MAHALLE MAHELLE: 2019’dan beri Yedikule Bostanları’nda çalışan, sanatsal pratiğinde insanın doğa karşısındaki direnişini ve bu direnişin yarattığı kaosu ele alan <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/medineir/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Medine</a> (İrak) ile buluşuyoruz bu hafta surların kapısında.YEDİKULE 101: Şarkısı: Yeni Türkü ‘Yedikule’. Gündüzü: Mahalleye sur kapılarından giriş çıkış yapan arabalar, yayalar; oto tamircilerin hummalı çalışması. Peki ya rotası neresi?AYAKÜSTÜ: “Doğuma büyüme mahalleli biri olarak söylüyorum ki; buranın gerçek mahallelisi gayrimüslimler; Ermeniler ve Rumlardır” diyerek anlatmaya başlıyor Tahir Usta Yedikule’yi. Onunla sohbete doyamayacağız ama söküklerine yama yapan terzisi İhsan Abi’ye uğrayacağız daha.

Soli

Kenti korumak için yapılan surlar, surların devamlılığı için oluşturulan bostanlar ve toprağın koruduğu bir mahallenin hikâyesi. 

Toprağın hâkimiyet kurduğu surlar

Bastığımız her yerin betonla kaplandığı bir zamanda, tarımın şehir yaşamındaki yerini bir bağlama oturtmak zor. Marketten satın aldığımız sebzenin ne kadar zamanda, hangi koşullarda yetiştiğini düşünmeyince, bastığımız betonun altında bir toprak katmanının varlığını da unutuyoruz. Ama İstanbul sadece Suriçi’yken bile kalabalık bir şehir. O hâlde gıda ürünleri lojistiği henüz bu kadar gelişmemişken İstanbul’un karnı nasıl doyuyordu? Şehirde tarım gerçekten mümkün olabilir mi?Mesela Çengelköy’ün badem salatalığı meşhur, Yedikule’ninse marulu. Yedikule Bostanları’nın Theodosius Surları’yla yaşıt olduğunu biliyoruz. Üstelik tek bostan Yedikule de değil, eski haritalarda karşımıza İstanbul’u uçtan uca saran bahçe ve bostanlar çıkıyor. Bu bana belki de “kent bostanları” son zamanlarda gelişen iklim bilincinin bir sonucu değil de yüzyıllardır çok temel bir ihtiyaçtan doğan, verimli ve sürdürülebilir bir çözümdür diye düşündürüyor. Kadir Has Üniversitesi Mimarlık Bölümü Öğretim Üyesi Aslıhan Demirtaş: “İstanbul’un 1600 yıllık biricik bir kentsel tarım geleneği var.” diyor.&nbsp;Şu an yerinde Yenikapı Metro İstasyonu'nun olduğu alan, geçmişte Langa Bostanları olarak anılıyormuş. 1883 tarihli bir harita bize İstanbul’da tam 102 bostanın varlığını gösteriyor. Bazı semtler, orada yetiştirilen ürünlerle ünleniyor bile. Bakırköy’ün üzümü, Göksu’nun patlıcanı, Anadolukavağı’nın Kavak inciri, Gümüşsuyu’nun baklası, Bayrampaşa’nın enginarı, Arnavutköy’ün çileği, Mecidiyeköy'ün dutu, Beykoz'un cevizi, Alibeyköy'ün mısırı… Bu hafta Not Defteri, bugün hâlâ İstanbul’un neresinde bu gelenek sürüyor, bunu anlatıyor.&nbsp;• Yedikule Bostanları: İstanbul’un en meşhur bostanı Yedikule. Tarihi ve kadim pratikleriyle bir kültürel miras sayılan alan, yüzyıllardır İstanbul’u doyuruyor. Ağırlıklı olarak yeşil yapraklı sebzelerin yetiştiği bostan aynı zamanda bir mücadele alanı da. Direnişlere rağmen ansızın dökülen molozlara maruz kaldı; verimli toprağı şantiye, otopark ya da piknik alanı olarak dönüşme tehlikeleri atlattı. Bir yandan da şehirde ekolojik yaşamın, yerel gıdaya erişim mücadelesinin sembolü oldu.• Roma Bostanı: Cihangir’in ortasında bir bostan. Zamanının Roma Bahçesi, önce çöplerle dolan, sonrasında çeşitli aktörlerin farklı projelerle imara açmaya çalıştığı, yaşayan ve direnen bir alan. Boğaz’ı gören saray manzaralı bu toprak, aslında semtin bugüne kalan yegâne yeşil alanı. Bir avuç gönüllünün permakültür uygulamalarına uygun şekilde ekmeye çalıştığı, atalık tohumlarla büyüttüğü bostanda hem çeşitli sebzeler hem de meyve ağaçları yetişiyor.• Kuzguncuk Bostanı: 30 yılı aşkın süredir diğer bostanlar gibi yapılaşma tehdidiyle karşı karşıya kalan bostan, uzun süre boyunca mahallelinin çabalarıyla hayatta kalmış. İlia’nın Bostanı olarak da anılan bu toprak; bir bostandan daha fazlası; Kuzguncuk sakinlerinin vakit geçirdiği, önemli günleri kutladığı, paylaştığı bir kamusal alan.&nbsp;• Tarlataban: “Şehirde tarım mümkün mü?” sorusunu bir de üniversite için sorduran, Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerinin, mezunlarının, eğitmenlerinin ve her ne kadar kampüse odaklansa da dışarıdan gönüllülerin kolektif emeğiyle işlenen bir kent bostanı. Rumelihisarüstü’nden Bebek’e kıvrıla kıvrıla inerken yol üzerinde rastladığınız bu alanda adil, doğaya ve doğanın bize verdiklerine saygılı bir üretim biçimiyle erişilebilir ürünler yetiştiriliyor. Farklı bölgelerden toplayarak oluşturdukları tohum kütüphanesiyle atalık tohumlara dikkat çekiyor, tarla gönüllülerinin tüketebileceğinden fazla ürünleriyse BUKOOP’ta satışa sunuyorlar.&nbsp;Not: Bostanları bir de sakinlerinden dinlemek için 66 Kolektif üyelerinin başlattığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmZTc0ODdmNmY1ZDQ2MDAwOTliZGU4MCZ1c2VyPTVlYjU0M2NmNzA2NDk0MjU1ZWNmNmE4MCZhdXRob3I9NWYxYjQ5ZTdmY2E4ZGUwMDA5NjcwNDVmJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5mYWNlYm9vay5jb20lMjUyRmJvc3Rhbmhpa2F5ZWxlcmklMjUyRg=="">“Bostan Hikâyeleri”</a> videolarına buradan ulaşabilirsiniz.&nbsp;

Yedikule Bostanları ile ilgili hikayeler