<a fr-original-style="" href="https://www.law.cam.ac.uk/people/academic/ah-haldar/944" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Antara Haldar</a>William Shakespeare’in 1597 tarihli komedyası Love’s Labour’s Lost (Aşkın Çabası Boşuna), entelektüel gelişime bağlılıkla aile içi mutluluk arayışı arasındaki gerilimde yol alan dört kişinin öyküsünü anlatır. Yaklaşık dört yüzyıl sonra, Harvard’lı ekonomist Claudia Goldin bu hikâyeyi kariyer ve aile arasında denge kuran Amerikalı kadınların bakış açısından yeniden ele aldı. Goldin’in kadınların iş gücü piyasasındaki sonuçlarına ilişkin derin içgörüleri kendisine Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandırdı.Goldin’in başarısı sadece ezici bir çoğunlukla erkek egemen bir disiplinde çalıştığı için değil—kendisi tarihte ekonomi Nobel’ini kazanan üçüncü kadın olurken tek başına kazanan ilk kadın olmayı başardı—aynı zamanda akademik kariyerinin doğrudan toplumsal cinsiyete odaklanması nedeniyle de dikkate değer. Goldin’in araştırdığı konular—kadınların iş gücüne katılımı ve özellikle de cinsiyetler arası ücret farkı—genellikle feminist iktisat içinde birbirlerinden izole edilmiş ve bu alanda marjinalleştirildi.Kendisini bir "ekonomist-dedektif" olarak konumlandıran Goldin, bir dizi vakayı çözdü, ancak Nobel Komitesi’nin de belirttiği gibi üç tanesi öne çıkıyor. Birincisi, çoğu ekonomik kalkınma teorisi, ekonomiler büyüdükçe kadınların otomatik olarak ve sorunsuz bir şekilde işgücüne çekileceğini varsayıyor. Ancak Goldin’in araştırması, kadınların iş gücüne katılımının zaman içinde ters&nbsp;bir çan eğrisi izlediğini gösteriyor.<img src="https://images.aposto.com/2023/10/5/1699020083310.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.86" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">200 yıllık verileri titizlikle tarayan Goldin, ekonomik faaliyetlerin odağı tarımdan sanayiye kaydıkça&nbsp;özellikle evli kadınlar için çocuk bakımıyla fabrika işlerini dengelemenin zorluğu nedeniyle kadınların iş gücüne katılımının düştüğünü gözlemliyor. Ancak hizmet sektörü hakimiyet kazandığında, kadınlar iş gücüne çok daha yüksek oranlarda katılıyor.İkinci olarak cinsiyetler arası ücret farkı—kadınlar ortalama olarak erkeklerin kazandığı her 1 liraya karşılık 77 kuruş kazanmaktadır—geleneksel olarak eğitim seviyesinden hırs farklılıklarına kadar sayısız faktöre bağlanıyor. Bazıları bunun bir yetenek meselesi olduğunu iddia ediyor. Örneğin eski ABD Hazine Bakanı Lawrence Summers, 2005 yılında erkeklerin biyolojik olarak matematik ve bilime daha uygun olduğunu savunmuştur.Ancak Goldin, aynı meslek içindeki ücret farklılıklarını inceleyerek asıl açıklamanın çok daha basit olduğunu gösterdi. Görünüşe göre, süregelen gecikme eğitim düzeyine bağlanamaz; zengin ülkelerde kadınlar bu alanda erkekleri geride bırakıyor. Ücret farkı, meslek ayrımı gözetmeksizin var olduğundan kadınların daha az kazançlı alanlarda daha yüksek oranda temsil edilmesine de bağlanamıyor. Üniversite mezuniyetinde kadın ve erkeklere ödenen ücretin neredeyse aynı olduğu göz önüne alındığında, bilişsel yetenek de sorun değil.Bilakis, kadınlar sırf doğurgan bireyler onlar oldukları gerçeğinden ötürü erkeklerden daha az kazanıyor. Ücret farkı, bir kadının ilk çocuğunun doğumundan bir ya da iki yıl sonra ortaya çıkmaya başlıyor. Kariyer kesintileri ve çalışma saatlerindeki azalma gibi doğumla ilgili faktörler nedeniyle 45 yaşına gelindiğinde kadınlar erkeklerin kazandığının %55’ini kazanıyor.Üçüncüsü, Goldin’in araştırması kadınların beklentilerinin önemli olduğunu ortaya koyuyor. Gösteri etkisi (demonstration effect)—aile büyüklerinin onlara teşkil ettiği örnek—nedeniyle kadınlar uzunca bir süre iş güçlerini değerinin altında satmış. Bu durum 1970’lerde ABD’de kadınların eğitimine yapılan yatırımların artması ve evlilikle ilk doğum arasındaki sürenin açılmasıyla değişmeye başlıyor.Goldin, Nobel ödülünü kazandığı günün sabahında yayımladığı bir çalışma raporunda, 1963 ve 1973 yılları arasında bu değişime zemin hazırlayan bir dizi gelişmenin altını çiziyor. Bunlar arasında Eşit Ücret Yasası’nın kabulü; Roe v. Wade (ABD Yüksek Mahkemesi’nin kürtajı anayasal bir hak olarak tanıması); kadınların prestijli üniversitelere kabulündeki artış ve özellikle de doğum kontrol haplarına erişim yer alıyor.Goldin’in çalışmaları ekonomi bilimi için bir dizi önemli ders içeriyor ve günümüzün ekonomik gerçeklerini anlamak için tarih okumanın önemini gösteriyor. Piyasaların yüzyıllardır çözüm üretemediği inatçı sorunlar bugün bile mevcut. Kadınlar, neden hâlâ çocuk doğurarak topluma en büyük katkıyı sağladıkları için cezalandırılıyor?Goldin’in çalışmaları ekonomik aktörleri ayrıştırma ihtiyacını da ortaya koyuyor çünkü sonuçlar genellikle kimlik, sosyal yapılar ve öznel algılara dayalı kendi kendini gerçekleştiren kehanetleri yansıtıyor. Örneğin, Goldin’in açıkladığı gibi, benzer eğitim almış heteroseksüel çiftlerin çoğu, ev işlerini eşit olarak paylaşmıyor çünkü erkek partner genellikle daha fazla kazanıyor. Ancak bu durum ücret farkını pekiştiriyor.Goldin’in çalışmasının en radikal çıktısı ekonominin sadece resmî kurumsal alanlarda değil, aynı zamanda mahrem alanlarda da yaşadığını göstermesi. Bu disiplin, finansal piyasalarla olduğu kadar evlilik piyasalarıyla da ilgilenmeli.&nbsp;"Kadın dergileri"nde ele alınan fikirler, epeyce uzun bir süredir ekonomi dergilerinden çıkıyor.Goldin’in çalışması feministlerin uzun zamandır vurguladığı bir noktanın daha altını çiziyor: kadınlar kişisel olanı profesyonel olandan ayırma lüksüne sahip değiller. Ekonomi, kadınlar için ev içi mutluluğun hem gelir hem de bağımsızlık açısından bir bedelinin olduğu gerçeğini görmezden gelemez.Politika perspektifinden bakıldığında, iki seçeneğimiz var: Evliliği ve çocuk yetiştirmeyi, kadınların erkekler için inşa edilmiş bir ekonomik sistemde rekabet edebilmelerini sağlayacak şekilde yeniden tasarlayabiliriz. Örneğin, iş yerinde çocuk bakımı ve vergi teşviklerinden yararlanılabilir. Ya da Goldin’in savunduğu gibi, ekonomiyi kadınlar için çalışacak şekilde yeniden tasarlayabilir, daha esnek, daha az "açgözlü" ve empati odaklı hâle getirebiliriz.&nbsp;Ancak hiçbir şey yapmazsak "aşkın çabası" kadınlar için "boşa" gitmeye devam edecektir.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">*Ana akımlaştırma, bahsedilen bakış açısının/prensiplerin tüm çalışma, plan, program, inceleme, bütçeleme, değerlendirme gibi mekanizmaların içerisinde entegre edilmesi ve kapsayıcı, bütünlüklü bir şekilde ele alınması demektir.</li></ul><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">© Project Syndicate, 2023 Cambridge Üniversitesi'nde Ampirik Hukuk Çalışmaları Doçenti olan Antara Haldar, Harvard Üniversitesi'nde misafir öğretim üyesi ve hukuk ve biliş üzerine bir Avrupa Araştırma Konseyi bursunun baş araştırmacısıdır.

Aposto Gündem

Kadınların iş gücüne katılımı ve özellikle de toplumsal cinsiyete dayalı ücret farkı gibi konular üzerine.

"Aşkın çabası" boşuna değil: Kadınların ekonomisi ana akımlaşıyor*

🎧 Pareto Spot'un üçüncü sezonuna <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/show/49kdcs0xepRSIQPEqzGzDI?si=bec61efe17464b6e" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Spotify</a> üzerinden ulaşabilirsiniz.🎧&nbsp;Aposto Radyo'nun gelecekte hayatımızı değiştirmesini, bakış açımızı ve vizyonlarımızı şekillendirmesini beklediğimiz teknolojilere ve endüstrilere odaklanan pop up serisi Dönüm Noktası'nın ilk bölümünde, <a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/780kHQMZCoAeNJNC2g3rRo?si=914a7358715741ae" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Coinoxs CEO’su Can Azizoğlu</a> ile blockchain alanındaki gelişmelerin hayatımıza etkisini konuştuk. Keyifli dinlemeler!🔖 Okuma önerisi:&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/652bc6e359e82200060e276a" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İSO 500: Sektörlerin ihracat performansları</a>&nbsp;📱 Son&nbsp;olarak: Pareto'nun <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/ek-U7aA9q1Mo?c=fX4cKbUzGodOznQzZDjKA&sub=63e9ff70c877f7a9d694d68d&s=email" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">LinkedIn</a> hesabını takip etmeyi unutmayın!Mutlu hafta sonları.

Pareto

Çalışmaları işgücündeki kadınlara ve cinsiyetler arası ücret farkına odaklanan Harvard Ekonomi Profesörü <a fr-original-style="" href="https://www.axios.com/2023/10/09/nobel-prize-economics-claudia-goldin-harvard" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Claudia Goldin</a>, geçtiğimiz Pazartesi günü Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görüldü. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Goldin’in kadınların kazançları ve istihdam piyasası arasındaki ilişkiye dair yüzyıllara yayılan ilk çalışmayı yaptığını belirtti.Çıktılar:&nbsp;Goldin'in çalışmaları, kadınların işgücüne katılımının zaman içinde modernleşme ve ekonomik gelişme ile doğrusal olarak ilerlemediğini gösterdi. ABD'de kadınlar şu anda bir erkeğin kazandığı her bir dolar için yaklaşık 82 sent kazanıyor. Goldin'in çalışmaları yakın zamanda mevcut kazanç farkının büyük kısmının aynı meslekteki kadın ve erkekler arasında olduğunu ortaya koydu. Dolayısıyla, durumun yalnızca eğitim ve meslek seçiminden fazlası olduğu vurgulandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dahası:&nbsp;Doğumun kadınların kariyer yörüngeleri üzerindeki etkisi göz önüne alındığında, Goldin kadınların iş hayatında ilerlemelerine yardımcı olan "doğum kontrol hapı" konusunda da araştırmalar yaptı. Doğum kontrol hapının kullanılabilirliğinin, kadınların evlenme yaşının yükselmesi ve profesyonel lisans programlarına katılan kadınların sayısındaki artışla ilişkili olduğuna dair ikna edici kanıtlar ortaya koydu.</li></ul>Önemli detay:&nbsp;Claudia Goldin bu ödülü alan üçüncü kadın ve ödülü erkek meslektaşlarıyla paylaşmayan ilk kişi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Elinor Ostrom, 2009 yılında ekonomik yönetişim üzerine yaptığı araştırmalarla ekonomi ödülünü kazanan ilk kadın olmuş, ödülü Oliver E. Williamson ile paylaşmıştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2019 yılında ise Esther Duflo, Hindistan ve Kenya'daki yoksul topluluklara odaklanan çalışmalarıyla ödüle layık görülmüş, ödülü eşi Abhijit Banerjee ve Michael Kremer ile paylaşmıştı.</li></ul>Aynı zamanda: Profesör Goldin 1989 yılında Harvard'ın ekonomi bölümünde kadro alan ilk kadın oldu. 2018'de <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/news/business-67045408" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">BBC'ye verdiği demeçte</a>, ekonominin kadınlar nezdinde hala bir imaj problemi olduğunu söylemişti.<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">"Öğrenciler üniversiteye girmeden önce bile ekonominin daha çok finans ve yönetim odaklı bir alan olduğuna inanıyor, kadınlar erkeklere göre bu alanlara daha az ilgi duyuyor. Eğer ekonominin 'eşitsizlik, sağlık, hane halkı davranışları ve toplumla' ilgili olduğunu açıklasaydık, o zaman çok daha büyük bir denge olurdu."</blockquote>Tarihçe: Ekonomi ödülü, Alfred Nobel tarafından kurulan ve ilk kez 1901 yılında verilen fizik, kimya, fizyoloji veya tıp, edebiyat ve barış alanlarındaki orijinal ödüllerden ayrı. Sveriges Riksbank Ekonomi Bilimleri Ödülü 1968 yılında kuruldu ve İsveç Merkez Bankası tarafından finanse ediliyor.

Ücret eşitsizliği çalışmalarının yanı sıra Goldin'in cinsiyeti hâla daha fazla haber değeri taşıyor

Nobel Ekonomi Ödülü'nü Claudia Goldin kazandı

<a fr-original-style="" href="https://twitter.com/jan_eeckhout" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Jan Eeckhout</a>Geçtiğimiz yıl Nobel Ekonomi Ödülü, banka batışlarının dinamiklerini inceleyen iki ekonomistin yanı sıra, merkez bankalarının 1930'lardaki Büyük Buhran gibi tarihin en kötü bankacılık krizlerinden bazılarıyla nasıl başa çıktıklarını analiz eden çalışmaları nedeniyle eski ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke'ye verildi. Altı ay kadar sonra, bulaşıcı etkileri ekonomileri istikrarsızlaştırabilecek, resesyonları tetikleyebilecek ve vergi mükelleflerine yüksek maliyetler yükleyebilecek bir başka ‘bankaya hücum’a (İng. bank run) tanık oluyoruz.&nbsp;Bankalar ekonomide çifte rol oynarlar; kısa vadeli mevduat ve tasarrufları alırlar ve daha sonra bu tasarrufları ipotek, işletme kredileri ve diğer yatırımlar şeklinde uzun vadede borç para vermek için kullanırlar. Yeterli sayıda mevduat sahibi bir bankanın iflas ederek tasarruflarını da beraberinde götüreceğinden korkmaya başladığındaysa bir hücum meydana gelir. Hepsi fonlarını çekmek için bankaya koşar, ancak banka bu fonları sağladığı diğer hizmetlere dağıttığı için iflas eder. Bu tür hücumlara tanık olan ABD Başkanı Franklin Roosevelt'in yönetimi (ardından dünyadaki diğerleri), mevduat sahiplerinin bir hücumun ardından paralarının en azından bir kısmını geri alamayacaklarına dair korkularını hafifletmek için sigorta planları oluşturdu.Ancak artık banka batışlarını sonsuza dek sona erdirebilecek teknolojik bir çözümümüz var. Bir ülkenin parasal otoritesi olan merkez bankası dijital bir para birimi (CBDC) oluşturabilir ve tüm mevduat sahiplerine (vergi mükellefleri) merkez bankasında faiz getiren hesaplar sağlayabilir. Böyle bir sistem, daha geniş ödeme sistemini daha akıcı hâle getirerek finansal işlemlerin önündeki birçok engeli ortadan kaldıracaktır.Bu sistem, son yıllarda ortaya çıkan kripto paraların ve spekülatif saadet zincirlerinin Vahşi Batısı gibi bir şey olmayacağı gibi, sosyalleştirilmiş bankacılık da olmayacaktır. Rakip operatörlerle bankacılık yapan diğer kullanıcılara anında akıllı telefon ödemeleri yapılmasını sağlayan şık uygulamalar ve yenilikçi hizmetler sunan çok sayıda fintech şirketi (Revolut, Wise, N26) zaten var. Aynı finansal operatörler, merkez bankası tarafından tutulan CBDC bakiyelerine erişebilir ve işlem maliyetlerini en aza indirerek müşteriler için rekabet edebilir.&nbsp;Elbette geleneksel bankalar da rekabet ediyor; ancak bunu daha kötü biçimde ve müşteriler açısında skandal maliyetlerle yapıyorlar. Merkez bankası tarafından uygulanan bankalar arası faiz oranı %3 ise, geleneksel bankanız size mevduat üzerinden en iyi ihtimalle %1 teklif eder ve diğer iki yüzde puanı kâr olarak alır. Geleneksel bankalar tekel gücü uygulayabilir çünkü ödemeler için anında takas yoktur. Amerika Birleşik Devletleri'nde bir para transferinin banka hesabınıza girmesi genellikle en az iki iş günü sürer. Daha da kötüsü, geleneksel bankaların aşırı risk alması, banka para çekme talebinizi karşılayamadığında risksiz mevduatınızı riskli bir yatırıma dönüştürür.Faiz getiren bir CBDC ile bir bankaya hücum imkansızdır. Son çare mercii olarak merkez bankası, mevduat sahiplerinin paralarını aynı anda çekmek istemeleri hâlinde gerektiği kadar para basabilir. Ve kullanıcılar arasındaki akıcı, anlık transferler sayesinde rekabet bu mevduatlara %3 getiri sağlayacaktır. Geleneksel bankalar dışında bu çözüme kim karşı çıkabilir ki?Elbette geleneksel bankalar finansal sistem için çok önemlidir çünkü kredi vererek değer yaratırlar. Mortgage için başvuran hane halklarının ödeme gücüne sahip olup olmadıklarını ve işletme kredilerinin kârlı yatırımlar için kullanılıp kullanılmayacağını izlerler. Kredi vermek her zaman riskli olduğundan, en rekabetçi banka bile verdiği her kredide belli bir kâr oranı talep edecektir. Bankanın bugün fon sağlayabildiği %3'lük bankalar arası faiz oranı, bir ipotek için %5'lik bir faiz oranına ya da bir teknoloji girişiminin riskli bir yatırımı için %9'luk bir orana neden olabilir. Bu riskleri değerlendirmek ve fiyatlandırmak için banka gibi bir kuruma ihtiyaç vardır.Ancak bankalar mevduat sahiplerinin parasıyla oynayarak ve hükümetin kendilerini kurtarmasına güvenerek kâr edebildikleri için çok fazla risk üstlenme eğilimindedirler. Bu nedenle akademisyenler ve regülatörler uzun zamandır bankaların daha yüksek sermaye gerekliliklerine tabi olması gerektiğini savunmaktadır. Riskli yatırımları finanse etmek için hane halkının tasarruflarını kullanamadıklarında ya da hükümet kurtarmalarına bel bağlayamadıklarında, risk almaları keskin bir şekilde azalacaktır.Bir CBDC, bankacılık sektörüne piyasa disiplini getirecektir. Geleneksel bankalar kârlı kredileri seçmeye odaklanmak zorunda kalacak ve perakende şube ağlarının çoğunu kapatacaklardır. Aynı şekilde, kredisiz ödeme sistemimizi ele geçiren kredi kartı oligopolü güneşte kar gibi eriyecektir. Onun yerine, CBDC hesabınıza erişim sunan bir rakipler ağı tarafından işletilen akışkan bir ödeme sistemine sahip olurduk. Günümüz ekonomisinde hane halkları, bankaların batmasına karşı güvenli bir şekilde korunan mevduatları üzerinden %3 alacaklardır.Yine de bir CBDC yakın değil. Merkez bankacıları, bankacılık sektörünün çöküşüne yol açacağı bahanesiyle geleneksel bankaların nakit ineğini kesmekten korkuyor. Özel banka lobisi dijital inovasyona şiddetle karşı çıkacak ve finansal sistemin istikrarı pahasına hakim konumunu korumaya çalışacaktır.&nbsp;Yine de CBDC'lerin beklenenden daha erken uygulamaya konulduğunu görebiliriz. Eğer büyük ekonomilerden biri bu yola girerse, diğerleri de aynı yolu izlemek zorunda kalacak ya da para birimlerinin gölgede kaldığını görme riskiyle karşı karşıya kalacaktır. Bu nedenle Kanada Merkez Bankası, ABD'nin kendi CBDC'sini kurmaya karar vermesi hâlinde bunu uygulamaya hazır olduğunun sinyalini verdi bile. Çin, dijital renminbi ile uluslararası işlemlere hâkim olmaya çalışırsa, diğer merkez bankaları da kesinlikle aynı şeyi yapmaya teşvik edilecektir.Bankacılık sektörünü sekteye uğratacak ilk büyük adımı kim atarsa atsın, bu adım yeterince yakın bir zamanda gelmeyecektir. Banka batışlarını sona erdirecek ve finansal istikrarı sağlayacak araçlara zaten sahibiz. İhtiyacımız olan tek şey bunları kullanma iradesi.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Jan Eeckhout, UPF Barcelona'da Ekonomi Profesörü ve “The Profit Paradox: How Thriving Firms Threaten the Future of Work” (Princeton University Press, 2021) kitabının yazarıdır.©&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Project Syndicate</a>, 2023.

Son bankacılık krizinin ardından, finansal otoriteler modern dijital teknolojilerin gelecekte bu tür sorunları önlemek için nasıl kullanılabileceğini ciddi bir şekilde düşünmeli. Bir merkez bankası dijital para birimi hem finansal işlemlerin önündeki pek çok engeli, hem de bankaların batma riskini sonsuza kadar ortadan kaldırabilir.

Bankacılık krizine en basit çözüm

• 2022 Nobel Ekonomi Ödülü, bankalar ve finansal krizler üzerine yaptıkları araştırmaları nedeniyle Ben S. Bernanke, Douglas W. Diamond ve Philip H. Dybvig'e verildi. Bernanke, 2007-2008 finansal krizi sürecinde ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı olarak görev yapıyordu.

İletişim yaşamla doğrudan ilişkilidir. Her an her şeyle iletişim halindeyiz. Duş alırken kendi düşüncelerimizle iletişimdeyiz, bir işi yaparken onun dokunduğu sonuçla ya da tamamlandığında etki edeceği kişilerle iletişim halindeyiz. Bunu düşündüğümde aklıma gelen ve kesinlikle bunun üstüne konuşulmalı dediğim şey “Hayatı dolu dolu yaşamak” olarak zihnimde belirir hep. Geçtiğimiz günlerde BBC’de de gördüm bu konuyu. BBC muhabiri Emma Barnet ölüme yakın deneyimleri olan iki kadın yazarla konuşup hayata bakışlarını nasıl değiştirdikleri konusuna odaklanan bir röportaj yapmış. Bu arada röportajı okumak isterseniz bu iki kadının isimleri Georgina Scull ve Tanya Shadrick. (Röportaja <a fr-original-style="" href="https://www.bbc.com/turkce/articles/c72dr24l7j9o" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan&nbsp;</a>erişebilirsin). Bu röportajdan aldığım ilhamla hem onun kapsamında hem de iletişime katkı kapsamında bu konuyu konuşacağım. Hazırsak başlayalım.Gerçekten bu hayatta ne yapmak istiyorsun?&nbsp;Bu her ne kadar felsefenin ana sorularından olsa da biliyorsun ki bunlar girift dallar… Bu ne olacaksın sorusu değil, bizi mutlu edenlerin farkına varma sorusu aslında. Seçimlerimiz, yollarımız her zaman değişir ve etkilenir. Bizden ya da çevremizden etkilenir bunun şu an için pek de önemi yok. Yaşamı nasıl değerlendirebileceğimiz bizim elimizde olduğu için ne yapmak istediğimizi doğru bir şekilde belirlememiz gerekiyor. Matematikçi John Nash’in hikayesini bilirsin. Hatta çok ünlü ve gerçekten izlemeni tavsiye edeceğim bir film de var bununla ilgili. John Nash oyunlar teorisinde ve diferansiyel geometri alanında köklü değişiklikler yaptı ve 1994’te Nobel Ekonomi Ödülü aldı. Yaşamı boyunca tek bir mutluluğu, hedefi vardı ve bunu yaparken kendisine paranoid şizofreni teşhisi kondu ve birkaç yılını akıl hastanelerinde geçirdi. Yani Nash aynı zamanda çok ciddi problemlerle cebelleşiyordu. Elbette bu hikayenin ardında sadece ne istediği bil yok. Aristotales’in de dediği gibi “bu hayatta ne yaparsan yap boş yapma” durumu da var.&nbsp;Geçmiş geçmişte kaldı onu dert etmektense geleceği yapılandır.Ne yazık ki geçmişi öyle çok takan ve bununla alakalı hayıflanan biri var karşında. Asla unutamadığım yanlışlarım, keşkelerim var ama birkaç yıl önce şunu gördüm. Geçmiş güzel ya da kötü anılar olarak kalmadığında sana yük oluyor. Onunla ilgili yapmamız gereken şey değiştirmek ama geleceği değiştirmek. Ders almak ve ilerlemek. Ayrıca yeni güzeldir, heyecan ve hareket katar.&nbsp;Erteleme!Hani zaman görecelidir konusu var ya bu başlıkta onu şu şekilde değerlendirmeliyiz bence: Zaman onunla ne yaptığına, onu içindeyken nereye ve nasıl büktüğüne bağlı değişir. Çok yoğun çalışıyor olabiliriz, çocuklarımız olabilir ve hobilerimiz olabilir. Doğru planlamayla tüm yapmak istediklerimizi gerçekleştirmemiz mümkün. Bazen yorucu olabilir kabul ama bunu da çözümü yok değil. Sadece dinlenme, sağlıklı beslenme, uykunu alma gibi yaşamsal faktörlerimizi doğru gerçekleştirelim yeter. Örneğin varsa yurtdışı planın, bir şeyler yetişmez diye korkma elbette onu gerçekleştirebilirsin. Bu maddi bir yere dokunsa da çok uygun fiyata yurtdışına çıkabileceğin gezip eğlenebileceğin yöntemler var. Aynı zamanda birikim ya da para ayırma gibi konularda destek alabileceğin yöntemler, kitaplar var. Bu konuyla ilgili de ilerleyen süreçte konuşuruz umarım. Ertelememek gerekiyor, özür dilemeyi, sarılmayı, hedeflerimizin peşinden koşmayı ertelememeliyiz.&nbsp;Denemeye devam et!Yılmamak ve denemeye devam etmek aynı zamanda başarılı olmanın da bir basamağı. İstediğin şeyi, doğru şeyi yaptığını düşünüyorsan yılma. Unutmamak gerekiyor ki mucitler yılmadıkları için icatlar var. Edison mesela en klasik örneklerden… Kendisi doğru sonuca ulaşabilmek için 2000’i aşkın deney yapmak zorunda kaldı. Şunu içselleştirmekte fayda var bu arada, denemek ve çabalamak geliştiren bir şey. Denerken öğreniriz, araştırırız yanlışlarımızı görürüz yeni şeyler öğreniriz.Yeni şeyler öğren!Yeni şeyler öğrenmenin ne kadar keyifli olduğunu konuşmanın bir anlamı yok ama bunu birçok yolla yapabiliyoruz ya onu konuşmak anlamlı sanki. Hobiler edinmek, yeni fikirler bulmak, yapmadığımız şeyleri yapmaya çalışmak hem keyifli hem de bizi destekleyen şeyler. Georgina ve Tanya da BBC’deki röportajlarında bu konuya işaret ediyorlar bu arada. Rutinleri değiştirmek ya da rutine yeni şeyler eklemek içimizde kıvılcımlar oluşturuyor. Adrenalin, hareket, çaba, yeniyi tanımak ve ona uyum sağlamaya çalışmak çok değerli. Yeni insanlarla tanışmak, yeni yerler görmek yeni alışkanlıklar edinmek çok tatlı…Oku ve izle!Her ne kadar kişisel bir konuymuş gibi görünse de bir şeyler okumanın ve izlemenin bize kattığı şey sadece boş zamanı değerlendirmek değil. Bireyi inanılmaz geliştiren aktiviteler bunlar. Kurgu okumayı ve izlemeyi sevmeyenler olabilir aramızda ama bunun kültürel gelişimin bir parçası olduğunu aklımızdan çıkarmamalıyız. Mutlu ve tırnak içinde etkili bir yaşam keyif aldığımız şekilde ilerler. İyi kitaplar okumayı ve iyi filmler, oyunlar izlemeyi asla ihmal etmemeliyiz diye düşünüyorum.Sevdiğin şeyler ve kişilerle zaman geçirmeyi öğren!Burada göreceli olan zamanı şöyle tanımlayacağım hayat kısa kuşlar uçuyor. Sevdiğin kişiler ve şeylerle zaman geçirmek sana inanılmaz haz verir. Buna kimse karşı çıkmaz diye düşünüyorum. Planlarımızın içinde her zaman bizi mutlu edecek boşlukların olması gerekir. Çok başarılı bir iş insanı ya da bilim insanı dahi olsak sevdiklerimize zaman ayırmak kalbimizdeki çiçekleri coşturur ve motivasyonumuzu arttırır.&nbsp;Doğru iletişim kendimizle de kurabildiğimiz iletişimi kapsar. Güzel ya da istediğimiz gibi yaşamaya çalışmak kendimizle kurduğumuz iletişimi başkalarına da serpiştirmemize olanak sağlar ve yaşam son bulduğunda geride mutlu anılar bize el sallar.Bugünlük bu kadar diyelim, bir sonraki konuşmada görüşmek üzere. Benimle iletişime geçmek istersen İnstagram hesabımdan yazabilirsin. Bu maile cevap verebilirsin.Hoşça kal!

Nobel Ekonomi Ödülü ile ilgili hikayeler