The New York Times’ın haberine göre, pandemiden önceki yıllarda Paris'in kaldırım ve meydanlarında 13.000 açık hava terası vardı. Ancak Covid karantinaları sırasında işletmeleri rahatlatmak için oluşturulan acil durum programı kapsamında binlerce ek açık hava terası açıldı. Belediye Başkanı Anne Hidalgo'nun 2021'de aldığı bir kararla her yıl nisan ayından kasım ayına kadar şehre geri dönmelerine izin verilen bu alanlar artık kalıcı.Neler oluyor? Bugünlerde Paris'in Place d'Aligre gibi eskiden boş ve daha az ziyaret edilen bölgeleri, mini bir ekonomik patlamayla birlikte hareketli destinasyonlara dönüşür oldu. Paris'in yeni yaz teraslarının çoğu, yaklaşık 4.000 tanesi park alanlarını işgal ediyor. Seine Nehri kıyıları da panoramik manzaralı çatılar gibi açılır kapanır masalarla kaplanmış durumda. Öte yandan, arabalar için daha az park yeri olması ve daha verimli bisiklet şeritleri sayesinde binlerce insan şehrin en gözde noktalarına bisikletle gitmeye başlamasına sebep oldu. Tüm bunlar, Hidalgo'nun kamusal alanı arabalardan kurtarıp yayalar ve toplumsal faaliyetler için yeniden tasarlayarak Paris'i daha çevre dostu bir metropol hâline getirmek için hazırladığı daha büyük bir planın parçası olarak da biliniyor.Öte yandan: Paris'in hareketli kafe kültürünün büyümesinden herkes aynı şekilde memnun değil. Paris'in Bastille mahallesindeki Place d'Aligre'yi çevreleyen kafe, restoran ve pastanelerin önündeki kalabalıklar; paylaşılan peynir tabakları, tokuşturulan kadehler ve edilen sohbetler birçok akşamın arka plan sesi olsa da bu ritim, yaşayan herkesin uyumlanmak istediği türden olmayabilir.&nbsp;Eleştirmenlerin, Hidalgo'yu işletmelerin kamusal alanı özelleştirmesine izin vermekle suçlaması da konuşulanlar arasında. Pek tabii sürücüler de park yeri kayıplarından şikâyetçi. Ayrıca bir hashtag olan #saccageparis (Paris'i yağmalayın) öfkeli insanların şehrin güzelliğine leke sürdüğünü söyledikleri köhne terasların fotoğraflarını yayınladıkları bir çıkış noktası hâline gelmeye başladı bile.Sosyalleşme, tarihsel olarak içinde bulunduğu dönemin şartlarına göre değişiklik gösteren ve toplumların teknolojik, kültürel ve sosyal gelişmelere tepkisiyle şekillenen, insanın varlığı boyunca kendini sürekli yenileyen daimi bir ihtiyaç olarak karşımıza çıkıyor. Toplum ve kültürlerin oluşmasında en önemli etkenlerden biri olan bu sürecin gelişmesi hiçbir ön koşul gerekmeden yan yana gelebilmekten geçiyor olabilir. Hâlihazırda belirli yerlerde kümelenmiş kalabalığı dağıtmak, kültürel değişime alan açmak açısından bir fırsat yaratması da muhtemel. Öte yandan artan bu alanların neden olduğu kalabalık sayesinde daha çevre dostu bir ulaşım tercih etmek durumunda kalınması da çok olası.&nbsp;Peki İstanbul’da da bu zamana kadar gizlenmeyi başarmış buluşma noktaları, açık hava terasları ve daha birçok yer daimi olarak dönüşecek olsa?

Aposto Seyahat

Paris ile başlayan bir “kamusal alanları yeniden hayata katma” projesi.

Şehirlerdeki açık alanlar: sadece buluşturmakla kalmıyorsa?

Japonya Merkez Bankası Bankası&nbsp;(BoJ) Başkanı Kazuo Ueda, parlamentoda yaptığı konuşmasında, sürdürülebilir ve istikrarlı bir şekilde %2 enflasyon hedefine ulaşacaklarının gösteren bir enflasyon görünümüne sahip olduklarında getiri eğrisi kontrolünü bırakıp, bilançolarını küçültmeye başlayacaklarını ifade etti.BoJ, getiri eğrisi kontrolü uygulaması adı altında kısa vadeli faiz oranını eksi %0,1, 10 yıllık tahvil faizlerini ise %0 civarında tutuyor. Uygulama bankaların kârını azalttığı ve piyasa fiyatlarını çarpıttığı gerekçesiyle uzun süredir eleştiriliyor.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çin dış ticaret verileri</h2>Çin'in USD bazında ihracatı nisan ayında yıllık bazda %8,5 artarak beklentilerin üzerinde gerçekleşirken, ithalatı beklentilerin oldukça altında kalarak %7,9 geriledi. Böylece Çin ekonomisi nisan ayında 90 milyar USD dış ticaret fazlası vermiş oldu.Verideki artışın ana sebebi ise geçtiğimiz yılın aynı ayında Çin'de ana ihracat bölgelerinin karantina uygulamasında tâbi olması nedeniyle ortaya çıkan baz etkisi.👉 Öte yandan:&nbsp;Rhodium Group ve Merics tarafından derlenen verilere göre Çin'in Avrupa Birliği ve İngiltere'ye yaptığı yatırımlar 2022 yılında yıllık bazda %22 düşüşle 7,9 milyar EUR seviyesinde gerçekleşti. Yatırımlardaki gerilemenin ana sebebi ise Avrupa Birliği tarafından getirilen birtakım sıkı denetim kuralları.

EXANTE

Japonya ve Çin'den haberler

Doğu'dan havadisler

Toplumsal Tarih

Albert Richard Smith’i sadece döneminin tipik bir İngiliz seyyahı olarak göremeyiz. Bir sırt çantası ile gezen ve İngiliz mecmualarında, çok satan, yalanı bol romantik seyahatnameler yazmayı reddeden Smith, aslında dünyaya bir asır erken gelmiş bir hippiydi.

İngiliz Seyyah Bar Albert Richard Smith’in Doğu Seyahati ve Seyahat Etmenin Kısa Tarihi

• Çin ekonomisinin 2022 yılında %3 büyüme kaydederek 18 trilyon USD seviyesine ulaştığı açıklandı. Ülkede ekonomik büyüme hükümetin %5,5'lik hedefinin altında kalırken, pandemi dönemi hariç 1976’dan bu yana en kötü performansı kaydetti. Ekonomik büyüme performansındaki zayıflamanın ülkede hala şiddetli bir şekilde süren covid-19 salgını ve hükümetin uyguladığı sıkı karantinalar nedeniyle gerçekleştiği düşünülüyor.

Quando

Taht kavgası: TikTok, Google'ın yerini alabilir mi?

Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD’nin gayri safi yurt içi hasılatı (GSYH) küresel ekonominin %24’üne karşılık gelirken dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin’in payı ise %15 olarak belirtiliyor.Birbirine rakip bu iki ülkenin küresel ekonomiyi böylesine domine etmesi, bu rekabetin bütün dünyayı etkilediği anlamına geliyor. İkili arasındaki savaşın en kızgın şekilde sürdüğü cephelerden biri ise teknoloji olarak karşımıza çıkıyor.&nbsp;Çinli teknolojilerin hem askerî hem siyasi hem de ABD vatandaşlarının verileri için “ulusal bir tehdit” olduğunu savunan ABD, bu yıl Çin’e birbiri ardına kısıtlamalar getirdi. Bunlardan en sonuncusu ise yaklaşık iki hafta önce geldi. Buna göre; ABD hükümeti, Çin merkezli teknoloji şirketlerine hâlihazırda uyguladığı ihracat kısıtlamalarının kapsamını genişleterek 36 şirketin daha ticaret kara listesine alındığını <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/KEb-m_vpPPAJ?c=Ekc9UO5PUHWUC2jTG4W3L&sub=60ed7622898ee70007f666cb&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">duyurdu.</a> Bu, “Varlık Listesi” olarak bilinen kara listeye eklenen firmaların, ABD ihracat düzenlemelerine tabi olan ABD üretimi bazı mallara, yazılımlara ve teknolojilere erişimlerinin kısıtlanacağı; bu teknolojilere ulaşmak istemeleri durumunda ise "sıkı lisans gereklilikleriyle" karşı karşıya kalacakları anlamına geliyor. İhracat kısıtlamalarına tabi tutulan firmalar arasında hem Çin’in hem de dünyanın en büyük çip üreticilerinden olan Yangtze Memory Technologies ve Shanghai Micro Electronics Equipment yer alıyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bu işin bir de "TikTok" tarafı var</h2>ABD'nin Çin'le savaşı “sosyal medya” kanadında da oldukça sert geçiyor. Evet, TikTok’tan bahsediyoruz.Bir süredir Çin merkezli teknoloji şirketi ByteDance bünyesindeki TikTok’u ülkede yasaklamaya çalışan ABD hükümeti, bunun önüne geçmek için TikTok’un tüm çabalarına karşın hedefine giderek daha da yaklaşıyor. Pandeminin bir çıktısı olarak, uzun karantina döneminde evlerine tıkılıp kalan insanların sıkıntısından faydalanarak çok kısa sürede popülerleşen TikTok’u yasaklama çabaları ise ilk&nbsp;Trump dönemine denk geliyor.6 Ağustos 2020'de Başkan Trump, “ulusal güvenlik kaygıları”nı gerekçe göstererek ByteDance ile ABD vatandaşları arasındaki operasyonları yasaklayan bir kararname ile ABD'de TikTok'u engellemeye <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/IqL2UNvU4d8N?c=Ekc9UO5PUHWUC2jTG4W3L&sub=60ed7622898ee70007f666cb&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalıştı.</a> Bundan 8 gün sonra Trump, 90 gün içinde TikTok'un ABD'deki işlerini Çin’den ayırması ya da TikTok’u bir Amerikan firmasına satması için ByteDance’e bir ültimatom sunan başka bir icra emriyle "geri" adım attı. ByteDance, TikTok'u Microsoft, Oracle ve Walmart'a satmak için görüşmelerde bulundu, ancak bu görüşmelerin hiçbiri sonuç vermedi. ByteDance ve TikTok influencer’ları tarafından açılan bir dizi dava sonucundaysa bu yasağın da önüne geçilmiş oldu.2021 Haziran’ına geldiğimizdeyse Başkan Biden, Trump'ın yürütme emrini iptal ederek TikTok'un oluşturabileceği güvenlik tehditleri hakkında bir soruşturma başlattı. Bundan 1 yıl sonra, Haziran 2022'de ise, Çin'deki çalışanlar tarafından ABD kullanıcı verilerine arka kapıdan erişim sağlandığına dair söylentiler yeniden ortaya çıktı. Federal İletişim Komiseri Brendan Carr, Apple ve Google'a açık bir mektup göndererek "gizli veri uygulamaları" nedeniyle TikTok'u uygulama mağazalarından kaldırmaları çağrısında bulundu.ABD kurumları tarafından yürütülen soruşturma ve eylemlerin duraksamasının bir nedeni de karşıt faktörlerin rol oynaması olarak karşımıza çıkıyor. Buna göre, ABD internetinde ifade özgürlüğünün Çin merkezli bir uygulama tarafından barındırıldığında nasıl işlediği sorusunun yanıtı dış ticaret politikası, siyasi ideoloji, uluslararası veri güvenliği ve daha pek çok konunun da gündeme gelmesine neden oluyor.Öte yandan, bu kargaşadan çıkacak sonuçlar TikTok'un çok ötesine geçiyor. Bunun nedeniyse, hükümetin düzenlemelerle ilgili alacağı herhangi bir kararın ya da gençlerin kullandığı bu kısa video uygulamasına getirilecek herhangi bir yasağın, Facebook ve YouTube gibi diğer devlerin önümüzdeki yıllarda yasal ve siyasi olarak nasıl ele alınacağına dair bir emsal teşkil edecek olması.Şimdilik, kullanıcı verilerinin ABD'deki Oracle bulut sunucularında güvenli bir şekilde saklandığını savunmaya devam eden TikTok, ülke genelinde uygulanacak olası bir engelin önüne geçmek amacıyla ABD’li yetkililere çeşitli güvenceler vermek için çabalıyor. Bu çabalardan sonuncusu ise geçtiğimiz hafta gelmiş bulunuyor.Konuya aşina kaynakların bildirdiği üzere geçtiğimiz hafta TikTok, ABD hükümetine, operasyonlarını “daha mesafeli şekilde yürütmeyi” ve dışarıdan incelemeye tabi tutulmayı” kapsayan bir teklifte <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/yVFcPNAvLfXh?c=Ekc9UO5PUHWUC2jTG4W3L&sub=60ed7622898ee70007f666cb&s=web" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bulundu.</a> Buna göre TikTok, Microsoft’un ardından dünyanın en büyük ikinci yazılım şirketi olan Oracle’ın rolünün, TikTok’un teknoloji altyapısının ByteDance’den, yani Çin’den ayrı olmasını sağlayacak şekilde genişletilmesi ve TikTok’un ABD’den sorumlu bölümünün ByteDance’den bağımsız olarak yönetilmesi için “vekil” kurul oluşturulmasını teklif ediyordu. Ancak, çıkan son haberlere göre TikTok’un bu çabaları da sonuç vermeyebilir gibi gözüküyor.Çok kısa bir süre önce TikTok’un ana şirketi ByteDance, şirkete yönelik bir iç soruşturmanın sonuçlarını <a fr-original-style="" href="https://link.apos.to/c/ZtrQCo7cmM5u?c=Ekc9UO5PUHWUC2jTG4W3L&sub=60ed7622898ee70007f666cb&s=web" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yayımladı.</a> Bu rapora göre, ByteDance’in Çin’deki dört çalışanı, ABD’li iki gazeteciye ait TikTok hesaplarının verilerini ele geçirmişti. Çalışanların ele geçirdikleri bu bilgilerle ne yaptıkları gibi asıl can sıkıcı detaylar ise raporda belirtilmiyordu. Geçtiğimiz haftalarda hükümetin TikTok’un devlete ait cihazlarda kullanılmasının yasaklanmasını öngören yasa tasarısı Senato’dan geçmiş ve yasalaşmak üzere Temsilciler Meclisi’ne gönderilmişti.&nbsp;Öte yandan, TikTok’un kamusal cihazlarda kullanımı hâlihazırda Teksas, Kuzey Dakota, Louisiana, Oklahoma, Güney Dakota, Maryland, Güney Carolina, New Hampshire, Utah, Batı Virginia, Georgia, Idaho, Iowa, Tennessee, Alabama, Virginia, Nebraska ve Montana'da zaten yasaklanmış bulunuyor.Bütün bunları göz önünde bulundurduğumuzda ise tasarının Temsilciler Meclisi’nden daha acil bir şekilde geçeceğini söylemek mümkün. Dahası, TikTok’a karşı daha büyük yaptırım, önlem ve yasakların da yolda olduğunu söylemek çok uzak bir tahmin olmayacaktır.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom-style: none; clear: both; -webkit-user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Yazının devamına teknoloji bültenimiz Quando'nun <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/i/devlerin-savasi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">"⚔️ Devlerin savaşı"</a> isimli bülteninden ulaşabilirsiniz.&nbsp;

Aposto Gündem

Teknoloji savaşı: ABD, Çin'e karşı

<a fr-original-style="" href="https://www.weforum.org/people/qian-liu" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Qian Liu</a>Çin'in yüksek risk taşıyan politikaları uygulamadaki becerisi, yabana atılacak cinsten değil. Yaklaşık üç yıldır büyük bir kutsiyet atfederek uyguladığı sıfır-Covid stratejisinde yaşanan 180 derecelik dönüş de buna bir istisna oluşturmuyor. Hükümet neredeyse bir gecede, bir zamanlar her yerde bulunan Covid-19 test merkezlerini kapatmaya, devlet medyası ise Omicron varyantının semptomlarının çok hafif olduğunu vurgulamaya başladı. Birçok şehrin sakinleri ise aniden karantinadan çıktı: örneğin Guangzhou'da yaşayanların bir ev karantinasından çıkıp karaoke bara gitmesi arasında yalnızca iki saat var.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Çin'de Covid sonrası dönem başladı; şimdi ne olacak?</h2>Sert karantina kuralları geçmişte kaldığı için Çinliler pandemi öncesi hayatlarına dönebilecekler. Ofislerine dönebilecek, büyük mağazalardan alışveriş yapabilecek, restoranlarda yemek yiyebilecek, parkları ve tapınakları ziyaret edebilecekler: üstelik tüm bunları günlük Covid testlerine girmeden ya da karantina merkezlerinde zorunlu olarak kalmaktan korkmadan yapabilecekler.Ancak Çin pandemiye el sallayarak veda edemez. Özellikle yaşlılar arasında aşılanma oranı düşük kalmaya devam ediyor. 80 yaşın üzerindeki insanların yalnızca %40'ı üç doz (güçlendirici dahil) aşı yaptırmış durumda ve Çin'in hastane kapasitesi, 100.000 kişi başına 3,4 yoğun bakım yatağı ile gelişmiş ülke seviyelerinin oldukça altında kalmakta.Bu durum, enfeksiyon ve ölümlerde büyük bir artışın beklenmesi gerektiği ve sağlık sisteminin giderek artan bir baskı altında kalacağı anlamına gelmektedir. Bu açıkça ciddi bir zorluk olsa da Çin, Covid sonrası dünyaya yeniden entegre olabilmek için bununla yüzleşmelidir. Çıbanı şimdi deşmek, iltihaplanmasına izin vermekten daha iyi.2020'nin başlarında Çin'in agresif karantinaları Covid-19'u etkili bir şekilde kontrol altına alarak dünyanın geri kalanına da benzer sıkı politikalar uygulaması ve virüsün yayılmasını durdurması için zaman kazandırdı. Ne yazık ki dünya bu fırsatı değerlendiremedi. Böylece 2020 ve 2021'de ülkeler, varyant kaynaklı salgınların dalga dalga yayılmasından muzdarip oldu. Başka yerlerde ölü sayısı artarken, Çin sıfır-Covid stratejisi sayesinde virüs olmadan yaşadı.&nbsp;Sonra Omicron ortaya çıktı. Varyantın çok daha bulaşıcı, ancak genellikle daha hafif semptomlara neden olması gibi kendine has özellikleri Çin'in yaklaşımını değiştirmesine yol açmalıydı. Ancak Çin halkı bunu kabul edecek miydi? Sıfır Covid'den çıkış, güvendikleri bir hükümet tarafından teşvik edilerek yıllarını Covid'in ölümcül olabileceğine ve Batı'nın sürü bağışıklığını sürdürme kararının insanların hayatlarını ve insanlığı hiçe saydığını düşünerek geçirmiş olan tüm insanlara haklı gösterilmesi zor olacaktı. Partiyi ve politikalarını savunmak için yorulmak bilmeden çalışan tüm ÇKP üyelerine bunu açıklamak da zor olacaktı.Evet, Omicron farklıydı. Ancak itibarını korumaya bu kadar önem veren bir ülkede hükümetin bundan daha fazlasına ihtiyacı vardı. Derin ve birikmiş hayal kırıklıklarının harekete geçirdiği tecrit karşıtı protestolar bunu sağladı. Vakalar artacak ve sağlık sistemi zorlanacaktı ama halkın sesi kendini duyurdu.Bu, Çin hükümetinin daha fazla protestoyu memnuniyetle karşılayacağı anlamına gelmiyor. Aksine, hükümet daha sıkı önlemler almak için sert bir şekilde hareket edecektir. Yetkililer, on yıl önce Arap dünyasını kasıp kavuran ayaklanmalar gibi bir ayaklanmaya zemin hazırlayabileceklerinden korktukları pek çok sosyal medya platformunu şimdiden yasakladı. İnsanların hâlâ birçok şehirde protesto gösterileri düzenleyebilmiş olması, sosyal medya üzerinde daha da sıkı kontrollerin uygulanacağını gösteriyor.Çin'in Ekim ayındaki 20. ÇKP Kongresi "kalkınmanın Çin'i yönetme ve gençleştirmede Parti'nin en önemli önceliği olduğunu" vurguladı. Ancak ekonomi duraksıyor. Çin'in GSYH'si bu yılın ilk üç çeyreğinde sadece %3 büyüdü ki bu oran Deng Xiaoping'in 40 yıldan uzun bir süre önce başlattığı "reform ve dışa açılma" sürecinden bu yana görülen en düşük oran (pandeminin başladığı 2020 yılı hariç).Çin'in büyümesinin itici güçleri de değişti. 2019'da Çin'in büyümesine en büyük katkıyı özel tüketim sağladı ve ihracat daraldı. Şimdi ise özel tüketim büyümesi, özellikle de sokağa çıkma yasaklarının hem gelirlere hem de tüketici güvenine vurduğu darbe nedeniyle negatif bir seyir izliyor.Hükümet her an bütün bir şehrin kapatılmasını emredebildiğinde, üreticiler düzgün bir şekilde faaliyet gösteremez veya planlama yapamaz. Üst ölçekli sanayi kuruluşlarının kârları ocak-ekim döneminde geçen yıla kıyasla %3 oranında düştü. Pekin'de ise bu oran %43,6'ya ulaştı. Çin ekonomisi bir uçurumdan aşağı kayıyor.Çin'in liderleri ise durgun bir ekonominin halkın hükümete olan güvenini sarsacağının ve ÇKP'nin meşruiyetini zayıflatacağının çok iyi farkındalar. Dolayısıyla, ekonomik büyümeyi yeniden sağlamak ile artık popüler olmayan sıfır-Covid politikasını sürdürmek arasında bir seçim yapıldığında, büyüme bu seçimi kazanıyor. İyi haber şu ki, yüksek uygulama verimliliği göz önüne alındığında, Çin ekonomisi şaşırtıcı derecede hızlı bir şekilde toparlanabilir.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">©&nbsp;<a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://link.aposto.com/click?uri%3DaHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/aXNzdWU9NjM5MWYwZTIzYjVkODgwMDA2ZDg0Y2E3JnN1YnNjcmliZXI9NjFkNWI2ZWE4Y2UzYWMwMDA2NDM0NmY3Jm5ld3NsZXR0ZXI9NjMxNjQxY2E2YWRhZTUwMDA2MjliZGExJnB1Ymxpc2hlcj01ZWQzZWNkNmM1YTg2Y2NkMWUyNGNhNGEmc291cmNlPWVtYWlsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmxpbmsuYXBvcy50byUyNTJGYyUyNTJGVnF1NFFERE1rbWhjJTI1M0ZjJTI1M0REc05fZC03NGh3QXdsQ2sxcEltaW8lMjUyNnN1YiUyNTNENjFkNWI2ZWE4Y2UzYWMwMDA2NDM0NmY3JTI1MjZzJTI1M0R3ZWImdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGbGluay5hcG9zLnRvJTI1MkZjJTI1MkZWcXU0UURETWttaGMlMjUzRmMlMjUzRERzTl9kLTc0aHdBd2xDazFwSW1pbyUyNTI2c3ViJTI1M0Q2MWQ1YjZlYThjZTNhYzAwMDY0MzQ2ZjclMjUyNnMlMjUzRHdlYg%3D%3D&source=gmail&ust=1670883711005000&usg=AOvVaw3tUFfJIcSHXOkBkm_6jiof" fr-original-style="" href="https://link.aposto.com/click?uri=aHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/aXNzdWU9NjM5MWYwZTIzYjVkODgwMDA2ZDg0Y2E3JnN1YnNjcmliZXI9NjFkNWI2ZWE4Y2UzYWMwMDA2NDM0NmY3Jm5ld3NsZXR0ZXI9NjMxNjQxY2E2YWRhZTUwMDA2MjliZGExJnB1Ymxpc2hlcj01ZWQzZWNkNmM1YTg2Y2NkMWUyNGNhNGEmc291cmNlPWVtYWlsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmxpbmsuYXBvcy50byUyNTJGYyUyNTJGVnF1NFFERE1rbWhjJTI1M0ZjJTI1M0REc05fZC03NGh3QXdsQ2sxcEltaW8lMjUyNnN1YiUyNTNENjFkNWI2ZWE4Y2UzYWMwMDA2NDM0NmY3JTI1MjZzJTI1M0R3ZWImdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGbGluay5hcG9zLnRvJTI1MkZjJTI1MkZWcXU0UURETWttaGMlMjUzRmMlMjUzRERzTl9kLTc0aHdBd2xDazFwSW1pbyUyNTI2c3ViJTI1M0Q2MWQ1YjZlYThjZTNhYzAwMDY0MzQ2ZjclMjUyNnMlMjUzRHdlYg==" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Project Syndicate</a>, 2022.

‘Sıfır-Kovid’in ardından Çin

• Çin'de&nbsp;Kovid-19 önlemleri konusunda gevşemeye gidiliyor. Ülkede sağlık kodu ve test sonucu gösterme zorunluluğu kaldırılırken, hafif belirti gösteren pozitif hastalara ve temaslı bireylere ise evde karantinaya alınma imkanı tanınacak.

Netflix’in uzun zamandır merakla beklenen yapımlarından biri olan Sıcak Kafa, Afşin Kum’un aynı adlı romanından uyarlanmış bir distopya. Dizinin platformun bugüne dek imza attığı en iyi yerli işlerden bir tanesi olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Elbette Netflix ya da dijital platformlar söz konusu olduğunda “iyi” derken ne kastettiğimizi biraz açmak gerekiyor - biraz da yapımları üretim ve yayın bağlamları içerisinde değerlendirmek.&nbsp;Sıcak Kafa, yine Netflix Türkiye&nbsp;imzalı Hakan: Muhafız, Atiye ve Pera Palas’ta Bir Gece Yarısı gibi yapımlara benzer bir tür denemesi. Ancak bu yapımlardaki fantastik eğilimden farklı olarak Sıcak Kafa&nbsp;distopik bir bilim kurgu, hatta bazı yanlarıyla siberpunk. Ana kahramanımız Murat’ın deyişiyle “konuşarak bulaşan bir deliliğin” ya da “semantik bir salgın”ın pençesinde bir İstanbul’da geçiyor dizi. Bir virüse yakalanan ve abuklamaya (yani abuk sabuk konuşmaya) başlayan insanların şehirdeki karantina bölgelerine hapsedildiği, kalanların ise farklı politik odakların belirlediği güvenli ve güvensiz bölgelere dağıldığı bir dünya kuruyor Sıcak Kafa. Diziyi iyi yapan unsurların başında, bu distopik dünyayı tüm detaylarıyla hayal edebilmiş olması ve bunu seyirciye tüm sahiciliğiyle aktarabilmesi geliyor.Dizinin ana kahramanı, bir şekilde virüse bağışıklık geliştirmiş olan dilbilimci Murat Siyavuş. Sıcak Kafa ismi ise Murat’ın bağışıklık sisteminin virüse verdiği tepkiden geliyor. Virüse maruz kaldığında kafa bölgesi bedeninden ayrı olarak ısınıyor, ateşi çıkıyor. Kelimenin tam anlamıyla bir ‘zoraki kahraman’ olan Murat, dünya üzerinde hastalığa bağışıklığı olan tek insan olmasına rağmen insanlığa umut ışığı olmak, dünyayı kurtartmak ya da kahraman olmak istemiyor. İlk iki bölüm boyunca özellikle Murat’ın dünyasında - çoğunlukla da iç dünyasında - ilerlerken, hikâye ilerledikçe pek çok yan karakterle tanışıyoruz. Bu karakterler bölümler ilerledikçe senaryoda en az Murat kadar yer kaplamaya başlıyor. Karakter akslarının bu şekilde farklılaşması ve aralarında fark edilir bir hiyerarşi olmaması, bir yandan bu zoraki kahraman anlatısını da desteklemiş oluyor. Murat’ın harekete geçmesini sağlayan ikinci ana karakterimiz Şule’nin de söylediği gibi,&nbsp;bazı şeyler&nbsp;Murat’tan, onun hikâyesi, duyguları ve fikirlerinden daha büyük bu dünyada. Bu nedenle de aslında karakterler titizlikle tasarlanmış olan bu kıyamet sonrası dünyanın organik birer parçası. Kendilerine ait bir gerçeklikleri elbette var, ancak arka plandaki dünyayla olabildiğince iç içe geçmiş durumdalar. Krizin ortasında kendine yeni bir normal yaratmış olan bu dünyada bireysel çatışmalara ve iç buhranlara çok da yer yok.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/6/1670055825211.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Murat’ın hayata karşı isteksizliği ve umutsuzluğu, yasını tuttuğu bir kayıpla ve geçmişle açıklanıyor zaman zaman. Ancak dizi, Şule karakteriyle bu klasik kahraman hikâyesini dengeliyor. Benzer bir geçmişin yasını tutan Şule, adeta Murat’ın panzehri. İlk olarak Murat’ın bir fantezisi, “betondan sıyrılan bir kardelen”, bir umut ışığı olarak tanıtılan Şule gitgide olabildiğine gerçek bir karaktere dönüşüyor. Kaybın ve yasın her zaman hareketsizliğe ve içe kapanmaya değil, bazen de politik bir mücadeleye ve adalet arayışına dönüşebileceğinin kanıtı bir nevi Şule. Öte yandan, panzehir oluşu Murat’ı “iyileştirmesinden” değil. Tam tersine onu daha bile hasta ediyor belki. Kahramanımızın kendine layık gördüğü kurtuluşa ulaşmasını engelliyor, “senden, bizden daha büyük şeyler var” diyerek onu harekete geçiriyor. Dolayısıyla panzehir oluşu biraz anlatısal bir denge sağlayışından. Faşist bir “olağanüstü hâl” kurumu olan Salgınla Mücadele Kurumu’nun (SMK) hüküm sürdüğü güvenli bölgeye sığınarak görünmez olmayı seçmiş Murat ile bu yasanın geçersiz olduğu, tehlikeli fakat özgür 6. Bölge’den Şule karşı karşıya geliyor. Aralarındaki aşk ise yasın, dayanışmanın ve çatışmanın filizlendirdiği bir “kardelen” olarak ortaya çıkıyor ancak.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/6/1670055837533.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Şehir, Kelimeler ve AnlamDizinin salgın sonrası dünyayı inşa ederken başarıyla icra ettiği şeylerden bir tanesi, İstanbul’u ve genel olarak şehri kullanma şekli. Şehrin üzerine sadece birtakım özel efektlerin atılıp, renk filtresiyle distopik hale getirildiği bir tasarım yok karşımızda. Güvenli bölgenin Sovyet mimarisini andıran toplu konutlarından, karantina bölgesindeki abuklara ayrılmış “mülteci çadırlarına”; bir yandan tamamen bu dünyadan yola çıkan, bir yandan ise onu distopik bir gözle yeniden hayal eden bir şehir tasarımı var Sıcak Kafa’nın. Dizinin yaratıcısı Mert Baykal, özellikle SMK’nın hüküm sürdüğü bölgelerde “soğuk, mesafeli ve beton bir dünya” yaratmak istediğini söylüyor. Altıncı Bölge ise, SMK’nın faşist politikalarına karşı çıkan ve salgına bir tedavi arayan direniş organizasyonu Artı Bir’in karargahının da yer aldığı bölge. Buluntu materyallerle kurulmuş, her tarafından “yaşanmışlık” akan bu karargâh, SMK’nın soğuk ve steril dünyasının tam karşıtı. Şehrin ara bölgeleri, özellikle de Altıncı Bölge’nin tehlikeli sularına girdiğimiz Aksaray Oteli gibi mekânlar ise yine distopik dünyanın gerçekliği adına başarıyla tasarlanmış. Bu kıyamet sonrası dünyanın kendine yarattığı normal sadece baskı ve direnişten ibaret değil. Çıkış yolunu bir tür hedonizmde bulanların kendilerine yarattıkları zevk ve şatafat dünyasına da yer açıyor Sıcak Kafa, yeraltında olsa da. Sevdiklerini salgına yitirmiş, kayıp ve yas hisleriyle boğuşan, dünyası tepetaklak olan bir insanlığın çözümü ve kaçışı nerede bulduğuna ya da bulması gerektiğine dair bir yargısı yok.<img src="https://images.aposto.com/2022/11/6/1670055859008.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.01" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Öte yandan, her distopyada olduğu gibi, Sıcak Kafa’ya da bir gelecekten çok bir geçmiş hissi hâkim. Dijital teknoloji rafa kaldırılmış - en azından günlük hayatta. Analog bir dünyadayız, salgının “maskeleri” ise büyük, ses geçirmez kulaklıklar. Ancak bu analog dünyanın salt nostaljiye dayanmaması, bu zamanda geriye gidişin hikâye içerisinde bir işlevi olması önemli. Çok fazla riskli ses yayabileceği gerekçesiyle dijital teknoloji ve internet artık birer tehlikeye dönüşmüş durumda bu dünyada. Dolayısıyla Sıcak Kafa, birbirleriyle çok hızlı ve sürekli olarak iletişim kurmaya alışmış, belki böyle bir dünyanın içine doğmuş insanların dinlemeyi ve duymayı yeniden öğrenişlerinin hikâyesi bir yandan da. Baykal, özellikle “abuklama” eyleminin felsefesi üzerine çok düşündüklerini, her bir karakterin abuklayışını ayrı ayrı tasarladıklarını, hatta oyunculara 2,5 aylık bir “abuklama” eğitimi aldırdıklarını söylüyor. Abuklama eylemi, birbirine çağrışımsal olarak bağlı olmayan ve fonetik olarak benzemeyen kelimelerin bir araya gelişiyle gerçekleşiyor. Bilinç ya da bilinçdışı herhangi bir anlamın - en azından görünürde - olmadığı bir konuşma biçimi bu. Dizi bize birkaç defa şu soruyu soruyor: Peki ya bir şiiri abuklamadan ayıran nedir? Ya da bir şarkıyı?Sıcak Kafa’nın hayal ettiği bu “semantik salgının”, bilimkurgu sinemasında görmeye alışkın olduğumuz salgın temsillerinden bir farkı var: Virüse yakalananlar ne ölüyorlar ne de öldürüyorlar. Bulaşıcılar, ancak tam olarak tehlikeli değiller. SMK’nın kendi otoriter uygulamalarını meşrulaştırmak amacıyla birer politik silaha dönüştürdüğü salgının ne olduğu belli ki tam olarak keşfedilmemiş. Dizinin cevaplamadığı sorulardan bir tanesi, abuklamanın ne olduğu. Bu sorunun cevabı belki de bilim kurgunun, özellikle de siberpunk’ın sormayı çok sevdiği bir diğer soruyla aynı: İnsanı insan yapan şey nedir? Ve bu elinden alınırsa ne olur? Ancak Sıcak Kafa’nın yine ucunu açık bıraktığı sorulardan bir tanesi de tam olarak bu soruyla ilgili: Abuklayanlar gerçekten de artık insan değiller mi? Söyledikleri şeyler anlamsız mı, yoksa bize bir şeyler söylüyorlar ve biz mi anlayamıyoruz? Hikâyenin Murat üzerinden kurduğu “umut ışığı” hikâyesini basit bir şekilde geçiştirmemesi; umudu ilaçta ya da hızlı bir tedavide değil, tam da hastalığı, hastaları ve virüsü anlamakta - duymakta, dinlemekte - bulması son derece anlamlı. Temelindeki politik çatışmayı çözümleme telaşıyla zaman zaman kısayollara sapsa da hem yarattığı dünya, hem karakterleri için ayrı ayrı ördüğü hikâyeler, hem de salgının pençesindeki bir dünyaya ait o yas ve kayıp duygusunu tüm sahiciliğiyle ifade edişiyle, televizyon tarihimizde yer edecek bir distopya Sıcak Kafa.

Bu Hafta Ne İzlesem?

Sıcak Kafa, birbirleriyle çok hızlı ve sürekli olarak iletişim kurmaya alışmış, belki böyle bir dünyanın içine doğmuş insanların dinlemeyi ve duymayı yeniden öğrenişlerinin hikâyesi bir yandan da.

Sıcak Kafa: Dinlemeyi Öğrenmek

• Çin'de karantinadaki binada çıkan yangında 10 kişinin hayatını kaybetmesi üzerine hükümetin "sıfır Covid-19" politikasına yönelik protestolar başladı. Polisin müdahale ettiği protestolarda vatandaşlar, yangında yaşamını yitirenleri anmak için mumlar yaktı, yürüyüşlerdeyse "Özgürlük istiyoruz", "Karantinaya hayır", "Şi Cinping istifa" gibi sloganlar attı. Eylemler, polis müdahalesi sonrası son buldu.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/10/3/1669810812942.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Boş kağıt: Sansürü eleştiren göstericiler mesajlarını ulaştırmak için pankart yerine üzerinde hiçbir şey yazmayan boş kağıtlar kullandı.</li></ul>

karantina ile ilgili hikayeler