastamonu-ve-sinopta-sel-felaketi-6-olu-1-kayip-haberi-630513" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Karadeniz’de Sel Felaketi</a></h3>Karadeniz’de Bartın, Sinop ve Kastamonu’da etkili olan şiddetli sağanak yağışlar bazı bölgelerde sele yol açtı, araçlar sürüklendi, çok sayıda ev ve iş yeri su altında kaldı. Karadan ulaşımın güçlükle sağlandığı bölgede kurtarma çalışmaları bot ve TSK'ya ait helikopterlerle yapıldı. Bazı yollar su birikintisi nedeniyle ulaşıma kapanırken, Kopuk mevkisinde kara yolunun çökmesi nedeniyle yolda kalan araçların içindeki sürücüler <a fr-original-style="" href="https://www.dunya.com/gundem/bartin-kastamonu-ve-sinopta-sel-felaketi-6-olu-1-kayip-haberi-630513" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">mahsur kaldı</a>. Sinop'ta da birçok yol ve köprü çöktü; Ayancık ilçesindeki çay üzerinde bulunan iki köprü ise yıkıldı.

Haberler 

Biz Bodrum’u geride bıraktığımız dakikalarda Türkiye, Akdeniz ülkeleri ve Afrika’da devam eden yangınlarından biri de Bodrum’da başladı.Orman yangınları ve iklim: UN Climate Change’in verilerine göre ortalama bir Akdeniz yazında orman yangınlarıyla kaybedilecek alandaki artış miktarı sıcaklığın +1,5 arttığında %41,+2 arttığında %62, +3 arttığında %97.Neden?&nbsp;İklim değişikliğine hatta daha doğrusu iklim aciliyetinin önemli sorumlularından olan karbon, gezegenimizin esenliğine karşı en büyük tehditlerden biri. Dünya genelinde son 50 yıldaki ısı artışı, bir derecenin hemen altında seyretti, Kuzey Kutbu’nda son 10 yılda bir derecelik artış görüldü. Bu bir derecelik artış yüzünden buzullar eriyor, deniz seviyesi yükseliyor, ormanlar yanıyor. 2070’de erimesi beklenen Grönland’daki buzullar şimdiden erimeye başladı. Antarktika’daki Thwaites Buzulu hızla eriyor. Sibirya’daki&nbsp;permafrost&nbsp;denilen donmuş topraklar çözünüyor, içinde sıkışan gazlar atmosfere salınıyor.Bizi neler bekliyor? Devletler ve bireyler olarak acil önlemler almazsak bu yüzyılda değil iki derecenin altında kalmak, 4-6 derece artış yaşamamız bile olası. Karbondioksit salımı bugünkü seviyede kalsa bile, 2050 yılında küresel ısınmanın üç dereceyi aşacağı hesaplanıyor. O noktaya gelmemiz durumunda Afrika’da ciddi kıtlık meydana gelecek; El Niño kasırgası daha sık yaşanacak; deniz suyu seviyesinin yükselmesi ve kasırgaların neden olduğu deniz kabarmaları sonucu düşük rakımlı New York, Londra gibi büyük şehirlerle Hollanda gibi ülkeler su altında kalacak; dünyanın akciğeri Amazon Ormanları yok olacak; Avustralya’da aşırı kuraklık ve sıcak yüzünden yangınlar sıklaşacak, su sıkıntısı baş gösterecek; yeryüzünün alışagelmiş iklimi yok olacak ve bazı hayvan türleri ortadan kalkacak; tropikal bölgelerdeki buğday, mısır ve pirinç üretiminde büyük azalma olacak; açlık nedeniyle milyonlarca kişi göç etmek zorunda kalacak.Yakıtlar:&nbsp;Bugün, yaşadıklarımıza seyirci kalmak yerine alışkanlıklarımızı değiştirebiliriz. Tüm dünyada kömür, petrol ve doğalgaz yerine daha sürdürülebilir temiz enerji kaynaklarına yatırım yapmalı, sorunun merkezinde yatan doğal gaz, petrol ve kömür kullanımını azaltmak için uçak ve araba yolculuklarını minimuma indirmeli, evlerde gereksiz yere ısıtmayı açmamalıyız.Hayvancılık faaliyetleri:&nbsp;Hayvancılık, karbon ayak izi çok yüksek bir endüstri. Yetiştiricilikte ve mezbahalarda aşırı su kullanılıyor, hayvan yemi olarak soya, mısır, arpa, yulaf yetiştirmek üzere tarla açmak için ormanlar kesiliyor. Süt ürünlerini hiç tüketmemek ya da az tüketmek, dünyanın geleceği için kişisel katkılarımızdan bir diğeri. Et ve süt ürünlerinin imalat sürecinde, sebze ve meyveye oranla yüz kat daha fazla karbon ayak izi ortaya çıkıyor. Sorun evlerimize geliş yolunda değil, üretilmesinde olduğu için yerel ürünler tüketmek de çare değil.&nbsp;Hemen, şimdi:&nbsp;Bugün, yarını yaşayabilmek için karbon ayak izimizi azaltmanın şart olduğunu, yeşilin, toprağın, bulutların, doğanın korunması için kişisel ve toplumsal çaba göstermemiz gerektiğini biliyoruz. Bugün, hepimizin katkılarıyla yarını değiştirebiliriz.

Karbondioksit ile ilgili hikayeler