<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/leventkurnaz/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Levent Kurnaz</a>Son aylarda etrafımızdaki hava daha da bir kirli sanki. Bilim insanları bu kirliliğin önemli bir kısmının Sahra tozlarından oluştuğunu söylüyorlar. Elbette kış aylarında ve belki hala da yanmakta olan kalorifer ve kombilerin de etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Şehirlerdeki trafik de öğrencilerin hala okula gidiyor olması nedeniyle oldukça yoğun. Tüm bu kaynaklar havanın daha da kirli olmasına neden oluyor. Bahar aylarının başında bu kirliliğe bir de ağaçlardan gelen polen de eklenince ciddi sağlık sorunları oluşmaya başladı. Bunlar hep iklimin değişmesinin suçu, değil mi? Hayır, değil. Bana kalsa her şeyin suçunu iklime bağlamanın bir yolunu bulurum ama neyin iklim değişikliğinden kaynaklandığını, neyin de iklim değişikliğinden bağımsız bir problem olduğunu anlarsak önlem alma yolunda da önemli adımlar atmış oluruz.İnsan mantığı yakın zaman ve yerlerde olan olayları bir sebep sonuç ilişkisi içerisinde birbirine bağlayarak rahat etmeyi çok seviyor. Ancak epey zaman bu olayların bir sebep sonuç ilişkisi içerisinde oluşmasının yerine bu iki olayın da olmasına neden olan bir üçüncü olayın varlığı kafamızı karıştırabiliyor. Gök gürültüsünden sonra yağmurun gelmesi örneğinde olduğu gibi, gök gürültüsü yağmurun sebebi değil, her ikisinin de sebebi bolca su buharı yüklü bulutlar. Benzer bir ilişkiyi hava kirliliği ve iklim değişikliği arasında da kurabiliriz.Önce neye hava kirliliği dediğimizi iyice bir anlayalım.İçinde başka detaylar olsa da hava kirliliği dediğimiz, soluduğumuz havanın içerisinde burnumuzdan ve solunum yolumuzdan geçebilecek kadar küçük parçacıkların olmasıdır. Bu parçacıkların ötesinde havadaki&nbsp;kükürt dioksit, karbon monoksit, azot dioksit veya&nbsp;ozon&nbsp;gibi moleküller de hava kirliliğinin unsurları sayılır. Hava kirliliğini yaratan bu unsurların neredeyse hiçbiri iklim değişikliğine neden olmaz. Hatta atmosferin üst seviyelerindeki kükürt dioksit atmosferin soğumasına bile yardımcı olabilir. Dolayısıyla hava kirliliğinin varlığını iklim değişikliği ile bağdaştırmamız doğru değildir.Ancak bir adım geriye çekilecek olursak, hava kirliliği olarak nitelendirdiğimiz olaya neden olan çoğu toz ve moleküller bir yanma olayı sonucunda oluşur. Yani yukarıda sözünü ettiğimiz gibi, daha ısınmak veya elektrik üretmek için daha fazla kömür ve doğal gaz yaktığımız zaman hava kirliliğine yol açarız, ama aynı zamanda da atmosfere daha fazla karbondioksit salınır. Karbondioksidi hava kirliliği olarak görmesek de karbondioksit en önemli sera gazıdır ve küresel ısınmaya yol açar. Benzer şekilde araçlarda yaktığımız benzin ya da dizel de hem hava kirliliğine neden olan gazları ve tozları, hem de iklim değişikliğine neden olan karbondioksidi atmosfere salar.Konuyu bir adım ileri taşıyacak olursak, dikkat etmemiz gereken husus bu iki olayın eş zamanlı varlığıdır.&nbsp;Bir bacadan çıkan koyu renkli duman o anda havayı kirletir. Çevremizde çok sayıda böyle baca olursa boğazımızın yandığını hemen hissetmemiz mümkündür. Bu yanma sonucu çıkan karbondioksit de atmosferi hemen ısıtmaya başlar, ama bizim bu ısınmayı hemen fark etmemiz mümkün değildir. Tüm dünyadaki tüm bacalardan çıkan tüm karbondioksit bu ısınmanın nedenidir. O ısınmayı da belki Ocak ayında hava serinken hissetmeyebilirsiniz ama Ocak ayında bacanızdan çıkan karbondioksit Temmuz ayında ortalığın daha da sıcak olmasının bir sebebi olacaktır. Kısacası, hava kirliliğine yol açan gazlar ve tozlar genelde daha kısa ömürlüdür ve hava şartlarının değişmesiyle ya dağılırlar ya da yağmurla birlikte yere inerler. Ocak ayında bacadan çıkan gazın havada Temmuz ayına kadar kirlilik yaratıp Temmuz ayında arabanızın üzerine yağması gibi bir olay söz konusu değildir. Oysa karbondioksit gibi gazlar çok uzun ömürlüdür. Ocak ayında bacadan çıkan karbondioksit değil bu senenin Temmuz ayı, bundan yüz sene sonraya kadar bile atmosferde kalabilir. Ayrıca bacadan çıkan tozlar çevremize yayılır, ama karbondioksit tüm atmosfere dağılır. Yani hava kirliliğine neden olan unsurlar sadece şimdi ve burada tehlikeliyken iklim krizinin nedeni olan karbondioksit tüm atmosferde ve çok uzun süre tehlike yaratır.Hava kirliliği ve iklim değişikliğinin nedeni çoğunlukla bizim yaktığımız kömür, petrol ve doğal gazdır. Bu fosil yakıtları yakmayı bırakacak olursak hem hava kirliliğini hem de iklim krizini önlemiş oluruz. Ama bunun ötesinde hava kirliliği ve iklim krizinin arasında bir sebep sonuç ilişkisi yoktur, sadece ikisinin de kaynağı aynıdır.

Dünyahali

Birbiriyle ilişkili mi yoksa bağımsız mı?

Hava Kirliliği ve İklim Krizi 

• Barselona kent konseyi, mimari olarak şehrin simgelerinden Eixample bölgesindeki üç caddeden birini hava kirliliğiyle mücadele etmek için yeşil ve araçsız kamusal alanlara <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmYjc4MTZkNTVjMGZjMDAwN2NjYzFiMyZ1c2VyPTVlODRjMWQ0YjdmYWI1NTg4ZDNhNWY0ZCZhdXRob3I9NWVjODBhNTAyYjIxOGM3YTc4NTkwOTI0JnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5kZXplZW4uY29tJTI1MkYyMDIwJTI1MkYxMSUyNTJGMTklMjUyRmJhcmNlbG9uYS1laXhhbXBsZS1tYXN0ZXJwbGFuLXN0cmVldHMtZ3JlZW4tc3BhY2UlMjUyRg=="">dönüştürüyor.</a><figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-11-20T09:07:22.273Z.jpeg" alt="barcelona"><figcaption>Fotoğraf: Ian Harper</figcaption></figure><ul><li>Eixample:&nbsp;Geniş bulvarlarla birbirinden ayrılan karakteristik sekizgen bloklarıyla çoğumuzun Barselona dendiğinde görsel hafızasında beliren Eixample, eski şehir Ciutat Vella ile geçmişte şehrin bağımsız küçük kasabaları arasında 19. yüzyılda şehir plancısı Ildefons Cerdà tarafından planlandı.&nbsp;Cerdà'nın tasarımı, o dönemde doğal ışığı, havalandırmayı ve ulaşımı göz önünde bulundurması ve sokakların her kavşakta genişleyerek daha fazla alanı açması bakımdan dönemin vizyoner tasarımlarından kabul edildi. Günümüzde ise yoğun nüfusu ve artan hareketliliğiyle bölgenin farklı problemleri var. Kent konseyi; yoğunluğu, trafik ve kirlilik seviyeleri nedeniyle "şehrin geri kalanında çok yüksek bir potansiyel etkiye sahip olduğu” için bölgeyi dönüşüm konusunda önceliklendirdi. &nbsp;</li><li>10 yıl sürmesi beklenen dönüşümle şehirdeki aşırı kirliliğin azalması ve bölgede daha sağlıklı, güvenli ve sürdürülebilir bir yaşam alanı oluşturmak hedefliyor. Plan, Eixample’nin sokaklarının üçte birini parklara ve meydanlara dönüştürmeyi, yerel halkın evinin 200 metre yakınında güvenli bir açık alan sağlamayı ve toplu taşımaya erişimin daha çok teşvik edilmesini hedefliyor.&nbsp; &nbsp;</li><li>Superillas: Bu plan, kent konseyi tarafından 2016 yılında kurulan Superillas planının bir uzantısı. Superillas, Barselona’da trafiği azaltmak, daha çok kamusal alan yaratmak ve şehrin kirlilik sorununu çözmek için tasarlanmış alanlar olarak tanımlanıyor. Son dört yılda konsey, araba kaynaklı emisyonlardan oluşan zararlı azot dioksit seviyelerinde %33’e varan bir azalma sağladığını iddia ettiği altı Superilla olduğunu belirtiyor. 2019’da meclis, şehir genelinde azot dioksit seviyelerinin AB ve Dünya Sağlık Örgütü’nün sınırlarını aştığını paylaşmış ve aynı raporun Eixample’nin şehirdeki tüm ilçeler arasında en yüksek kirlilik düzeyine sahip olduğunu belirtmişti. &nbsp;</li><li>Dönüşen şehirler: Plan, farklı şehirlerde trafik ve otomobil yoğunluğuna karşı yeşil alanları genişletmek için atılan adımların en sonuncusu. Son dönemde bu tarz dönüşüm planları sosyal mesafeyi desteklemek için geliştirilen yaya ve bisiklet dostu caddelerle gerçekleşiyor.</li></ul>

azot dioksit ile ilgili hikayeler