Aşkın mutluluktan çok acı ve keder getireceği normalleştirilmiş yanlış inanışların başında geliyor: Aşk acıtır, aşk yakar, aşk ağlatır… Bu inanışın bir diğer boyutu da, aşk için çok mücadele edilmesi ve acı çekilmesi gerektiği algısı. Bu iki inanış da ilişkilerde acı, saygısızlık, şiddet, sınır ihlalleri gibi durumların bahanesi olarak kullanılan bir manipülasyon aracı.&nbsp;Öncelikle, aşk ilişkilerinin içinde aşk dışında başka hisler olması normaldir. İnsanlar arasındaki her türden ilişkide olduğu gibi, aşk ilişkilerinde de bazen iyi ve güzel hisler kadar anlaması veya hissetmesi zor hisler olabilir. Örneğin, bazen birlikte olunan zamanlarda bir tarafın, partnerden ve ilişkiden bağımsız olarak canı sıkkın olabilir ve bu iki tarafın da modunu etkileyebilir. Bazen partnerler birbirlerinden beklemedikleri ve hoşlarına gitmeyen tepkiler verebileceklerini keşfedip üzüntü duyabilir. Bir taraf tehlikeli bir spor yapıyor olabilir ve diğer taraf başına kötü bir şey gelmesinden korkabilir, endişe hissedebilir. Açık ilişki varsa bazen kıskançlık hissine kapılınabilir. Ya da bazen partnerinin hoşuna gitmeyeceğini düşündüğü bir şeye sahip olduğu için bir taraf utanç duyabilir, bunu partnerinden saklamak isteyebilir. Bazen tartışma olabilir, hayal kırıklığı hissedilebilir, bir taraf önce onun aramasını bekleyip gurur yapabilir. İlişkilerde çok çeşitli hisler olması normaldir. Önemli olan, bu hisler üzerinden sağlıklı bir iletişim kurabilmek ve bu hislerin zarar vermeyecek güvenli şekillerde ve rahatça ifade edilebilmesidir.Duygu çeşitliliğinin olması, aşk adı altında her hissi daima kabul etmek gerektiği anlamına gelmez. Olumsuz duygular aşktan daha ağır basıyor ve hayatı sürekli kötü yönde etkiliyorsa, ilişkiye dair korkular, hayal kırıklıkları bir türlü bitmiyorsa, aşkın tadına varmak zorlaşabilir ve ilişki sonlandırılmak istenebilir. Ayrılık fikri üzücü gelebilir, ama mutsuz bir ilişkinin devam etmesi daha can acıtıcı olabilir.&nbsp;Aşk, her şeyi kabul etmek demek değildir. Aşk ilişkilerinde sınırlar olması normaldir. Bu sınırlar, insanın hayatta nelerden hoşlanıp hoşlanmadığı, neler yapmayı isteyip istemediğiyle alakalıdır. Bir tarafın sınırları diğerininin sınırlarından farklı şekillerde ve yerlerde çizilmiş olabilir. Biri A noktasına yürüyerek gitmek isterken, diğeri B noktasına koşarak gitmek istiyordur. Sınırlar bazen değişebilir, yeniden çizilebilir ve A’ya gitmek isterken B noktasının nasıl bir yer olduğu merak edilebilir. Önemli olan bu sınır değişimlerinin insanın içinden gelmesi, partnerin ikna, baskı veya zorlamasıyla olmamasıdır. Sırf bir taraf çok istiyor ya da partner kırılıp üzülmesin diye hoşa gitmeden yapılacak bir davranış sınır ihlallerini doğurabilir. Bu durumda ise aşktan bahsetmek gittikçe zorlaşır çünkü ihlallerin olduğu yerde aşkın barınması mümkün olmaz.Son olarak aşka geldim diyenlere, aşkını arayanlara ya da hisleri karman çorman olanlara bizden müstehcen bir tavsiye: Önce kendi hissettiklerine, isteklerine ve sınırlarına odaklan, bunu yaparken partnerininkileri görmeyi ve gözetmeyi unutma. Sağlıklı bir iletişimle bunları dengelemek, aşk ilişkisini daha güzel deneyimlemeye destek olabilir.

müstehcen mecmua

Aşk, her şeyi kabul etmek demek değildir.

bizden değilsin!

Duygularını ifade etDuygular, cinsiyet kimliğinden bağımsız olarak her insanda vardır ve çeşitlidir. Duyguları ifade etmenin sayısız yöntemi vardır, ama bazıları insanın kendisine ve çevresindekilere zarar verirken bazıları güvenli ve rahat bir iletişime alan tanır. Erkeklik, duygulanmaya ve duygularını ifade etmenin sağlıklı yollarını aramaya engel değildir. Öfke, gurur, kıskançlık gibi duygular kadar, mutluluk, korku, kaygı gibi duygular da normaldir ve güçsüzlük göstergesi değildir.&nbsp;Çeşitliliklere saygı duyBeden, cinsiyet kimliği, cinsel yönelim, cinsel ifade, istek ve ihtiyaçlar herkeste çeşitlidir. Bazı erkeklerin boyu kısadır, bazılarının boyu uzun. Bazı erkekler heteroseksüeldir, bazıları gey. Bir varoluş diğerinden daha üstün ve önemli değildir. Erkek olmanın türlü hali vardır.&nbsp;Ayrıcalıklarının farkında olErkekliğin toplum, kurumlar ve güç sistemleri nezdinde konumlandırıldığı yeri sorgulamak, erkeklere tanınan bazı ayrıcalıkların ve güç pozisyonlarının diğer insanları nasıl etkilediğini anlamaya yardımcı olabilir. Toplumsal cinsiyet rolleri bakımından güç, güçsüz görülenleri ezmek için değil, eşit ilişkiler adına ayrıcalıklardan vazgeçilebildiği noktada anlamlıdır.&nbsp;Dahil edilmediğimiz toplantıların masalarını tersine çevirdiğimiz&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/ayricalik-ve-guc" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ayrıcalık ve güç</a> sayımızı okudun mu?&nbsp;Yanlışları, normları, ve aktarılanları sorgulaDışarıdan bakıldığında oldukça “normal” ya da “doğal” görünen bazı davranışlar, kalıplar ve ifadeler, bazen insanlara zarar verir, kendilerini güvensiz ve kötü hissetmelerine sebep olur. Erkekliği toksikleştiren bir şey de normalleştirilen yanlışların tekrar edilmesidir. Düşünce ve davranış kalıplarını zarar vermeyecek şekilde değiştirmek mümkündür.Erkekliğin tek bir formülü olmadığını hatırlaErkeklik, belli davranışlarla kazanılacak ya da kaybedilecek bir yarış ya da bir rütbe değildir. Erkek olmak belli bir bedene, kalıba ve role girmeyi, kendini erkek olarak ispatlamayı gerektirmez. Herkes kendi formülünü yazarak sağlıklı erkeklikler inşa edebilir.

Erkeklikleri zarar vermeyen özelliklerle, bastırmayan ve bastırılmayan rollerle ve çok boyutlu kimliklerle nasıl düşünebiliriz?

erkekliğinizi nasıl isterdiniz?

<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">ayrıcalık ve şiddet</h2>Yakın zamana kadar kadınların erkekler tarafından kıskançlık, arzu, gurur, sahiplenme, nefret ve tiksinme gibi sebeplerle öldürülmesi “tutku cinayeti” veya “namus cinayeti” olarak adlandırılıyordu. Feminist hareket sayesinde günümüzde bu ifadelerin, şiddetin toplumsal ve politik boyutunu sakladığını görüyor ve toplumsal cinsiyet temelli işlenen cinayetleri meşrulaştırma çabasından uzak bir şekilde tanımlıyoruz. Bunun ötesinde toplumsal cinsiyet temelli şiddete maruz bırakılanların çeşitli kimliklerde olduğunu da biliyoruz. Bu kimlikleri söz konusu şiddetle mücadelede daha korunaklı veya kırılgan kılan çeşitli sınıfsal, dilsel veya kültürel faktörler olabiliyor. Bu faktörler değişmeyen, bir kimliği mutlaka fail ya da mağdur/hayatta kalan kategorisine atayan bir turnusol kağıdı değil, aksine zaman ve mekana göre değişkenlik gösterebiliyorlar.Kesişimsellik sayesinde, örneğin ayrıcalık ve gücü, toplumsal cinsiyete ek olarak başka lenslerden de görebiliyoruz.&nbsp;2020 yılında George Floyd, Amerikan polisi tarafından öldürüldüğünde 2013’ten beri devam eden Siyahların Hayatı Değerlidir (<a fr-original-style="" href="https://blacklivesmatter.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Black Lives Matter</a>) hareketi yeniden alevlendi. Bu toplumsal hareketin amacı, Siyahların kolektif olarak sistematik ayrımcılığa, ırkçılığa ve polis şiddetine maruz bırakıldığına dikkat çekmek ve adalet talep etmekti. Bazı insanlar bu hak ve adalet arayışını fazla kimlik odaklı bulduğundan Herkesin Hayatı Değerlidir (All Lives Matter) dedi. Polisler, Mavilerin Hayatı Değerlidir (Blue Lives Matter), dedi. İronik bir şekilde, odak, adaleti talep edenlerden, ayrıcalıklı olanlara döndürüldü.&nbsp;Ne feminist hareketin, ne Siyah hareketinin amacı kimin hayatının diğerinden daha önemli olduğuna karar vermek değil, sistematik ırkçılığa ve toplumsal cinsiyete dayalı şiddete karşı baş kaldırmak. Ancak bazıları mücadele ederken bazıları da durumu kendi bulundukları daha ayrıcalıklı konumdan yorumlamakla meşgul.&nbsp;Herkesin hayatı değerlidir, fakat bazılarınınki değersiz kılındığı sürece öncelik onlar için adaletin sağlanmasıdır.&nbsp;

Aşk üzerine birçok roman yazıldı, filmler yapıldı. Aşk, anlaşılması güç, kompleks bir kavram. Aşk ve âşık olma, bir kişiyi çok sevme üzerine ilk ciddi düşünmeye başlamam, Fransız yazar Boris Vian’ın “Günlerin Köpüğü” kitabını okumamla olmuştu. İnsanların yaşadığı duyguları hayvan ve nesnelerin ifade ettiği bu gerçeküstü eser, kanımca aşkın ve insan duygularının ne kadar karmaşık olduğunu en güzel ifade eden kitaplardan biri. Kitapta zengin bir genç adam olan Colin, bir partide tanıdığı Chloe adında bir genç kadına âşık olur ve tanışmalarını takiben hemen evlenirler. Balayı tatillerinde Chloe’de öksürme ve göğüs ağrıları başlar ve yapılan incelemeler sonucu Chloe’ye, akciğerlerini nilüfer çiçeklerinin istila etmesine bağlı olarak gelişen ve nadir gözlenen bir akciğer hastalığının teşhisi konur. Ağrılı ve ilerleyici nitelikte olan bu hastalığın tek tedavisi, hastayı mümkün olduğunca fazla çiçekle temas ettirmektir. Bu şekilde Colin, çok sevdiği kadının hayatta kalabilmesi için tüm enerji ve parasını çiçeklere harcar. Ancak bu devam ettirilebilecek bir durum değildir; keza Colin tüm servetini çiçeklere harcar, sonuçta parası kalmaz ve sevdiği kadın çiçeksiz kaldığı için yakalandığı nilüfer hastalığından ölür. Colin sevdiği kadının ölümünden dolayı o kadar çok acı çeker ki bu acı nedeniyle en sevdiği faresi intihar eder. Günlerin Köpüğü kanımca aşk üzerine yazılmış ender güzel romanlardan biridir. Bu kitabı okuduktan sonra aşk kavramı üzerine sorgulamaya başladım. İnsan bir diğer kişiyi nasıl bu kadar çok sevebilir, uğruna her şeyi yapabilir ve o kişiyi kaybettiğinde dünyası yıkılır?Aşk insanlara çok güzel duygular yaşatan çok güçlü bir duygudur. Buna karşın aşk kıskançlık, gerginlik, sinirlilik, paranoid deneyimler ve depresyon gibi olumsuz duyguları da yaşamamıza neden olan, bu nedenle hem birey hem toplum seviyesinde olumsuz durumları beraberinde getirebilecek karmaşık bir duygu durumudur. Aşkın her toplumda çok yaygın deneyimlenen bir duygu durumu olması ve beraberinde getirdiği birçok olumlu ve olumsuz yan etkilerinin olmasından dolayı üzerine çok sayıda bilimsel çalışma yürütülmüştür. Bu çalışmalar aşkın bireyde ve romantik partnerinde deneyimlenmesinden sorumlu sinirsel ve moleküler kökenleri tanımlamak amacıyla yapılmıştır. Sarılma hormonu olarak bilinen oksitosin özellikle aşkın ilk yaşandığı dönemlerde çiftler arası kuvvetli bir bağın oluşmasında önemli olup kan oksitosin seviyesinin ilişki uzunluğunun bir göstergesi olabileceği bildirilmiştir. Oksitosine ek olarak vazopressin hormonu da benzer şekilde romantik ilişkilerde çiftler arası bağı güçlendiren, cinsel ilişkide alınan hazzın en yüksek olduğu orgazm sürecinde salınımı artan bir hormon olup aşk duyularının işlenmesinde önemli bir rol oynar. Ödül yolağının temel ileti maddesi olan dopamin cinsel uyarımlar ve romantik deneyimlerin işlenmesinde oynadığı önemli rolden dolayı aşkın deneyimlenmesinde önemli olan bir diğer ileti maddesi olup PET (Positron Emission Tomography) çalışmalarında âşık oldukları kişilerin fotoğraflarının gösterilmesine yanıt olarak beyinde dopamin salınımının arttığı gösterilmiştir. Öte yandan, sempatik sinir sisteminin temel ileti maddesi olan noradrenalin, aşkı yaşadığımız ilk dönemlerde hissettiğimiz bitmeyen enerji halinin önemli bir nedenidir.Garip bir şekilde aşkın ilk dönemlerinde gelişen dopamin sistemi aktivitesinde artışına paralel olarak âşık olan çiftlerde serotonin iletimi seviyesinde bir azalma gözlenir. Anksiyete bozukluğu olan obsesif kompulsif bozuklukta (OCD) da serotonin iletimi seviyesinde ciddi düzeyde azalma olur; bu da hasta bireylerin özel bir durum, obje ya da kişiye aşırı yoğunlaşırken günlük yaşama dair diğer durumları görmezden gelmesini açıklar. Benzer bir serotonin yokluğunun aşkın ilk dönemini yaşayan kişilerde de olması bu bireylerin âşık oldukları kişilere odaklanırken yaşamlarının geri kalan kısmını bir süre de olsa görmezden gelmelerini açıklar.Aşkın görüntülenmesi amacıyla yapılan çalışmalardan da ilginç veriler çıkmıştır. İşlevsel manyetik rezonans görüntüleme (fMRI) çalışmalarında ödül ve motivasyon işlenmesinden sorumlu dopamin ileti bölgeleri, cinsel uyarımı düzenleyen bölgeler ve monogamik bağ kurma sürecini düzenleyen oksitosin hormonundan zengin beyin bölgelerinde âşık olunan kişinin resmine bakmaya yanıt olarak bir artış olduğu gösterilmiştir. Aynı çalışmalarda iki önemli beyin bölgesinde resme bakma sonucu aktivitede azalma gözlenmiştir. Bu bölgelerden ilki korku hislerinin işlenmesinde yer alan amigdala bölgesi olup bu bölgenin aktivitesinde azalma âşık olduğumuzda genel olarak hissettiğimiz korku ve gerginliğin azaldığının, korku yaratan bir duruma karşı verdiğimiz yanıtın baskılandığının ve kendimizi daha güvende hissettiğimizin bir göstergesidir. Bu deneylerde gözlenen bir diğer bulgu ise âşık olunan kişinin resmine bakmaya yanıt olarak durum ve kişileri yargılama ve değerlendirme sürecinde önemli rol oynayan frontal korteks bölgesinin aktivitesinde azalma olmuştur. Bu durum da aşkın gözü kördür deyimini bilimsel olarak açıklayan bir bulgu olup âşık olduğumuz kişiye karşı yargılayıcı değerlendirme sürecini belirgin düzeyde gevşettiğimizin göstergesidir.fMRI ile yapılan görüntüleme çalışmaları her ne kadar âşık olma sürecinde beyinde gelişen dinamikleri konum boyutunda başarılı bir şekilde ele alabilse de bu yöntemin zaman boyutunda çözünürlüğü beyinde gelişen dinamikleri saniye sürecinde anlamamıza yardımcı olabilecek düzeyde değildir. Bu amaçla yürütülen ve elektroensefalografi (EEG) yönteminin kullanıldığı aşkın elektrofizyolojisi çalışmalarından da önemli veriler edinilmiştir. EEG kaydından edinilen ham veriler belirli algoritmalarla analiz edilerek farklı beyin dalgalarının derinliği belirlenebilir. Beyinde herhangi bir zamanda delta, alpha, theta, beta, gamma gibi farklı beyin dalgaları gözlenebilir ve bu dalgalar EEG elektrotlarının kaydettiği korteks sinir hücresi ağlarının hangi frekansta senkronize bir şekilde aktif olduğunun göstergesidir. Örneğin yavaş frekansta bir dalga olan delta dalgası uyku halinde ve kişi sakinken gözlenirken, biraz daha hızlı frekansı olan theta dalgası REM uykuda baskın olarak gözlenir, korteks aktif bir şekilde bir durum ile angaje olduğunda (problem çözme, zor bir konuyu anlama gibi) çok hızlı frekansı olan gamma dalgaları baskın olur. Çalışmaya katılan kişilere partnerleri ya da yabancı kişilerin resimleri gösterilirken alınan EEG kayıtlarında partnerin resminin gösterilmesine yanıt olarak frontal korteks bölgesinde delta frekansı dalgası derinliğinde artış gözlenmiş olup bu artış âşık olunan kişiye karşı hissedilen yakınlık ve sevginin bir göstergesi olarak yorumlanmıştır. Bir diğer EEG çalışmasında ilişki içinde olan (ve âşık olduklarını belirten) kişiler ile bir aşk ilişkisi yaşamayan kişilerden EEG kaydı yapılmıştır. Kayıt alınırken katılımcılar âşık oldukları kişiyi hatırlatan şarkıları dinlerken diğer grup aynı şarkıları dinlemiştir (âşık olan kişilerin seçtiği şarkıları). Bu kayıtlarda şarkıyı dinleme sürecinde âşık olan kişilerde sağ oksipital korteks bölgesinde alfa frekansında artış gözlenirken diğer grup bireylerde sol oksipital korteks bilgesinde artış gözlenmiştir. Sağ tarafta gözlenen alfa frekansında artış bireyin kendi içine odaklı bir yoğun dikkat sürecini yansıtırken diğer grupta aksi tarafta gözlenen artış sıkıntı ve içinde bulunan durumdan kopuş ya da ilgisiz kalmanın bir göstergesi olarak yorumlanmıştır. Âşık olunan kişiye yönelik yoğun dikkat adaptif bir durum olmasına karşın diğer durum ya da kişilere yönelik dikkatin seviyesinde azalmayı beraberinde getirdiği anda ya da karşı tarafın aynı odaklanmayı göstermediği anda maladaptif bir yanıta dönüşür.Aşkı anlamak tabii bu kadar kolay değildir, keza aşk hissini yaşamamıza aracı olan pek çok faktör vardır ve bu faktörler farklı kanallardan beyin dinamiklerimizi etkiler. Yine de bu çalışmalar, aşkın temel üç şekli olan cinsel arzu, tutku ve bağlılık hislerini ve âşık olma ile ilişkili kıskançlık, takıntı, ileri durumlarda partneri sürekli takip etme ya da partnere karşı sinirlilik, ev içi saldırganlık, kötü muamele uygulama gibi olumsuz durumları anlamamızda yardımcı olacaktır.

Psikeart

İnsan bir diğer kişiyi nasıl bu kadar çok sevebilir, uğruna her şeyi yapabilir ve o kişiyi kaybettiğinde dünyası yıkılır?

Aşkın beyin dinamiği

Bu sorunun cevabı teorik olarak “hemen her şeyi”&nbsp;😄 Biraz daha netleştirmemiz gerekirse, insan anlamlandırabildiği her şeyi kıskanabilir. Ancak anlamlandırabildiği her şeyi aynı seviyede kıskanmaz elbette! Kıskançlığın seviyesini kıskançlık konusu olan nesneye verilen değer ya da atfedilen anlam belirliyor. Bu öznellik sebebiyle kıskanılan şeyler kişiden kişiye değişebildiği gibi zaman ve bağlam içerisinde de farklılık gösterebiliyor.Bir nesne ya da olguyu kıskanmamız için o nesne ya da olgunun ulaşılabilir olduğu algısına sahip olmamız önemli. Bilim insanları, bireyin ulaşmasının çok zor olduğu şeylere karşı ilgisinin ve bunlara atfettiği değerin çok düşük olduğunu belirtiyorlar. Bu sebeple, bu ulaşılması zor&nbsp;şeylerin bir kıskançlık nesnesi olması pek mümkün değil. &nbsp;Sizin anlayacağınız, bir nesneye ya da olguya sahip olma ihtimalimizle o nesneye ya da olguya kıskançlık hissetme ihtimalimiz doğru orantılı. Örnek verelim, bir kuşun uçuşunu izlemek ne kadar keyifli. Gökyüzünde çarpan kanatları seyrederken uçabilmeyi hayal edip&nbsp;“ah be, ben de kanatlansam uçsam şimdi” diye iç geçirebiliriz. Ancak uçabiliyor diye kuşu kıskanan pek fazla kişi olduğunu sanmıyoruz. Çünkü uçmak bizim doğamızda yok ve yakın zamanda da herhangi bir araca ihtiyaç duymadan uçmamız mümkün görünmüyor. Tabii ki bu durum hayal etmemize, uçurtmalar yapmamıza, uçuşan kostümler seçmemize ya da uçaklar icat etmemize engel olmadı. Hiçbir aklı selim insanın uçabildiği için bir kuşa zarar verdiğini de duymadık ama, öyle değil mi?Yapılan araştırmalar kıskandığımız nesnelerin, olguların ya da kişilerin çoğunlukla yakın çevremizde bulduğunu söylüyor. Kıskançlık vakalarının çoğu aile içerisinde, arkadaş çevresinde ve iş yerinde yaşanıyor. Tabii ki zaman zaman çok da yakın çevremizde olmayan şeylere ya da kişilere karşı kıskançlık hissedebiliyoruz, ancak bu kıskançlık kıvılcımları tam alevlenmeden sönüp yok oluyorlar. Angelina Jolie’nin güzelliğini kıskanmamak mümkün değil, ama hiçbirimiz gidip ona bir şey yapmıyoruz 😄 Göz görmeyince gönül katlanıyor belki de.Aslında kıskançlığı çoğunlukla yakın çevremize karşı hissediyor olmamız bir önceki sayımızı okuyanlar için sürpriz değil. Geçen ay kıskançlığın bir sosyal karşılaştırma sonucu yaşanan&nbsp;daha aşağıda hissetme durumunun sonucu olduğundan bahsetmiştik. Günlük yaşamımızda sosyal karşılaştırmaya en çok maruz kaldığımız alanlar neresi? Elbette ki yakın çevremiz.&nbsp;Hangimiz ebeveynlerimiz tarafından kardeşlerimizle ya da komşu çocuklarıyla karşılaştırılmadık ya da arkadaşlarımız arasında bir değerlemeye maruz kalmadık? Peki, iş yerinde çalışma arkadaşlarınızın performansı övülürken size gelecekle ilgili küçük bir öneride&nbsp;bulunan patronunuz da mı olmadı? Hadi diyelim bunlardan hiçbirisini yaşamadınız. Bildiğimiz en büyük yargı mekanizması olan iç sesiniz… Yakın çevrenizdeki gelişmeler çerçevesinde kendi kendinizi bir karşılaştırmanın içine atmadınız mı? İşte, günün sonunda ister dış ister iç etkenler olsun yakın çevremizdeki olaylar, değişimler, gelişmeler bizi sosyal karşılaştırmalara, dolayısıyla da kıskançlığa götürebiliyor.Hâlâ “neyi kıskanıyoruz?” sorusuna net bir cevap vermediğimizin farkındayız, ama bilim buna bir cevap bulmakta zorlanıyor. Çalışmalarda kıskançlığın sınıflandırıldığını ya da gerçekleştiği çevre ve bağlamın daraltılarak incelendiğini görüyoruz, çünkü kıskanmak öznel bir eylem. Biz de bilimin yolundan ilerliyor ve bu sorunun cevabını daha detaylı anlatabilmek için rotamızı daha dar, ama bizim için daha tanıdık olan iş yeri bağlamına çeviriyoruz. Sorumuzu da biraz daha detaylandırıyoruz “İş yerinde neyi kıskanıyoruz?”

Jurnal

Her şeyi

Neyi Kıskanırız?

İş yerleri kıskançlığın beslenip büyüyebilmesi için harika habitat sağlıyorlar. Kıskançlığın ortaya çıkmasını sağlayan sosyal karşılaştırma iş hayatında sıradan bir günlük aktivite. Buna ek olarak ofiste hem iç hem dış faktörler kıskançlığın serpilmesine katkıda bulunacak şekilde işliyor.<h3 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">🔎 Yakından bakalım:</h3>Tahmin edebileceğiniz gibi iş yerinde kıskanılan en temel şey başarı. Başarının tanımı kişiden kişiye değişse de şirkette kabul gören ve hayranlık uyandıran her şey başarı olarak adlandırılabilir. Yapılan araştırmalar, iş yerinde başarı&nbsp;üzerinden yapılan sosyal karşılaştırmaların kişiyi kıskançlık deneyimine götürdüğünü doğruluyor. Alınan terfi ya da yönetici takdiri, kimi zaman ise düzenli ve hatasız çalışmak sosyal karşılaştırma konusu olabiliyor. Bunlardan hangisinin, kimde, hangi seviyede kıskançlığa yol açacağı (ya da açıp açmayacağını) ise kişisel özelliklerle ve kişinin adalet algısıyla alakalı.Araştırmalar,&nbsp;hırslı ve rekabetçi&nbsp;kişilerin, özellikle terfi ve takdir görme konularında, daha yoğun ve negatif sonuçlu kıskançlık yaşamaları olasılığının yüksek olduğunu söylüyor. Bu konuda kişilik özellikleri gibi değişkenlerin yanı sıra,&nbsp;bireysel adalet algısının da etkisi büyük. Bilhassa da kıskançlığın sonuçlarının zararlı ya da faydalı olmasında. Eğer bireyin iş yerindeki adalet algısı negatifse, yani iş yerinin adaletsiz olduğunu düşünüyorsa, kıskançlığın hem iş yeri hem de kişiler açısından zararlı sonuçları olabiliyor: kuruma ya da kişilere yapılan sabotaj gibi. Tabii bunun tam aksi de mümkün, iş yerindeki adalete dair algı pozitif olduğunda, başkasının kazandığı başarı, kişiyi motive eden bir itici güç olabiliyor. Olumlu etki yaratan bu deneyime gıpta&nbsp;diyoruz.Sosyal medya ve diğer iletişim kanallarının gelişimi iş yerinde bir kıskançlık nesnesi daha yaratıyor: mutluluk. Son çalışmalar iş yerinde başkalarının mutluluk hâlinin de kıskanıldığını gösteriyor. İnsanlar kendilerinden daha mutlu olduğunu düşündükleri çalışanları kolaylıkla kıskanıyorlar. Kıskanılan iş yerindeki mutluluk hâli olabildiği gibi özel hayattaki mutluluk da olabilir. Sosyal medya başkalarının hayatlarını avucumuzun içine bırakıyor. Aslında o kişilerin gerçek deneyimleri hakkında hiç de gerçekçi bilgiler sunmayan paylaşımlar, sosyal karşılaştırmaya, sonuç olarak da kıskançlık ve yargılama gibi taraflara zarar veren deneyimlere yol açabiliyor.&nbsp;Sosyal medyada gördüklerimiz diğer insanların çok güzel ve kolay yaşamlar sürdüklerini düşünmemize, yani “hayat sana güzel” klişesine sebep oluyor. Bu karşılaştırmada kendimizi kötü, şanssız ya da eksik hissettiğimizde ise kıskançlığın çirkin yüzüyle karşılaşabiliyoruz: kıskançlık iş yerine sirayet ediyor. Sosyal karşılaştırmada bizden daha iyi durumda olduğunu düşündüğümüz kişiye ofiste olumsuz, hatta bazen saldırgan davranışlar sergiliyoruz. Yaptığı işi zorlaştırmak, ona gereksiz stresler yaratmak, dışlamak, dedikodu malzemesi olmasını sağlamak, keyfiyen mesaiye bırakmak ya da çeşitli fazladan görevlerle özel hayatından mahrum kalmasına sebep olmak gibi. Araştırmalar mutluluğunu kıskandığımız kişilere görmezden gelme, yabancılaştırma ve mobbing gibi zorlayıcı davranışlar gösterdiğimizi söylüyor.Özetle iş yerinde en çok başarı ve mutluluğu kıskanıyoruz. Başarı kıskançlığını yönetmek makro bir çaba gerektiriyor; yani yönetimsel çaba lazım. Özellikle kurum içinde adalet algısının pozitif olmasını sağlamak son derece önemli. Çalışanlar adaletli bir sistem olduğunu düşündüklerinde başarı kıskançlığı gıptaya, yani olumlu bir itici güce dönüşüyor. Eğer kurum içinde adaleti tesis edemezseniz başarı kıskançlığı sabotaj, ayak kaydırma, entrika, dedikodu gibi yıkıcı sonuçlar doğuruyor.Mutluluk kıskançlığını yönetmek ise mikro çaba istiyor. Yani sosyal medyanın yarattığı idealize edilmiş mutluluk sanrısına kapılmamak, gerçek hayatların #nofilter olduğunu unutmamak lazım.Hadi sayıyı bitirmeden önce biraz da kıskançlığı iş yerinde (ve hayatımızda) nasıl yönetebiliriz onu konuşalım.

Başkalarının başarısı ve mutluluğu

İş yerinde kıskançlık nasıl “iş”liyor ?

Yanıtımız “Evet, mümkün.” Kıskançlığı yönetmek için hem bireysel hem de yönetsel seviyede yapmamız gerekenler var. Ancak başlangıç noktamız kıskançlığın doğamızda olduğunu anlamak ve herkesin hissettiği bir duygu olduğunu kabul etmek. Kıskançlık duygumuzu ayıp, tabu ya da kötü olarak nitelendirdiğimizde, onu örtmeye ya da fazlasıyla baskılamaya çalıştığımızda, kapağını açmadan sıktığımız diş macunu gibi patlayacak ve her yeri mahvedecek. O sebeple kıskançlık yönetiminde&nbsp;ilk adım onu&nbsp;kabul etmek.Bir sonraki adım ise kıskançlığı tanımak. İster kendiniz deneyimleyin, ister başkaları tarafından deneyimlenip size yansıyan bir durum olsun, bu duyguyu görmek ve adlandırmak onu yönetmek için oldukça kritik bir adım.&nbsp;Bu duygu nereden kaynaklanıyor? Nelerden besleniyor? Nelere sebep olabilir? Cevaplanması gereken üç temel soru.Kıskançlığın kaynağı ne? Alınan bir terfi mi? Arkadaşlar arasındaki popülerlik mi? Kıskançlığı doğuran nesneyi/olguyu bulduğunuzda ona sebep olan sosyal karşılaştırmayı ve sonucu olan eksiklik hissini de tespit edersiniz. Böylece o eksiklik hissinin üzerinde düşünüp, çalışıp, kıskançlığı yönetmek mümkün olabilir. Örnek verelim: çok istediğiniz bir pozisyonu bir başkasının aldığını öğrendiğinizde hissettiğiniz kıskançlığı kabul edip tanıdığınızda, kaynağını adlandırdığınızda, kendinize başka yükselme şanslarınızın da olduğunu ve daha iyi hazırlanabileceğinizi&nbsp;hatırlatabilirsiniz. Böylece terfi eden mesai arkadaşınıza karşı negatif bir duygu üretmemiş ve kendinize itici bir güç, bir motivasyon kaynağı yaratmış olacaksınız.Kıskanılan kişi olduğunuzda da kıskançlığın kaynağını bulmak oldukça önemli. Patronunuzdan yüksek performansınız için takdir aldığınızı düşünelim. Bir anda haset dolu gözlerin ve olumsuz davranışların doğduğunu hissettiniz. O zaman kaynağı paylaşmayı deneyebilirsiniz: başarının sadece size ait olmadığını, ekipçe verilen emeğin katkısıyla doğduğunu hatırlatmak size huzur satın alma imkânı verebilir.Kıskanan kişi sizseniz, kaynağı anlamak (mesai arkadaşımın terfi alması) başka şekillerde de işe yarayabilir: mesai arkadaşınızı terfi almak için nasıl çalıştığını sorabilir, yol göstermesini isteyebilirsiniz. Böylelikle hem aranızdaki ilişki güçlenir hem de siz kıskançlığı kendiniz için bir kaynağa çevirirsiniz.Ancak kaynağı anlamak her zaman kolay olmayabilir, ya da belki birden fazla kaynak vardır. O zaman yeni bir soru soralım: “Kıskançlık nelerden besleniyor?”&nbsp;Makro seviyedeki rekabet atmosferi sosyal karşılaştırmayı, dolayısıyla kıskançlığı körüklüyor. Kişiler arası rekabetin pompalandığı, kaynağın kıt olduğu ve dağıtım ölçütlerinin belirsiz olduğu kurumlar, kıskançlığı harlayıp alevlendiriyor. Eğer yönetici iseniz sağlıklı bir rekabetin var olduğundan, kaynak dağıtımı dahil önemli işleyişin kurallara bağlı, adil ve yazılı olduğundan emin olun. Böylelikle yukarıda da bahsettiğimiz kurum için adalet algısını iyileştirmiş olacaksınız. Ancak unutmayın, siz adil, eşitlikçi olduğunuzda, kural ve ölçütleri net olan bir düzen sağladığınızda bile herkesin adalet algısı farklı olacaktır. Tüm çabanıza karşın adalet algısı olumsuz çalışanlar olabilir, bu durumda yapılacak en iyi şey empati kurmak, anlama çabasıyla dinlemek, objektif bir çabayla adalet terazisini dengeye getirmeye çalışmaktır.Söz konusu sizin adalet algınız ise, arada onu sorgulamak, kendinize karşı dürüst ve kuruma karşı nesnel olmaya çalışmak işe yarayabilir.Kıskançlığı yönetebilmek için cevaplanması gereken son soru ise bu duygunun nelere sebep olabileceği. Kıskançlık güçlü ve pervasız olabilir. Öfke ve nefret yaratabilir. Öfke ve nefretle sonuçlarını düşünmeden hareket edebiliriz. İşte tam da bu nedenle -hem kendimizi hem başkalarını muhtemel yıkıcı sonuçlardan korumak için- &nbsp;duygumuzu yönetmeliyiz. Kıskançlık öfke ve nefrete dönüştüğünde, düşmanlık hissi yarattığında, işler kontrolden çıkıp tehlikeli noktalara varabiliyor. Oradan da varılan yer pişmanlık. En iyisi derin bir nefes almak, sakinleşmek ve kıskançlığımız, kaynağı ve muhtemel sonuçları üzerinde düşünmek. Ardından da bu duygumuzu motivasyon aracına nasıl dönüştürebileceğimize bakmak.

Kıskançlığı tanımak

Kıskançlığı yönetmek mümkün mü?

Bu ay kütüphanemizde kıskançlık hakkında daha çok okumak isteyenler için dört kitap tavsiyemiz var 😊<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kıskançlık, Marcel Proust, Can Yayınları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kıskançlık, Marcainne Blevis, Sel Yayınları</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türk Romanından Örneklerle Edebiyat ve Kıskançlık, Selda Uygur Gürbüz, Çizgi Kitabevi</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kıskançlık ve Haset, Talat Parman, YKB Yayınları</li></ul>

<h4 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sosyal bilimlerden güncel konulara uzanan Jurnal, son sayısında "Kıskançlık o kadar kötü bir şey mi?" diye soruyor.</h4><hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Teolojik ve folklorik hikâyeler bir yana, sosyal bilimler penceresinden incelendiğinde görülür ki kıskançlık ne iyi ne de kötüdür. Sadece bir duygudur ve iyi ya da kötü olan sebep olduğu davranışlardır.Helmut Schoek&nbsp;“Kıskançlık: Bir Sosyal Davranış Teorisi” kitabında kıskançlığın gelişmiş ve modern dünya için ne kadar önemli ve değerli olduğundan bahsediyor. Schoek’e göre eğer ilk insan komşusunun taş aletlerini kıskanmasaydı daha iyi aletler yapmak için uğraşmayacaktı. Eğer ülkeler diğer ülkelerin refah durumlarını kıskanmasalardı daha iyi teknolojiler geliştirmek için çalışılmayacaktı ve bizler şu an sahip olduklarımızın pek çoğuna sahip olmayacaktık. Haydi bir örnek verelim, Amerika Birleşik Devletleri, Sovyet Rusya’nın uzaya ilk insanı göndermesini kıskanarak uzay çalışmalarına hız vermeseydi, belki de aya hiç gidilmemiş olacaktı. Farklı açılardan baktığımızda insanlığın gelişmesinin altında bu temel duygumuz yatıyor diyebiliriz.Aslında çok primitif bir yerden gelen kıskançlık, doğru motivasyona sebep olduğunda bireyin ilerlemesi ve kendini geliştirmesi için bir itici güç olarak çalışıyor. Konuyla ilişkin literatüre baktığımızda da birçok araştırmanın kıskançlığı vücutta oluşan urlar gibi iyi huylu ve kötü huylu olarak sınıflandırıldıklarını görüyoruz. Bu ayrım bizim dilimizde net olarak kelimelerle yapılıyor, kıskançlık ve haset kötü anlamda kullanılırken gıpta ve imrenme duygunun iyi yönünü betimliyor.<p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/s/632a205900705a00060056f3" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Devamını oku</a><p contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-wrapper fr-deletable" fr-original-style="text-align:center" style="text-align: center; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><a bgcolor="#effe75" color="#090909" contenteditable="false" fr-original-class="custom-button-link" fr-original-style="background-color:#effe75 !important;color:#090909 !important" href="https://aposto.com/n/ne-var-ne-yok-hocam" rel="noreferrer" style="background-color: rgb(239, 254, 117) !important; color: rgb(9, 9, 9) !important; text-decoration: none; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Abone ol</a>

Editörün Seçkisi

“Ayna, ayna söyle bana… Benden daha güzeli var mı bu dünyada?”Sanırız bu cümleyi ve ait olduğu karakteri bilmeyenimiz azdır. Üvey kızı Pamuk Prenses kendisinden daha güzel diye onun canını almak için türlü yollara başvuran kötü kraliçe hepimizin çocukluğunda yer etmiştir; ya da üvey kardeşlerinden daha güzel olduğu için, sırf baloya gidemesin diye elbisesi paramparça edilen Külkedisi. Düşündüğümüzde çocukluğumuza ait masalların birçoğu aynı mesajı içermektedir: Kıskançlık kötüdür!Şimdi, aslında çok doğal bir duygu olan kıskançlık özünde kötü mü, yoksa durumlar ve şartlar mı onu kötülüğe eviriyor, ona bakalım.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Kıskançlık nedir?</h2>Bu sayımızda ele aldığımız “kıskançlık” İngilizcede “jealousy” olarak bilinen, sahip olduğumuz değerli bir şeyin bizden alınmasına karşı geliştirilen koruyucu duygu değil. Biz, İngilizcede “envy”, dilimizde ise kıskançlığın yanı sıra, gıpta, haset, imrenme, öykünme gibi kelimelerle de anlatılan,&nbsp;sahip olunması arzu edilen, ancak başkalarının sahip olduğu bir şeye karşı hissedilen yoğun ve harekete geçirici duygudan&nbsp;bahsedeceğiz.Biz ne zaman hissederiz bu duyguyu? Araştırmalar kıskançlığın sosyal karşılaştırma sonucu bireyin kendisini daha aşağı bir pozisyonda hissetmesiyle tetiklendiğini göstermekte. Hayatımızın her alanında sıklıkla sosyal karşılaştırmaya maruz kaldığımızı düşündüğümüzde kıskançlığın bizimle ne kadar iç içe olduğunu daha iyi anlayabiliriz. Bazen başkaları bizi birileriyle karşılaştırır, bazen de kendi iç hesaplaşmalarımızda kendi kendimize yaparız bunu.Peki, sosyal karşılaştırmalar bizi neden kıskançlığa sürüklüyor? Gerçek şu ki, bizi bu duyguya yönlendiren sosyal karşılaştırmadan ziyade sosyal karşılaştırmanın bir sonucu olarak hissettiğimiz “aşağılık” - ya da modern tabirle eziklik - hissi.Temelinde ego&nbsp;dediğimiz benliğimiz kendisini korumaya ve güçlü tutmaya programlanmış bir mekanizma. Zaman zaman aldığı darbelerle sarsıldığında kendisini tamir etmek için çeşitli yollara başvuruyor. Sosyal karşılaştırma sonucu karşı taraftan daha kötü durumda olma hali de bu darbelerden birisi. Bu darbeyi alan ego durumu düzeltmek için ya karşılaştırıldığı kişiyi kötüleyerek aşağıya çekmeye çalışıyor ya da karşılaştırma konusunu değersizleştirmeye çalışarak kendini korumaya alıyor. Örnek verelim: iş yerinde beklenen bir terfi başkası tarafından alınınca&nbsp;“acaba torpili kim ya bunun?” sorusunu sormanın temelinde kıskançlık yatıyor olabilir. Zihnimiz “bu terfii kendi yetenekleriyle hak etmiş olamaz, kesin bir şeyler var bu işte!” düşüncesiyle kendini rahatlatma dürtüsüne sarılıyor.İşte tam da bu noktada şu kritik sorunun cevabına ulaşacağımız yere geliyoruz: Kıskançlık kötü mü?

kıskançlık ile ilgili hikayeler