<span fr-original-class="customBullet" fr-original-style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block;" style="font-size: 24px; line-height: 12px; vertical-align: middle; display: inline-block; box-sizing: border-box;">•&nbsp;&nbsp; Nature dergisinde yayımlanan bir makalede, Princeton Üniversitesi bilim insanları, yeni bir yapay zeka modeliyle füzyon enerjisi üretmenin önündeki en büyük engellerden birini aştıklarını ve bunun sınırsız enerjinin kapılarını açabileceğini <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41586-024-07024-9" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">iddia etti</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Nasıl?&nbsp;Deneylerini San Diego'daki DIII-D Ulusal Füzyon Tesisi'nde sürdüren ekip, yapay zeka kontrolörlerinin potansiyel plazma yırtılmasını 300 milisaniyeye kadar önceden tahmin edebildiğini buldu. Bu müdahale olmasaydı füzyon reaksiyonu aniden sona erecekti.</li></ul>

Quando

• Microsoft'un, Helion'un 2028'de devreye girmesi planlanan ilk füzyon elektrik santralinden füzyon enerjisi satın alma anlaşması yaptığı açıklandı. Bu ortaklığın Microsoft'un 2030 yılına kadar karbon negatif olma hedefiyle uyumlu olduğu da belirtildi.

Aposto Gündem

•&nbsp;ABD Enerji Departmanı’nın Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı’ndan araştırmacıların, füzyon reaksiyonu sıcak noktasının enerji çıkışını 3 kattan fazla artırarak plazmaların kendi kendilerini sürdürmeleri için gereken seviyeye yaklaşılmasını sağlayan yeni bir “manyetik alan kurulumu” keşfettiği bildirildi. Reaksiyon için gerekli olan yüksek basınç ve ısının üretilmesini mümkün kılan keşifle füzyona daha önce hiç olmadığı kadar yaklaşıldığı ifade edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Neden önemli?&nbsp;Yıldızların güç kaynağı olarak da bilinen füzyon enerjisi; uzun vadeli, sürdürülebilir, ekonomik, güvenli ve çok güçlü bir enerji kaynağıdır. Doğada bol miktarda bulunmasının yanı sıra neden olduğu uzun ömürlü radyoaktif atık ve sera gazı miktarının da minimum düzeyde olduğu gerçeği ise füzyonun gelecekte iklim krizinin sonunu getirebileceği anlamına geliyor.</li></ul>

Nükleer enerjiler ile ilgili tartışmalar uzun yıllardır devam ediyor. Mevcut nükleer enerji santralleri kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtlardan çok daha fazla enerji üretiyor olsa da oluşturdukları nükleer atıklar ve facia boyutuna ulaşan kazalar dolayısıyla her zaman olumsuz karşılandı. Nükleer enerjilerin fosil yakıtlardan daha sürdürülebilir olduğuna dair tartışmalar 2022 Şubat ayında alevlendi. Çünkü <a fr-original-style="" href="https://www.euro-fusion.org/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avrupa Füzyon Programı (European Fusion Programme)</a> kapsamında İngiltere’de çalışmalarına devam eden <a fr-original-style="" href="https://www.euro-fusion.org/devices/jet/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">JET (Joint European Torus)</a> füzyon enerji araştırmalarını yürüten bilim insanları bu yönde <a fr-original-style="" href="https://www.euro-fusion.org/news/2022/european-researchers-achieve-fusion-energy-record/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıklamalar</a> yaptı.Nükleer enerji konusu hâlâ teknik bir konu olsa da bu yazımızda füzyon enerjisini en sade şekilde ele alarak gerçekten de hem sürdürülebilir hem de çevreye zararı olmayan bir enerji kaynağı olup olmadığını tartışmaya açıyoruz.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">☢️ Fizyon x Füzyon</h2>Mevcut nükleer enerji teknolojileri fizyon veya füzyon olarak ikiye ayrılıyor.<a fr-original-style="" href="https://evrimagaci.org/soru/fizyon-reaktorleri-nasil-calisir-18810" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Fizyon enerji</a>&nbsp;şu anda nükleer enerji santrallerinde kullanılan yöntem. En basit hâli ile ağır kütleye sahip bir atomun parçalanarak daha fazla sayıda ama daha az kütlede atoma dönüşmesi sırasında elde edilen enerji. Fizyon enerjisi zincirleme bir reaksiyon ile oluşuyor ve bu da dengesiz ve radyoaktif atık oluşumuna neden olan bir süreç. Günümüzde nükleer enerji santrallerinin eleştirilerin odağında olmasının temel sebebi elbette bu radyoaktif atıkların oluşumu ile atom bombasının aynı şekilde çalışıyor olmasından kaynaklanıyor. Zincirleme reaksiyonun kontrolünün zor olması, sızıntı ihtimalinin çok fazla olması ve oluşan radyoaktiflerin doğru şekilde saklanmaması hâlinde oluşabilecek facialar bu eleştirileri haklı çıkartıyor denebilir.Füzyon enerjisi&nbsp;ise daha hafif kütledeki iki atomun çarpışması ile tek bir ağır kütleli atom hâline gelmesinden elde edilen enerji. Güneş patlamaları füzyon enerjisine örnek olarak gösterilebilir. Mevcut fosil yakıtlar kimyasal tepkimeler ile elde edildiği için iklim krizinin de temel sebebi olan CO2 salımına neden oluyor. Füzyon enerjide ise reaksiyona girmeyen ve zehirli olmayan helyum, sürecin “atık” maddesi olarak <a fr-original-style="" href="https://www.iter.org/sci/Fusion" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ortaya çıkıyor.</a>Hızlandırılmış fizik ve kimya dersinden sonra gelelim füzyon enerjisi ile ilgili gelişmelere.<a fr-original-style="" href="https://www.iter.org/mach" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658225970458.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.19" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a><a fr-original-style="" href="https://www.iter.org/mach" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">https://www.iter.org/mach</a><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🍀Füzyon enerjisi gerçekten sürdürülebilir mi?</h3>İngiltere’de yer alan JET füzyon enerjisi araştırma alanında geçtiğimiz şubat ayında yapılan son testlerde yaklaşık beş saniyelik bir süreçte 59&nbsp;megajul (MJ) değerinde füzyon enerjisi üretildiği açıklandı. Bu teknik bilgiyi şu şekilde sadeleştirmek mümkün: 59 megajul değerindeki enerji ortalama 11 megavat (MW) değerinde enerjiye denk geliyor. Ortaya çıkan bu 11 MW’lık enerjinin yakalanması ve tüketim için kullanılması halinde yaklaşık 4 MW değerinde bir enerji kalıyor.Bir kömür santralinde üretilen 1 MW enerji ile 400 ila 1000 hanenin bir yıllık enerji ihtiyacı karşılanabiliyor. Basit bir hesaplama ile beş saniyede üretilen 4 MW’lık füzyon enerjisi ile ortalama 1600 ila 4000 hanenin bir yıllık enerji <a fr-original-style="" href="https://www.betterhomelab.com/how-many-homes-can-1-mw-power/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ihtiyacı karşılanabilir</a>.Bu oranlar bilim insanları olması tarafından gerekenden çok daha az bir miktar olarak görülse de füzyon enerjisinin ne kadar verimli olabileceğine dair teorileri kanıtladığı için kritik öneme sahip. Yine de 40 yıldan uzun süredir devam eden füzyon enerjisi ile ilgili çalışmalarda hâlâ emekleme aşamasındayız.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🔎 Döngüsel ekonomide füzyon</h3>Döngüsel ekonomi dendiğinde akla gelen ilk konu atık oluşumu. Fakat daha önceki yazılarımızda da bahsettiğimiz gibi döngüsel ekonomi sadece yenilikçi ve teknolojik atık yönetim stratejilerinden ibaret değil. Küresel iklim krizinin temel sebebi olan karbon salımının %55’i mevcut kullanılan fosil yakıtların enerji kaynağı olarak kullanılması dolayısıyla oluşsa da geri kalan %45’lik karbon salımı ürünler ve materyallerin üretimi sırasında açığa çıkan atıklardan, gıda atıklarından, kaynakların verimsiz kullanılmasından ve doğal kaynakların yok edilmesinden kaynaklanıyor.Tam da bu nedenle döngüsel ekonomi küresel gündemde de çok fazla ele alınmasa da enerji kaynaklarının doğru kullanımı ile de direkt olarak ilgilidir. Fosil yakıtların kullanımının temel sorunu ortaya çıkan CO2’nin aslında enerji üretim sürecinin sonucu olarak ortaya çıkan “atık” olması. Yani bir diğer deyişle döngüsel ekonomi konsepti içerisinde atık oluşumunu önlemek ilk adım ise bu adım sadece ürün ve materyallerin atık olmasını önlemekle kısıtlı değil.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🟩 Yeşil enerji</h3>Enerji sektöründe özellikle iklim krizi ile mücadele kapsamında son yıllarda artan “yeşil enerji” tanımı, güneş, hidro (su) ve rüzgâr enerjisi gibi doğal kaynaklardan enerji üretilmesine odaklanıyor. Doğal kaynaklardan elde edilen enerji CO2 salımına neden olmadığı için sürdürülebilir enerji kaynağının geleceği olarak görülüyor.Fakat göz ardı edilen nokta, bu doğal kaynaklardan elde edilecek enerji için kurulması gereken tesislerin fazlasıyla materyal kullanımına neden olduğu. Mevcut tasarım ve teknolojiler nedeniyle bir rüzgâr gülünün inşası için, rüzgâr gülünün ömrünü tamamlaması sonrasında yeniden kullanılamayan, yeniden üretim sürecine dahil edilemeyen ve hatta en son tercih olarak geri dönüştürülemeyen malzemeler gerekli. Bu örneği rüzgâr enerjisi gibi güneş veya hidro-elektrik santrallerinin inşası için de düşünmek mümkün.Bu durum elbette tasarımın baştan yenilenmesi ile önlenebilir ve kaynakların döngü içinde kalması veya değerini en uzun süre koruyacak şekilde kullanması mümkün. Fakat mevcut durum bu "yenilenebilir enerji" üretimi için devamlı daha önce hiç kullanılmamış materyaller kullanılmasını gerektiriyor.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658226172361.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.79" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Nükleer füzyon reaktörü © Marharyta Marko/iStock/Getty Images&nbsp;<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yazının girişinde de bahsettiğimiz gibi eğer füzyon enerjisi hem süreç sonunda helyum gibi zararlı olmayan bir kaynak açığa çıkmasına neden oluyor hem de bu işlem için sadece hidrojen molekülünden elde edilen doğal bir izotop olan trityum gerekiyor ise yenilenebilir enerji kaynaklarından çok daha sürdürülebilir bir enerji kaynağı alternatifi olabilir. Bu durumda ortaya çıkan helyumun farklı şekillerde kullanılmasına ve enerji üretimi dolayısıyla açığa çıkan çevreye zararlı atıkların oluşumunun önüne geçilmesine olanak tanıyabilir.Sonuç olarak, mevcut nükleer santrallerde kullanılan fizyon enerjisi yerine çevresel zararı olmadığı öne sürülen füzyon enerjisi, bilim insanlarının açıkladığı şekilde geleceğin enerji kaynağı olabilir. Yine de nükleer santrallerin sızıntı ve kaza risklerinin çok büyük olması nükleer enerji santrallerine karşı olan tepkilerin giderilmesinin önündeki en büyük engel. Teknoloji her gün gelişiyor ve bugün yanlış bildiklerimiz yarın doğru olabiliyor. Yine de bireyler olarak görevimiz araştırmak, sorgulamak ve her zaman bilimsel temele dayanan tartışmalar yürütmek olmalı.Ne dersiniz, füzyon enerjisi gerçekten de geleceğin enerji kaynağı olup nükleer enerjilerin güvenilmezlik algısını tek başına değiştirebilir mi?

Döngüsel Ekonomi

Nükleer füzyon enerjisinin iklim kriziyle mücadeledeki yerine yönelik yeni alevlenen bir tartışma

Sürdürülebilir nükleer enerji mi?!

<img src="https://images.aposto.com/2022/4/6/1652571105590.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.79" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">⚡️ Yenilenebilir enerji kaynaklarından yeni gözdemiz füzyon enerjisi!Gündelik hayatımızın en temel enerji kaynaklarından olan fosil yakıtlar yıllardır dünyamıza zarar veriyor. Her ne kadar kritik nokta için çok geç olsa da, bilim insanları ilerleyen süreçte bu enerji kaynaklarının yerini yenilenebilir alternatifler ile değiştirmek için çalışıyor. Yenilenebilir enerji kavramının en popüleri güneş enerjisi olsa da, füzyon yetişmek ve adını duyurmak için sıkı çalışıyor diyebiliriz.DeepMind, füzyon sonucunda oluşan <a fr-original-style="" href="https://www.gelecekburada.net/fuzyon-enerjisi-ve-yapay-zeka/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">plazmayı otonom olarak kontrol edebilen bir yapay zekâ</a> geliştirdi. Nature dergisinde yayınlanan çalışmaya göre araştırmacılar plazmanın hareketlerini kontrol edebilmek için 19 farklı bobini hareket ettiriyor.

füzyon enerjisi ile ilgili hikayeler