23 Ağustos’ta yayımlanan İstanbul Bülteni’nde Boğaz’dan geçerken kendine hayran bırakan kırmızı renkli yapının mimarı Bruno Taut’un hayatına <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmOGFkMzBhNWI4ZDMwMDAwNzA0NzczMSZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmFwb3N0b25ld3MuY29tJTI1MkZpJTI1MkZrYWJhdGFzaS1uYXNpbC1iaWxpcmRpbml6"">değinmiştim</a>. 1916’daki Türk-Alman Dostluk Evi tasarımı için ilk ziyaretini yapan Taut’un şehirle bağının hiçbir zaman kopmaması ve bunun sıklıkla duyduğumuz bilgilere de benzememesi dikkat çekti (ya da benim tahminim bu). Bu sebeple, bu kez de İstanbul’a ilk kez aynı yarışma vasıtasıyla ayak basan Paul Bonatz’dan bahsetmek istiyorum. Boğaz için yaptığı asma köprü planından Ankara’daki ilk toplu konut-lojman örneği Saraçoğlu Mahallesi tasarımına, sessiz ve derinden bir mimar çünkü.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-17T11:23:10.811Z.jpeg" alt="bonatz"><figcaption>Bonatz Kaynak: Vikipedi</figcaption></figure>Almanya ve Reichsautobahn dönemi: 1877 yılında doğan Bonatz, Münih Teknik Üniversitesi’nde mimarlık okudu ve 1908’de Stuttgart Üniversitesi’nde mimarlık kürsüsünde yerini aldı. Bonatz’ın Almanya’da dönemin siyasi koşullarına ek olarak mühendislik konularına ilgisiyle süslediği tasarım anlayışı, 1930’lu yılların köprü ve otoyol konusunda danışılan mimarlarından biri olmasına sebep oldu. Bunun ilk örneği, 1933’te Adolf Hitler’in iktidara gelmesiyle Karayolları Genel Müfettişi olan Fritz Todt’tan istediği, devlet destekli otoyol çalışması olan “Reichsautobahn” projesindeki üst geçitler tasarımları. (Bu projenin önemi seçimlerden sonra sıklıkla duyduğumuz duble yol yapımlarıyla aynı, yani seçmenlere karşı bir borç ve belge). Yalnız şunu belirtmekte fayda var: İktidardaki Nazi partisinin bu ve bundan sonraki çalışmalarında Bonatz’ı tercih etmesinin sebebi kendisinin nasyonalist sosyalist olması değil -hatta desteklemediği ve yerini profesyonel bir şekilde koruduğu belirtiliyor- mühendislik projelerindeki başarısı ve arzusuydu.&nbsp;Türkiye’ye dönüş ve köprüler: Paul Bonatz, 1942’ye bir daha yolunun kesişmediği Türkiye’ye, Anıtkabir için yapılan tasarım yarışması vasıtasıyla seçici jüri üyesi olarak geldi. Bir yıl sonra ise Milli Eğitim Bakanlığı danışmanlığına getirilerek Türkiye’ye taşındı. Bonatz’ın 66 yaşındayken iktidardaki parti uygulamalarından yorulduğu için taşınmayı tercih ettiği söyleniyor. O zamana dek yaptıkları “mühendislik yapıları mimarı” olarak anılmasıyla sonuçlanıyor. Buna ilave olarak 1951’de köprülerle ilgili yayımladığı <a target="_blank" rel="noopener noreferrer" href="https://link.apostonews.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0b25ld3MuY29tL2NsaWNrP3N0b3J5PTVmOGFkMzBhNWI4ZDMwMDAwNzA0NzczMSZ1c2VyPTVlNWJlYTE3MDhlZGE3NzU0MjFhZmY4YyZhdXRob3I9NWVjMGRmOWYwMTU3NTkxNmExYzdlMDMzJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRnd3dy5hbWF6b24uY29tJTI1MkZCcnVja2VuLVBhdWwtQm9uYXR6JTI1MkZkcCUyNTJGQjAwMFJFRkU0UQ=="">Brücken</a> (Köprüler) isimli kitabı hâlâ kaynak olarak kullanılan Bonatz’ın Türkiye’de -ve özellikle İstanbul’da- yaptıkları ve belki yapmayı hayal ettikleri Saraçoğlu mahallesi ile sınırlı değil aslında.&nbsp;İstanbul ve asma köprü planı: Mimar, İstanbul Adalet Sarayı ve İstanbul Radyoevi gibi yapıların proje safhalarında seçici kurul üyesi olarak yer alırken 1946’dan 1955’e dek de restorasyonunu da yaptığı İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nde akademisyenlik yapıyor. 1955’te tamamlanan Birecik Köprüsü’nün 1951’de başlayan ve mayıs ayında saha ziyaretiyle tamamlanan tasarım aşamasında görev alan mimar, aynı yıl ekim ayında İstanbul için bir asma köprü planı tasarlamak üzere kolları sıvıyor. Bu sefer Krupp Şirketler Grubu’na bağlı Stalhbau Rheinhausen’le iş birliği yapıyor. Projenin ilk kararı için uzun çalışmalar sonucunda köprü ayaklarının nerelerde yer alması gerektiğine karar veriliyor. “Dünyanın en büyük köprüsünün değil, harmoni içerisindeki kente katılacak bir köprünün” hayalini kuran Bonatz’ın projesi ne yazık ki bütçe fonlanamadığı için gerçekleşemiyor.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://images.aposto.com/images-2020-10-17T11:15:59.440Z.jpeg" alt="köprü"><figcaption>Kemal Ahmet Aru’yla yürüttüğü proje tasarımını asistanı Nezih Eldem’e suluboya olarak çizdiriyor.&nbsp;</figcaption></figure>1954 yılında Europa-Verkerhr gazetesinin yazı işlerine müdürüne mektup yazan mimar “bu işten yorulduğunu” not düşüyor. Fakat bugün yapılan Boğaziçi Köprüsü'nün neredeyse birebir olarak aynı yere düşen ayakları “ilerdeki her türlü çalışmanın… tam olarak bu temel üzerine oturtulması gerektiğini” ifade eden Bonatz’ın dediği gibi oluyor.&nbsp;Kaynak&nbsp; Arredamento Dergisi Sayı 277, Boyut Yayınları (İstanbul), 2011, sf. 64-81

duble yol ile ilgili hikayeler