Yıl başından bu yana koronavirüs salgınıyla dünya gündeminde yer alan Çin Halk Cumhuriyeti, son zamanlarda iş dünyasında ülke merkezli şirketlerin yaşadığı skandallarla da çok konuşuluyor. Örneğin, Nasdaq’da işlem gören Vuhan merkezli Kingold Jewelry şirketinin geçtiğimiz beş yılda, sahip olduğu altınları teminat göstererek çeşitli finansal kuruluşlardan 2,8 milyar dolar değerinde kredi aldığı; ancak olayın perde arkasında teminat gösterilen altınların sahte olduğu belirlendi. Şirketin teminat gösterdiği 83 ton altının aslında altın kaplamalı bakır külçeleri olduğu&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://asia.nikkei.com/Spotlight/Caixin/Mystery-of-2bn-of-loans-backed-by-fake-gold-in-China">ortaya çıktı</a>. Soygun filmlerinin klişe senaryolarını andıran bu yolsuzluğun ortaya çıkaracağı daha büyük sorunlar olabilir.<ul><li>Luckin Coffee: Çin şirketlerine duyulan kuşkunun önemli sebepleri arasında yer alan skandal, nisan ayı boyunca ABD basınında önemli bir yer <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.caixinglobal.com/2020-05-20/luckin-explained-how-did-scandal-plagued-coffee-highflyer-get-into-such-hot-water-101556560.html">almıştı</a>. Luckin, 2017 yılında ABD’deki ilk şubesini açtıktan sonra kendini Starbucks’ın yüksek teknoloji kullanan rakibi olarak tanımlamış ve 2020 yılının başı itibarıyla 4.507 şubeye ulaşmıştı. Bu kadar kısa sürede beklenenin oldukça üstünde bir başarı gösteren şirketin alametifarikaları arasında minimalist yapısı, sadece uygulama ile sipariş alması ve çok yüksek oranlarda yaptığı indirimler yer alıyordu. Büyüme anlamında büyük başarı gösteren şirket bir yıl önce halka arzını gerçekleştirdiğinde topladığı 500 milyon dolar ile yine oldukça ivmeli bir borsa listelemesi süreci geçirdi. İki buçuk yıl içerisinde Starbucks gibi büyük bir rakibin olduğu pazara girip uyguladığı büyük indirim kampanyalarıyla dikkat çeken kahve zincirinin halka arzının da başarılı olmasından sonra akıllarda kârlılık ve finansallar üzerine bazı soru işaretleri&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.caixinglobal.com/2020-04-24/in-depth-luckin-scandal-highlights-shortcomings-in-cross-border-regulation-101546924.html">yer aldı</a>. İç denetim sonucu hesaplarında 300 milyon dolardan fazla sahte ciro gösterdiği ortaya çıkan Luckin Coffee, borsada kısa sürede %70’in üzerinde değer kaybederken aslında Çin ve ABD arasında oluşacak yeni bir sorunu da farkında olmadan tetikliyordu. &nbsp;</li><li>Şüpheler: Covid-19 salgını öncesinde Trump hükümeti ile Çin delegeleri arasında yapılan ticaret görüşmeleri inişli çıkışlı bir görünüm sergilemişti. Söz konusu müzakerelerin bir uzantısı da ABD halkının yatırımlarının Çin merkezli şirketlerin taşıdığı riskten korunmasıydı. Şimdiye kadar sürmekte olan düzeni tehdit eden bu revizyon, basının adını daha önce pek sık duymadığı bir departmanı krizin merkezine koyuyordu: The Public Company Accounting Oversight Board (PCAOB). ABD borsalarında listelenen yurt dışı merkezli şirketlerin denetimlerinin araştırılmasından sorumlu olan bu departmanın en büyük sorunları arasında Çin, Belçika ve Fransa gibi ülkelerin denetim raporlarını paylaşmayı reddetmesi yer alıyordu. Bu durum, şimdiye kadar büyük skandallara sebep oluşturmamış bir veto olduğu için durum kontrol altında varsayılıyordu. Fakat Luckin Coffee skandalının Çin ile olan ekonomik ilişkilerde yaşanan sıkıntıları izlemesi sonucu Trump yönetimi bu konunun üzerine gitmeye karar verdi. Bunun sonucunda oluşturulan tasarıda; PCAOB ve ABD sermaye piyasaları kurumu SEC, ilgili denetimleri vetolara rağmen sağlamakla yükümlendirildi. ABD Senatosu <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.congress.gov/bill/116th-congress/senate-bill/945">ilgili tasarıyı</a> onayladı ve Temsilciler Meclisi’ne sundu. Tasarının geçmesi durumunda Çin yönetiminin vetoya devam etmesi, Çin merkezli şirketlerin ABD borsalarından delist edilmesini&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.caixinglobal.com/2020-06-09/in-depth-why-chinese-companies-may-get-booted-from-us-stock-markets-101565041.html">mümkün kılacak</a>. &nbsp;</li><li>İkincil listeleme: Çin merkezli şirketler, yaşanan bu olaylar sonucunda ABD borsasında listelenmiş olsalar da kendi ülkelerindeki borsalarda da yatırıma açık olarak potansiyel riskleri en aza indirmeyi hedefliyor. Geçtiğimiz kasım ayında Alibaba’nın Hong Kong borsasında&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://fortune.com/2019/11/26/markets-alibaba-ipo-hong-kong/">listelenmesi</a> diğer şirketlerin de benzer hamleleri düşünmeye başlamasına ve bu yönde açıklamalarda bulunmasına neden oldu. Son olarak Çin merkezli arama motoru şirketi Baidu’nun da ABD borsalarından tamamen ayrılıp sadece Hong Kong’da işlem görmeyi düşündüğünü&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.reuters.com/article/us-baidu-delisting-excusive/exclusive-baidu-considers-leaving-the-nasdaq-to-boost-its-valuation-sources-idUSKBN22X1HA">açıklamasıyla</a> ‘’ikincil listeleme hareketi’’ daha ciddi bir hâl&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www2.deloitte.com/cn/en/pages/about-deloitte/articles/pr-q2-2020-ml-hk-ipo-review-outlook.html">aldı</a>. &nbsp;</li><li>Dönüşüm: Luckin Coffee skandalı ile başlayan süreçte Çin-ABD çekişmesinde açılan yeni cephe, Kingold Jewelry skandalı ile Çin ekonomisinin kendi içindeki denetimlerde de sorun yaşadığını kanıtlaması sonrası daha da şiddetlenebilir. ABD borsa listelenmelerinde revizyona gidecek yeni tasarının yürürlüğe girmesi hâlinde çok sayıda Çin merkezli halka açık şirket tüm arzını Hong Kong borsasına&nbsp;<a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://www.caixinglobal.com/2020-06-20/in-depth-why-hong-kong-is-poised-to-benefit-from-a-rush-of-china-listings-101570139.html">yönlendirebilir</a>. Bu da gittikçe kutuplaşan dünya için tehlikeli bir dengesizliğin işaretlerinden olacak gibi görünüyor.</li></ul>

Pareto

Luckin Coffee ile tetiklenen süreç, yeni cephe Kingold Jewelry skandalı ile Çin merkezli şirketlerin ABD borsalarından delist edilmesini hızlandırabilir.

Kingold Jewelry ile ilgili hikayeler