Babamın küçükken bana sıklıkla Tanju Okan’ın “Papatya Gibisin Beyaz ve İnce”&nbsp;şarkısını söylediğini hatırlıyorum. Bu şarkı bende o zamanlar ağlama isteği yaratıyor, sanki birinin kalbi kırılmış gibi hissettiriyordu. Belki bir çocuğun kendisini narin ve güçsüz hissetmesiyle ilgili olarak, o günkü duygularımı günümüzde “kırılgan” diye tanımladığımız kişilerden biri gibi hissetmemle açıklayabiliriz belki. Bu anıya nereden geldim? Bu hafta anlatacağım konu kasımda yayımlanan Kırılganlık Haritası’yla ilgili. Kulağımda yine bu şarkı var. Çünkü konu “papatya gibi narin kişileri” içeriyor.&nbsp;Kırılganlık:&nbsp;Kelimenin kökeniyle ilgili kaynaklar Latince yara anlamına gelen vulnus kelimesinden türetildiğini yazıyor. Nitekim yaralanabilirlik olarak Türkçeye çevrildiğini de belirtelim.&nbsp;Hasar görebilir, yani hassas veya savunmasız anlamlarını barındıran kırılganlık terimi, en geniş anlamıyla çevresel ve toplumsal değişimlere uyum sağlama açısından zarar görmeye müsait olma hâlini anlatıyor. Bu fiziksel hem de ruhsal olarak güçsüzleşmeye sebep olduğu gibi sıklıkla ekonomi ve sosyoloji tezlerinden karşımıza <a fr-original-style="" href="http://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2020-151-1951" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıkıyor</a>.&nbsp;Harita:&nbsp;İBB’ye bağlı ekiplerin 11 Mart 2020’de Türkiye’de görülen ilk koronavirüs vakasının ardından projelendirdiği <a fr-original-style="" href="https://kirilganlik.istanbul/harita/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">harita</a>, dört ana başlık altında 39 ilçenin analizini gösteriyor. Dört başlık üzerinden mekânsal yoğunluğa, ulaşıma göre, mekânsal yayılma riskine bağlı, sosyoekonomik duruma bağlı kırılganlığı irdeliyor. 961 mahallenin tek tek 22 alt başlıkta derlenen verileri bize nerelerin daha kırılgan ve pandemi koşullarında zorlanabileceğini gösteriyor. Bu noktada kullanılan veriler, mahalledeki AVM sayılarından mahalle sakinlerinin eğitim durumuna, toplu ulaşım sefer sıklıklarından para yardımına başvuran kişilerin oturduğu mahallelere çeşitleniyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;</h2>Nüfusu resmî rakamlara <a fr-original-style="" href="https://istatistik.istanbul/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">göre</a> 16 milyona dayanan İstanbul’da kilometre kare başına 3 bin kişi düşüyor. Nüfusun yarısından fazlasının eğitim durumunun lise ve altı olduğu görülüyor. Şehrin sakinlerinin yaşlarına bakınca da en yüksek yüzdenin 35-39 yaş aralığındaki kişilere ait olduğunu görüyoruz. Buna sayısı yüksek diğer yaş aralıklarını da ekleyince 20-49 yaşlarının en büyük yani Y ve Z kuşağının güçlü bir kitleyi oluşturduğu ortaya çıkıyor. Şehrin bizlere umut vadeden noktası enerjik bir kitleye ev sahipliği yapması, en büyük zorluğu ise yine bu kitlenin her açıdan sağlıklı bir şekilde hayatına devam edebilmesi. Proje, ham verinin toplanması, analizi ve senteziyle şehrin müdahaleye ihtiyaç duyan noktalarını; dolayısıyla saha ekiplerini işaret ediyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sonuç nedir?</h2>Hangi mahallelerin kamusal alan mobilyalarının temizliğine dikkat edilmesi gerektiği, yardım hattıyla telefondan destek sağlamak için kaç kişilik ekiplerin çalışması gerektiği, sefer sıklıkları, çocuklar için çevrim içi oyun hizmetleri, barınma imkânı bulunmayan kişiler için boş olan kaç yapının gerektiğini bildiriyor.&nbsp;Sentez sonuçlarına göre kalabalığın hareket eğrisiyle ve hareket edebileceği kamusal alanlarla doğru orantılı mekânsal yayılma riskine bağlı kırılganlık en yüksek Zeytinburnu'na bağlı Beştelsiz Mahallesi'nde yaşanıyor. Sosyoekonomik açıdan en kırılgan gruplar ise Arnavutköy'e bağlı Fatih, Yunus Emre ve Atatürk Mahallelerinde ikamet ediyor. Ulaşıma bağlı kırılganlık, toplu taşımayı yoğun kullanan kesimlerin verileriyle şekillenirken Üsküdar'ın Mimar Sinan Mahallesi birinci sırada yer alıyor. Kentsel yoğunluğa bağlı kırılganlığın ölçümü de bu konuda Başakşehir'deki Ziya Gökalp Mahallesi'nin düzenlemeye ihtiyaç duyduğunu gösteriyor.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Büyük resim var mı?&nbsp;</h2>Haritalama sistemiyle bilginin işlenmesi yeni olmamakla beraber uygulandığı takdirde tebessüm ettiren sonuçlar veriyor. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ekipleri kırılganlığın ölçümüyle ilgili rehberler hazırlarken Dünya Ekonomik Forumu'nda en kırılgan şehirlerin listesi hâlâ haber <a fr-original-style="" href="https://www.weforum.org/agenda/2017/01/these-are-the-most-fragile-cities-in-the-world-and-this-is-what-we-ve-learned-from-them/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">niteliği taşıyor</a>. Bütün bunlara rağmen henüz "yangına su atılmasının" ilerisine geçemediğimizi söyleyebiliriz. Fakat bu, dünyanın bu kırılgan gruplara eğilmediğini söylemiyor. Koronavirüs özelindeki kırılganlık haritalamaları bir kenarda dursun, gelecekte kırılganlığı eşit vatandaşlıklara evirmek için daha çok uygulamalarıyla karşılaşacağımız aşikâr. Çünkü irili ufaklı <a fr-original-style="" href="https://www.sodemsen.org.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/DunyadanOrnekler_Kitap_Baskiya_Rev2.pdf" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">eylemlerin</a> heyecanı bizi de yavaş yavaş sarıyor.

Aposto İstanbul

Bütün dünya hastalıkta ve sağlıkta vatandaşlarının yanında olduğunu ve olacağını göstermeye çalışıyor. İstanbul'da bunun için nasıl çalışmalar yürütülüyor? 

Tanju Okan ile ilgili hikayeler