Okyanus sularının ısınmasıyla birlikte, bir zamanlar rengarenk olan mercan resiflerinin beyazlaşmaya başlaması, dünya genelindeki ekosistemleri risk altına sokuyor. Ağarmaya&nbsp;mercanların besin kaynağı olan ve rengini veren algleri&nbsp;kendilerinden uzaklaştırması neden oluyor.Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) ve Uluslararası Mercan Resifleri Girişimi'nden bilim insanları yaptıkları yeni açıklamada, dünyada dördüncü küresel mercan ağarma olayını yaşandığını ve bunun&nbsp;son on yılda yaşanan ikinci olay olduğunu duyurdu. NOAA'nın Mercan Resifi İzleme programının koordinatörü Derek Manzello'ya göre, geçen yılın başından bu yana her büyük okyanusta önemli mercan beyazlamasını belgelendi.Uzun süren yüksek okyanus sıcaklıklarının neden olduğu mevcut ağarma, 53'ten fazla ülke ve bölgedeki resifleri ve resiflerin bulunduğu tüm alanların yüzde 54'ünü etkiledi. Karayipler, Avustralya'nın Büyük Set Resifi ve Güney Pasifik'in büyük bir kısmı&nbsp;gibi bazı yerlerde 2023'ün başlarında yaygın ağarma belgelenmeye başlandı. Hint Okyanusu ve Güney Atlantik'teki ülkelerden gelen son raporlarla birlikte, beyazlamanın küresel olduğu belirlendi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden?&nbsp;Omurgasız hayvanlar olan mercanlar simbiyotik bir besin kaynağı olarak alglere bağımlılar. Sıcaklıklar çok uzun süre yüksek kalırsa, ağarma kitlesel mercan ölümlerine yol açabiliyor. Avustralya'nın Büyük Set Resifi gibi iyi korunan bölgelerde bile mercanların yarısına yakınının yüksek sıcaklıklar nedeniyle yok olduğu biliniyor.</li></ul>Dördüncü ağarma ile ilgili ilk uyarı işaretleri geçen yıl Florida kıyılarındaki suyun bir jakuzi kadar sıcak olduğunun fark edilmesiyle ortaya çıkmıştı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nerede?&nbsp;Bu ısınma Güney Yarımküre'ye taşındı. Şu anda Avustralya'nın Büyük Set Resifi, Tanzanya, Mauritius, Brezilya, Pasifik adaları, Kızıldeniz ve Basra Körfezi'ndeki kıyı şeridi de dahil olmak üzere dünyadaki mercanların yarısından fazlasını etkilemiş durumda.</li></ul>1998, 2010 ve 2014-2017’deki son üç olay gibi bu ağarma da genellikle deniz sıcaklıklarında yükselişe yol açan El Niño’ya denk geldi. Geçen yıl deniz yüzeyi sıcaklıkları, El Niño’nun etkilerinin iklim değişikliğiyle birleşmesi nedeniyle 1979’dan bu yana kayıt altına alınan sıcaklık rekorlarını kırmıştı.

Angst

Son bir yılda yapılan gözlemlerde 54 ülke ve bölgedeki mercan resiflerinin beyazlaştığı kaydedildi.

Mercan resifleri son 30 yılda dördüncü kez ağardı

2023 yılı, kayıtların başladığı 1800'lerin ortalarından bu yana kaydedilen en sıcak yıl oldu. Carbon Brief okyanuslar, atmosfer ve gezegenin yüzey sıcaklıkları ile ilgili en son verileri inceledi. Değerlendirmeden önemli maddeleri şöyle sıralayabiliriz:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel yüzey sıcaklıkları: Farklı sıcaklık veri setlerine ve sanayi öncesi seviyelere kıyasla 2023 yılı 1,54 derecenin üzerinde olarak daha sıcak oldu ve kayıtlara en sıcak yıl olarak geçti.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olağanüstü aylık sıcaklıklar: Küresel sıcaklıklar Haziran ve Aralık ayları arasında her ay yeni bir rekor kırdı. Eylül ayı ise bir önceki ayın rekorunu 0,5 derece fark ile kırdı.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kara üzerindeki en sıcak ay: Küresel ortalama kara sıcaklığının sanayi öncesi seviyelerin 2 derece üzerinde olduğu ilk yıl oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Okyanuslar üzerinde en sıcak yıl: Küresel ortalama okyanus yüzeyi sıcaklıklarının sanayi öncesi seviyelere kıyasla 1 dereceyi aştığı ilk yıl oldu. Yüksek ısı tutma kapasiteleri sayesinde daha yavaş ısınan okyanuslardaki bu sıcaklık artışı çarpıcı seviyede.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Okyanus ısı içeriği: Okyanus ısı içeriği açısından kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu ve 2022 ile 2023 yılları arasında &nbsp;önemli ölçüde arttı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bölgesel ısınma:&nbsp;Çin, Brezilya, Avusturya, Bangladeş, Almanya, Yunanistan, İrlanda, Japonya, Meksika, Hollanda, Güney Kore ve Ukrayna'nın da aralarında bulunduğu 77 ülkede ve 2,3 milyar insanın yaşadığı bölgelerde kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Olağandışı sıcaklık: 2023 yılı, bilim insanlarının yılın başında tahmin ettiğinden çok daha sıcak geçti ve bu olağanüstü sıcaklığa hangi faktörlerin yol açtığı konusunda hala sorular var. Rekor sıcak yılların arkasındaki olağan şüpheli olan El Niño bile 2023 sıcaklıklarını net bir şekilde açıklamıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İklim modelleri ile karşılaştırma: 2023 yılı gözlemleri, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) altıncı değerlendirme raporundaki iklim modeli projeksiyonlarının üzerinde, ancak model aralığının &nbsp;içinde yer alıyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Atmosferin ısınması: 2023, atmosferin en alt kısmı olan alt troposferdeki en sıcak yıldı. Üst atmosferdeki stratosfer, kısmen sera gazları tarafından alt atmosferde tutulan ısı nedeniyle soğuyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Deniz seviyesi yükseliyor: Deniz seviyeleri, son otuz yılda kayda değer bir ivmeyle yeni rekor seviyelere ulaştı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küçülen buzullar ve buz tabakaları:&nbsp;Dünyadaki buzullardan ve Grönland buz tabakasından kümülatif buz kaybı 2023 yılında yeni &nbsp;rekor seviyeye ulaşarak deniz seviyesinin yükselmesine yol açtı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sera gazları: Konsantrasyonları önemli sera gazları olan karbondioksit, metan ve azot oksit &nbsp;rekor seviyelere ulaştı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Deniz buzu kapsamı: Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzu, kayıtlara geçen en düşük altıncı derecesini gördü. Antarktika'daki deniz buzu seviyesi neredeyse tüm yıl boyunca, rekor düşük dereceye ulaştı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2024'e doğru ilerliyoruz: 2024 yılında küresel ortalama yüzey sıcaklıklarının büyük olasılıkla 2023'ten biraz daha sıcak olacağı ve yeni bir tüm zamanlar rekorunun kırılacağı öngörülüyor.</li></ul>

Dünyahali

Okyanuslar, atmosfer ve gezegenin yüzey sıcaklıkları

2023’ün Değerlendirmesi

SEFiA İklim Gündemi ekibi olarak takip ettiğimiz değerlendirme yazılarını ve diğer önemli gelişmeleri derliyoruz:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Temmuz 2023, en sıcak ay olarak <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/temmuz-2023-en-sicak-ay-olarak-kayitlara-gecti/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kayda geçti</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Okyanus yüzeyi şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sıcaklığa <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/okyanus-yuzeyi-simdiye-kadar-kaydedilen-en-yuksek-sicakliga-ulasti/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ulaştı</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2 Ağustos, dünya limit aşım günü olarak <a fr-original-style="" href="https://www.brusselstimes.com/626622/exceeding-limits-earth-overshoot-day-falls-on-2-august-this-year" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kayda geçti</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">LNG üretiminden kaynaklanan metan gazı, iklim aciliyeti <a fr-original-style="" href="https://www.newsweek.com/methane-gas-lng-production-climate-emergency-opinion-1815562?utm_campaign=Hot%20News&utm_medium=email&_hsmi=268571673&_hsenc=p2ANqtz-_5CM7rwRhYrSEP8SxOh29Idr2B7_4wGDzkykl7tbMFSUIfie1c1dRMsjs6KrZsmio7IbWBdPZ8KR2BAu0EF_jUpTVEDw&utm_content=268571673&utm_source=hs_email" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">içeriyor</a>.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">COP28'e doğru: Zengin ülkelerin, 100 milyar dolarlık iklim hedefine ulaşması <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2023-08-08/developed-nations-must-meet-100-billion-climate-pledge-cop28-director-says?sref=oUjKJw8m&utm_campaign=Hot%20News&utm_medium=email&_hsmi=269610736&_hsenc=p2ANqtz--gYknCqwKIsvF9u-zJYvArQOC8efMyxe5o2DXnRyj9gVzrsThep1uWLDsiYYAAMw1dQuEyGIh_bQoLQ3AOwSNntyg1tQ&utm_content=269610736&utm_source=hs_email" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">gerekiyor</a>.</li></ul>

SEFiA İklim Gündemi

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.noaa.gov/news/record-drought-gripped-much-of-us-in-2022" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2022 en sıcak 6. yıl oldu</a></h3>NOAA &nbsp;tarafından yapılan bir <a fr-original-style="" href="https://www.noaa.gov/news/2022-was-worlds-6th-warmest-year-on-record" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">analize</a> göre, gezegenin 2022'de küresel ısınma eğilimi devam etti. Geride bıraktığımız &nbsp;2022 yılı 1880'den bu yana kaydedilen en sıcak altıncı yıl oldu. Hem “NASA” tarafından hem de Avrupa Birliği kuruluşu “Copernicus” tarafından yapılan analizlere göre ise, 2022 en sıcak 5. yıl olarak kaydedildi.NOAA'nın “2022 Yıllık Küresel İklim Raporu”ndan öne çıkan bilgiler şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022'de dünyanın ortalama kara ve okyanus yüzey sıcaklığı, 20. yüzyıl ortalamasının 0,86 derece üzerinde kaydedildi. Bunun yanında, küresel sıcaklıklar son 46 yıldır 20. yüzyıl ortalamasının üzerinde gerçekleşiyor. Kayıtlara geçen en sıcak 10 yılın tamamı 2010'dan bu yana gerçekleşti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 yılı Kuzey Yarımküre için en sıcak 6.yıl oldu. Sıcaklıklar ortalamanın 1,1 derece üzerinde kaydedildi. Güney Yarımküre içinse 2022 yılı &nbsp;en sıcak 7. yıl oldu. Sıcaklıklar ortalamanın 0,61 derece üzerinde gerçekleşti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Okyanuslardaki ısı miktarı rekor seviyeye ulaştı. Okyanusların ilk 2 kilometrelik katmanını inceleyen ölçüte göre son 4 yıldır okyanuslardaki ısı miktarı en yüksek seviyede.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kutup deniz buzu miktarları azaldı. 2022 yıllık Antarktika deniz buzu 10,59 milyon kilometrekare ile rekor minimum seviyeye yaklaştı. 2022’de yılın dört ayında (Şubat, Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları) en düşük buz miktarı kaydedildi. Kuzey Kutbu'nda yıllık ortalama deniz buzu boyutu yaklaşık 10,70 milyon kilometrekare idi. Bu miktar 11. en küçük ortalama deniz buzu miktarı olarak kayıtlara geçti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Küresel tropik siklonlar ortalamaya yakındı. 2022'de dünya genelinde toplam 88 adlandırılmış fırtına meydana geldi. Bunlardan 40'ının saatteki hızı en az 119 kilometreye ulaşırken 17 tanesinin saatteki hızı 179 kilometreyi aştı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022 Aralık ayı sıcak geçti. Aralık ayında küresel kara ve okyanus yüzeylerindeki ortalama sıcaklık, 20. yüzyıl ortalamasının 0,80 derece üzerinde en sıcak sekinci Aralık ayı olarak kaydedildi.</li></ul>

Neler oluyor?

Haberler

20'lik&nbsp;son sayısında okyanus kaşifi bilim insanı Arzucan Aşkın ile alıp başını gidiyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Arzucan 1970’lerden beri dünyadaki köpek balığı nüfusunun %70’ini kaybetmiş olmanın verdiği aciliyet hissi ile, insanlar ve köpek balıkları arasında bir bağ kurmaya çalışıyor. Okyanus koruma çalışmalarında amacı bilgi ile değişim yaratmak.&nbsp;“Değişimi teşvik eden bilgiler bulmak ve sunmak istiyorum,” dedi.&nbsp;Oxford Üniversitesi’nde mastırını da aynen bunun üzerine yapmış. Maldivler'de tekneler yüzünden yaralanan köpek balıklarını incelemiş ve farklı kültürlerin köpek balıklarına karşı hislerinden, bu hayvanların karizmalarını anlamaya çalışmış; daha köklü ulusların köpek balıkları ile güçlü bir ilişkisi varken, daha yeni ve modern ulusların bu canlılara karşı olduklarını gözlemlemiş.&nbsp;Empati üzerinden, köpek balıkları ile ilgili negatif görüşleri değiştirebileceğine inanıyor. Bu yüzden hikâye anlatıcılığı ile insanlar ve köpek balıkları arasında bir bağ kurmayı önemsiyor.Her şeye rağmen, devam!Değişim ve koruma alanlarında çalışan insanlara hep nasıl umutlu ve pozitif kaldıklarını sorarım. Asırlık alışkanlıkların ve politikaların değişimi, uzun ve kalp kırıcı bir süreç olabiliyor. Kimi zaman insanlar kafalarını çeviriyor ya da durumun ciddiyetini anlamıyorlar. Arzucan burada duygularını görmezden gelmemenin ve hissetmeye izin vermenin önemini vurguluyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/i/okyanusa-daliyoruz" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/20lik" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/sima_ozkan/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sima Özkan</a>Bu hafta, çocuklar ve yetişkin oyundaşlarının beraber izleyebileceği bir animasyon ve küçük çocukların izlemesini tavsiye etmeyeceğim bir belgesel önerimle ekran karşısında, okulların zil çalmasıyla yeni eğitim-öğretim yılının bu ilk hafta sonunda keyifli zaman geçirmenizi dilerim. Sonbaharın kendini yavaş yavaş hissettirmeye başladığı bu mevsim geçişinde, denizde geçirdiğimiz günlere de veda ederken, okyanusa ekrandan açılan kapıdan geçmenin belki de tam zamanıdır.&nbsp;Bu haftaki ekran seçimlerim, Ambrose Bierce’ın Şeytanın Sözlüğü’nde yaptığı şu tanımla şekillendi:&nbsp;“Okyanus: solungaçları olmayan insan için dünyanın üçte ikisini kaplayan su kütlesi.” Çünkü okyanusu evcilleştiremezsin. Okyanustaki hiçbir canlı biz insanların dünyasına ait olamaz. Tıpkı bizim de onların dünyasına ait olamayacağımız gibi.&nbsp;Peki doğaya karşı, okyanuslarda süren, bitip tükenmeyen bu savaşı ilk kim başlattı? Solungaçları olmayan biz iki yüzgeçli, iki kuyruklu balıktan bozmaların bu kini neye? Okyanuslara olan özlemimize mi? Gezegenin gerçek canavarları kimler?<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Deniz Canavarı</h3>Bir Netflix yapımı olan Deniz Canavarı, yarattığı korsancılık dünyasıyla çocuklar kadar yetişkinleri de mutlu edecek bir yapım. Bu animasyon filminde hikâyenin kalbindeki genç kız Maisie, bir deniz canavarını haklamaya çalışırken kaybettiği avcı annesiyle babasının izinden giderek kitaplara, efsanelere konu olmuş bir canavar avı gemisine kaçak olarak biner; o da bir kahraman olmak istiyordur.&nbsp;Kraliyet için tehlikeli maceralara atılan canavar avcılarının ve denizlerdeki canavarların nesillerdir denizlerin egemenliği için savaştığı bir dünyada geçen bu filmde, amansız bir avcı olmaya ve hayran olduğu kahraman denizcilere benzemeye kararlı Maise, “Kahraman olup yine de yanılabilirsin,” der. Çünkü denizlerin en tehlikeli canavarı Kırmızı’yla dost olmaya karar verir ve geminin en büyük avcısının da hayatını, doğaya ve canavarlara bakışını alt üst eder. &nbsp;Animasyonu izlerken tarihi yaza çize nasıl değiştirebildiğimizi sorguluyoruz, tarihin fantastik bir yanı olduğunu, yalanların kronolojik bir sıralaması olarak da okunabileceğini keşfediyoruz.&nbsp;Okyanusa duyduğumuz korkunun, bilinmezliğinden, derinlerindeki gizemlerin bize evrendeki en uzak gezegenler kadar tekinsiz kaynaklandığını açıklıyor âdeta. Diğer bir yandan da doğanın asla ehlileştirilemeyeceğini, açgözlülüğümüzle doğayı nasıl tükettiğimizi, doğaya savaş açmanın anlamsızlığını ve bir insanın hayatta var olma amacının bile değişeceğinin, bir insanın her yaşta değişebileceğini, gezegeni paylaştığımız dostları katletmektense kollamayı seçen bir çocuğa dönüşümü anlatan güçlü temalarıyla da dikkat çekiyor. Bu savaşı deniz canavarları başlatmadı…<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Blackfish</h3>Netflix’ten izleyebileceğiniz 2013 yapımı Blackfish, su parklarında esaret altında, okyanustan uzakta tutulan, yaşam alanları okyanusun derin, lacivert sularıyken, betondan havuzların içinde esaret altında ve karanlıkta tutulan, ailelerinden ve yavrularından ayrılan canlıların birer deniz canavarına dönüşme hikâyesini anlatan, farkındalık yaratan bir belgesel.&nbsp;“Seaworld” adındaki su parkında çalışmış eğitmenlerle ve tanıklarla yapılan röportajlarla, eğitmenleri öldüren “Tilikum” adındaki katil balinanın özgürlük mücadelesi, hayvan refahının, hayvan sömürüsünün, ondan bir katil yaratan, bir “canavar” var eden insanın kapitalist düzen içindeki vurdumduymazlığına odaklanıyoruz. Oysa bir eğitmen şöyle diyor: “Kızımın katil balinaların yaşam alanlarının havuzlar olduğunu düşünmesini ve bunu normal karşılamasını istemiyorum.” Çünkü biliyoruz ki parklara gitmezsek yaşarlar. Doğal yaşam alanlarındayken onların adı “katil balina” değil. Kendi aralarında bir iletişim dili kullanıyorlar, her biri bir birey, bir isimleri var. Bu sosyal ve gelişmiş hayvanların bir toplulukları var. Özbenliklere sahipler. Bugüne dek yaban hayatta tek bir insana saldırma vakaları da yok.&nbsp;Ama su parklarında yaşananlar kaza değil, saldırı. Kişisel bağ kurduklarına inanırken, aralarında bir ilişki olduklarını düşünürken eğitmenlerine saldırmaları kişisel değil aslında. Oyun oynamıyorlar. Sinirliler. Onlara, gezegendeki herhangi bir canlıya bu şekilde davranmak barbarlıkken, neden öldürdüklerini sormak, anlamsız. Katil balinalar sadece öfkelerini nasıl dindireceklerini bilmiyor! Saldırganlaşıyorlar. Bu savaşı tutsak hayvanlar başlatmadı…

Bitip tükenmeyen bu savaşı ilk kim başlattı?

Gezegenin Gerçek Canavarları

İnsan dehasının değişim yaratma yeteneği ile gezegenimizi onarmaya yardımcı çözümlere destek sağlamak adına oluşturulmuş bir ödül programı olan Earthshot Ödülü, &nbsp;John F. Kennedy’nin 1960’larda insanları aya gönderebilmek için oluşturduğu ve teknolojinin gelişmesine öncü olan Moonshot Ödülü’nden ilham alıyor. 2020 yılında Cambridge Dükü ve Düşesi tarafından başlatılan program, iklim kriziyle mücadelede 2030 hedefleri doğrultusundaki beş farklı alanda öne sürelecek çözümlere fon desteği sağlıyor.&nbsp;Dünyanın en prestijli çevre ödülü olarak tanımlanan konseptteki &nbsp;ilk Eartshot Ödülü sahipleri, 10 aylık bir süreç sonrası 750 kişi arasından seçildi. İklim kriziyle mücadelede beş farklı alanda seçilen çözümler şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğayı Koru &amp; Onar Kategorisi Kazananı: Pole Pole Foundation, Kongo Demokratik Cumhuriyeti</li></ul>Pole Pole Foundation, ormansızlaşma ve kaçak avlanmanın temel nedenlerine odaklanıyor. Kiswahili'de "yavaşça" anlamına gelen kuruluş, yeni nesillere doğayı korumanın önemini öğretiyor, parklarda çalışan koruculara hayati destek sağlayan ve eski kaçak avcıların yeni beceriler kazanmasına yardımcı oluyor. Dört milyon yeni ağaç dikerek insanlarla doğal dünya arasında bir tampon oluşturan Pole Pole Foundation insanların ve doğanın birlikte gelişmesine yardımcı olan, dünya çapında farklı bölgelerde çoğaltılabilecek bir koruma planı oluşturdu.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Havamızı Temizle" Kategorisi Kazananı: Takachar, Hindistan</li></ul>Çiftçiler tarafından satılamayan mahsuller, insan sağlığı ve çevre için feci sonuçlar doğurarak, genellikle yakılıyor. Tarımsal atıkların yakılması, bazı bölgelerde yaşam beklentisini on yıl azaltan düzeyde hava kirliliğine neden oluyor. Takachar, uzak çiftliklerdeki traktörlere bağlanan ucuz, küçük ölçekli, taşınabilir bir teknoloji geliştirdi. Makine, mahsul kalıntılarını yakıt ve gübre gibi satılabilir biyo-ürünlere dönüştürüyor. Takachar'ın teknolojisi, bu alandan kaynaklanan emisyonları yüzde 98'e kadar azaltıyor ve halihazırda bu durumdan etkilenen nüfusun hava kalitesini artırıyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Okyanuslarımızı Canlandır" Kategorisi Kazananı: Coral Vita, Bahamalar</li></ul>Okyanus ısınması ve asitlenmesi, 2050 yılına kadar resiflerin yüzde 90'ından fazlasını yok edecek ve bu, hayatta kalmak için onlara ihtiyaç duyan deniz yaşamının dörtte biri için bir ölüm anlamına geliyor. Resiflerin sağladığı faydalara bağlı milyarlarca insan hayatı için de bir felaket olacak. Okyanuslarda yeniden dikmek için karada mercan yetiştiren Coral Vita, ölmekte olan ekosistemlere yeniden hayat veriyor. Yöntemleri, geleneksel yöntemlerden 50 kata kadar daha hızlı mercan büyümesine neden olarak resiflerin iklim değişikliğinin etkilerine karşı direncini artırıyor!<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"Atıksız Dünya Yarat" Kategorisi Kazananı: Milano Şehri Gıda Atık Merkezleri, İtalya</li></ul>Dünyadaki tüm gıdanın üçte biri israf ediliyor. Atılan her gıda maddesi, değerli kaynakların israfı ve tarım üzerinde baskı anlamına geliyor. Aynı zamanda yüz milyonlarca insan gıda güvensizliğinden muzdarip şekilde yaşamını sürdürüyor. 2030 yılına kadar atıkları yarıya indirmek amacıyla 2019'da kurulan Milano Şehri Gıda Atık Merkezleri, ağırlıklı olarak süpermarketlerden ve şirketlerin kantinlerinden gıda topluyor ve en muhtaç vatandaşlara dağıtan STK'lara veriyor. Bugün şehirde, her biri yılda yaklaşık 130 ton, tahmini 260.000 öğün eşdeğeri olan üç merkez bulunuyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">"İklimi Onar" Kategorisi Kazananı: AEM Electrolyser; Tayland, Almanya, İtalya</li></ul>Enapter tarafından yaratılan AEM Elektrolizör teknolojisi, yenilenebilir elektriği emisyonsuz hidrojen gazına dönüştüyor.Bir zamanlar düşünülenden daha hızlı ve daha ucuza geliştirilen bu teknoloji, şimdiden arabalara ve uçaklara yakıt sağlıyor, endüstriye güç veriyor ve evleri ısıtıyor. Earthshot Ödülü ile elde edilecek fon, 2022'de başlaması planlanan seri üretimin ölçeklenmesine yardımcı olurken, ekibi daha hızlı büyütecek ve daha fazla araştırma ve geliştirmeyi finanse edecek. Enapter'ın &nbsp;2050'ye dek hedefi, dünyadaki hidrojen üretiminin yüzde 10'unu oluşturmak.<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1635160732894.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kazananların Duke ve Attenborough da dahil olmak üzere altı kıtayı kapsayan küresel bir ekip olan "Earthshot Ödül Konseyi" tarafından seçildiği tören için tasarlanan madalya, 1968'de Apollo 8 tarafından çekilen dünyanın ikonik “Earthrise” fotoğrafından ilham aldı.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/9/1/1635160746095.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Madalya, Hollandalı sanatçı Christien Meindertsma tarafından geri dönüştürülmüş pirinç, su borusu bağlantıları ve atık sudan filtrelenen küçük metallerden tasarlandı.

Okyanus ile ilgili hikayeler