‘Şöyle güzel kokan domatesler, biraz peynir, kaliteli zeytinyağı, belki fırından yeni çıkmış, dışı çıtır içi yumuşacık bir ekmek. Daha ne olsun?’Masa etrafında bu cümle çok söylenir. En azından benim çevremde. Oda arkadaşım Mina ile sanırım günde bir kere domatese olan sevgimizden bahsederiz. Ahh domates. Mozarella’nın yandaşı, çorbaların sultanı domates… Aşk şiiri yazabilirim bu güzel meyveye. Evet meyve… Kişiliği sebze, genetiği meyve olan bu harika bitki, Amerika’nın 1893 yılında onu sebze kategorisine koymasından dolayı çok kişilik bozukluğu çekti… Her haliyle seviyorum ben onu. Domatesli pilav, zeytinyağlı fasulye, barbunya, şakşuka, tepsi kebabı, SALÇALI TOST!&nbsp;Patlıcanın, soğanın, hatta biberin ana karakter statüsüne belki de çoğu zaman çıkamaz ama domates onların Sancho Panza’sıdır. O olmadan hikaye eksiktir, tamamlanamaz. En basitinden ketçabı düşünün. KETÇAP! O patatesin, hatta o köftenin boğazımızdan aşağı güzelce kaymasına, kimi zaman kuruluğunu alıp ağzımızda tatlı ve asidik bir tat bırakmasına yardımcı olur. Yazıyı aç karna yazdığım ortaya çıktı, konudan çıkıp domatese aşk mektubu yazdım. Konumuza geri dönüyorum. Domates. Ama domatesin neyi? Fiyatı.&nbsp;Gıda krizi ile yüz yüzeyiz. Tabii krizler gıdada bitmiyor ama bu yazının odağı burada. Ocak ayında Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, gıda fiyatlarında artış olduğunu <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/kazakistanda-rusya-etkisi-irandan-yaptirim-listesi?utm_source=aposto" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtmişti</a>. &nbsp;Gıda fiyatları Türkiye genelinde artmaya devam etti. Haberler, marketten 50 TL’nin altında bir alışveriş yaparak çıkamayanların şaşkınlıkları ile yankılanmaya devam ediyor.Enflasyonun artışı ile gıda fiyatlarında yaklaşık 9 kat bir artış gerçekleşti. Change.org Türkiye, 2021’in Nisan ayında 4 lira olan domatesin, tam bir sene sonra 35 liraya çıktığını <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/p/CcFJq1UKJ14/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">paylaştı</a>. &nbsp;Ayla Jean Yackley, New Statesman için yazdığı bir <a fr-original-style="" href="https://www.newstatesman.com/world/europe/2022/05/aubergines-off-the-menu-in-turkey-as-inflation-bites" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalede</a>, Türkiye’deki restoranların patlıcan kullanımını azalttığından bahsetti. Üretim fiyatlarındaki artış ile artan gıda fiyatları Nisan ayında yaklaşık %90 arttı; en çok fiyat artışından etkilenen sebzeler arasında soğan, marul ve domates var.&nbsp;Tek Türkiye de değil, dünya bir gıda krizi ile karşı karşıya. <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/cay-vakti?utm_source=aposto" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Apero’da</a> paylaşıldığı üzere küresel gıda fiyatları tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Ukrayna ve Rusya uluslararası ticareti yapılan buğdayın %28'ini, arpanın %29'unu, mısırın %15'ini ve ayçiçek yağının %75'ini <a fr-original-style="" href="https://www.economist.com/leaders/2022/05/19/the-coming-food-catastrophe?utm_content=ed-picks-article-link-1&etear=nl_weekly_1&utm_campaign=a.the-economist-this-week&utm_medium=email.internal-newsletter.np&utm_source=salesforce-marketing-cloud&utm_term=5/19/2022&utm_id=1173292" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlıyor</a>. Ukrayna’ya açılan savaş ile de tedarik zincirinde büyük problemler oluşuyor. Başlayan buğday krizinin sorumlusu da böylece <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/dolartl-16-israil-acilimi?utm_source=aposto" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Rusya</a> olarak görülüyor.&nbsp;Gıda fiyatlarının artışı ile üstleri çizilip yeni fiyatlar yazılan menüleri daha önce de gördük. Karaköy Güllüoğlu’nda fıstık fiyatları arttığında, camlara posterler yapıştırmışlardı. ‘Ne bu fıstık fiyatları?!?!?’ dercesine. 2021’in son demlerinde <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/barinmali-bulten" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">barınma</a> hakkından bahsediyorduk. Şimdi ise insanların beslenme, gıdaya ulaşım hakkından. Tezim için kıtlıklar üzerine çok araştırma yaptığım için de bu gıda yokluklarını, fiyat artışlarını görüp gerilmemek mümkün değil. Gelir dağılımındaki farklılıkların, gıda erişimine olan etkisini çok net görebiliyoruz. Bu tür insani hak ve ihtiyaç krizlerinde, kazananlar ve kaybedenler çok açıkça önümüze seriliyor. &nbsp;Kimse kendini doyurmak, zinde tutmak için bu kadar zorlanmamalı. Maaşının yarısını gıdaya harcamamalı. Durumlar böyle, çözümler acaba ne olacak.&nbsp;

20'lik

Yazı bir şekilde domatese aşk mektubuna evrilmiş olabilir. 

Bu Domates Fiyatları ne?!

Sıra yemekte:&nbsp;Mezeler tabii ki sofranın baş tacı. Hazırlama stratejisinin de basit bir formülü olmalı. Herkesin düştüğü yoğurt-sarımsak-salçadan oluşan Bermuda üçgeninden çıkın, çeşitlilik ve renk katmak hem göz hem de iştah için önemli.Meze sofraları için naçizane önerim, soğukların ağırlıklı olduğu masalarda birkaç yıldız sıcakla zirveye tırmanmak ve basit tatlılar veya meyveyle geceyi kapamak. Soğuklar için kendi icadım beş parmak stratejisini öneririm — meze sofranızı beş kategoriye ayırmak işinizi kolaylaştırır. Her kategori için en az bir çeşit hazırlamak, tabak sayısını da misafir sayısına göre ayarlamak mantıklı olabilir. Soğuk mezelerde sayı formülü n+(n/2), yani altı kişi için dokuz meze, sekiz kişi için 12 meze, gibi.1 - Yoğurtlu:&nbsp;Yoğurtluyu bir numaraya koymamın sebebi, bu kategoriyi bir adetle sınırlı tutmak gerektiğini hatırlatmak. Genelde son anda akıldan planlanan sofralarda yoğurtlu meze hep bol bulunur çünkü ilk akla gelen onlar olur. Unutmamak gerek: Haydari, havuç tarator, yoğurtlu semizotu, köpoğlu, yoğurtlu biber kızartması ve yoğurtlu pazı gibi cevherlerin hepsinin aynı anda sofrada bulunmasına gerek yok. Hatta bu kategoriye Girit ezmesi gibi başka süt ürünü ağırlıklı olanları da katabiliriz.2 - Salçalı: Salçasız memleket sofrası olmaz. Önerim, şakşuka veya muhammara hazırlamanız olacak. Şakşuka, hata payının daha yüksek olduğu mezelerden. Muhammaraysa evde közlenmiş biberle yapılınca hem kolay hem de etkileyici oluyor. Püf noktalarından biri içinde dişe gelecek kadar ceviz bırakmak. Biraz gochujang eklemek de yurt dışına has nimetlerden faydalanarak umami artırabilecek bir yöntem.3 - Balıklı: Sofrada yağlı ve proteinli bir seçenek olması ideal. Hem rakıyı göbekte sakin tutar hem de sarhoş olmayı engeller. Kurutulmuş balıklar birçok soğuk ülkenin baş tacı. Zahmet arayanlara lakerda veya somon pastırması hazırlamayı öneririm; aramayanlara en yakın marketten isli bir uskumru alıp üstüne tahin, susam ve soya sosuyla kıvamlı ve bol bir sos hazırlamalarını salık edeyim. Soğuk pişmiş karides, farklı kültürlerin yumuşak cevicheleri veya levrek marin de bu kategorinin ideallerinden.4 - Salata/ot: Salatayı abartmamak lazım; sofrada çok, karında az yer kaplar. Tek salatacılara daha klasik seçenekleri öneririm: çoban salatası veya mevsimindeyse roka domates. İki ortak kâse yapmaya eyvallahı olanlar içinse gavurdağı ve domates salatası gibi bir az-otlu alternatif veya kısır, kuru börülce salatası gibi tahıl ve baklagil bazlı bir salata uygun olabilir. Bunlara ek olarak sofranın asiditesinden sorumlu olacak sirke, limon, yağ, hardal ve çok az şeker (veya mirin) sosuyla basit, keskin bir ot salatası da ideal bir seçenek.5 - Sürpriz kategori:&nbsp;Bu kategori, insanın kendi karakterini ortaya koyacağı veya crowd-pleaser&nbsp;denen, kalabalığın göz bebeği olacak mezeyi hazırlamanız için ayrılmış bir alan. Humus bunlardan biri, Sinayiş ezmesi bir başkası (tarifler aşağıda). Keza patlıcan ezmesi veya tahin ve nar gibi eklentilerle babaganuş gibi farklı Orta Doğu versiyonları da mevcut. “Bugün yeni bir şey yapmasını öğreneyim” gazıyla uyananlara topik, midye dolma veya zeytinyağlı sarma yapma önerisi verelim.&nbsp;Doğru batılılaşma ruhunda meze sofrasına çok yakışacak bir başka seçenek de Çin salatalık mezesi. Soya, susam yağı ve acıyla beraber ezilip tuzlanmış salatalık, harika bir meze oluyor, “Sichuan smashed cucumber”&nbsp;diye aratılabilir. Buharda pişip benzer bir sosta çevrilmiş patlıcan da uygun olur.Gelelim ara sıcaklara: Ara sıcaklarda en dikkat edilmesi gereken nokta sofradayken sıcak olmaları. Eğer önceden hazırlayıp sıcak tuttuğunuzda kıvamı bozulacak ve lezzeti kaçacaksa yapmayın. Kalamar tavayı taze yapıp sofraya mezelerden sonra getirmek, hem size zahmet olacak hem de iki kadehten sonra uğraşılırken etrafı batıracak. Dolayısıyla ara sıcaklar ya ızgara olsun ya dışarıdan hazır alınsın. İşin erbabından destek almanın günahı olmaz.Sigara böreği, çıtır gözleme hatta takoz kokoreç, e-ticaret sitelerinden veya mahallenizin gurbetçilerinden temin edilebiliyor. Bunlar yoksa etli bir hazır&nbsp;gyoza,&nbsp;hem hafif hem de lezzetli bir ara sıcak seçeneği. Kendi yapacağınız ara sıcaklar için fırında peynirli mantar veya karides güveç gibi uzun pişen ara sıcaklar daha uygun. Bitkisel bir seçenek olarak Hint mutfağına ait kırmızı mercimek dal’ı, kişnişin ön planda, öbür baharatlar da çekingen olduğu takdirde beğeni topluyor.Ana yemek: Ana yemeği geçiyoruz. Balık işine girmenin lüzumu yok. Ortaya geldiğinde paylaşımı meşakkatli; bir balıkçının lezzetinde yapması zor; sohbete yedirilebilecek bir yemek değil, aksine hemen tüketilmesi gerek. Keza ağır etli yemekler, köfte ve kebaplara da gerek yok. Maksat yemeği, sohbeti ve geceyi uzatmak — aniden doyup pantolon düğmesini açmak değil.&nbsp;Tatlı: Hatırlarsanız, meyhanelerde tatlılar genellikle çok da başarılı olmaz. Gerek de yok. Tatlı faslına gelindiğinde binbir çeşit mezeden ve en tatlı alkollerden biri olan rakının kim bilir kaç kadehinden geçilmiş oluyor. Ortaya biraz üzüm biraz da mevsiminde meyve koymak gayet yeterli. İllaki bir tatlı hazırlanacaksa basit, kıvamlı bir sütlaç üstüne fırınlanmış incir veya şeftaliyle de güzel bir kapanış yakalamak mümkün.Çay-kahve: İki kadehten sonra ara&nbsp;call’u yapanlara çay molası niyetine ara çayı ikram edilebilir. Türk kahvesi de insana biraz memleketinde hissettirecektir. Belki cilacılar için evde bir-iki bira tutmak, gastronomik sevap sayılabilir.

apéro

Meze ve ara sıcakların gurbette temin ediliş ve yapılışı stratejik bir hamleyle artık daha basit.

Beş parmağa beş meze kategorisi

Haziran, yolumuzun buluştuğu yerde...Şu cümle takıldı beynimin nöronları arasına: “Kusura bakma kısa yazacak vaktim yok”. Bir rivayete göre aslan Blaise Pascal mektuplarında yazmış. Ama T.S. Eliot, Cicero, Marcel Proust, Henry David Thoreau, Voltaire, Mark Twain, Albert Einstein, Oscar Wilde, Thomas Jefferson imzalı olarak da hemen herkesin kaleminden akmış. Altı cümlelik nefis bir hikâye.&nbsp;Aklımdakileri anlatacak kelimeler icat edilmemiş gibi hissediyorum bazen. Başka zamanlarda da cuk diye yerine oturuyor sözcükler. Onlar beni yazıyor sanki, bana ait zannederken. Sana buradan bahsetmemiştim. Anlatırsam tek başına gitmenden endişe ettim belki de. Benim seni tanıştıracağım bir arkadaş olmasını, yıllar sonra bu hikâyeyi "Hatırlıyor musun, sahilcilerin ıslak mayolarını kurutmak için eve gittiği, akşamcıların saatinin henüz gelmediği, kumsalın sessizleştiği birkaç dakika vardı?"&nbsp;diye anlatmamızı istemiştim. Başka vakitte gelsen, herhangi bir Bodrum sahilinden, parmaklarını bir kopça gibi ayakkabılarına takıp yürüdüğün deniz kenarından farkı olmazdı çünkü. O yüzden bu mektubu yazmak için tam da o anı bekledim.&nbsp;Kadıkalesi'ndeyim.&nbsp;<a fr-original-style="" href="mailto:google.com/maps/place/Yalı+Balık+Restoran/@37.0315781,27.2473208,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x14be74b7371702ff:0xeac2eb225cc72367!8m2!3d37.0315832!4d27.2495341" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;">Yalı</a>, kumların üzerine masaları atmaya başladı. En uçtakini ayırttım. Güneş en son burayı terk ediyor çünkü. İçeride kısık sesle Ayten Alpman - Pencere çalıyor. Barbunya, deniz börülcesi, şakşuka, ezme vitrinde yerini alıyor; ekmekler kesiliyor; rakılar soğutuluyor; şef garson son ancılara "Hâllederiz," diyor telefonda, içeriden birkaç sandalye daha deniz kenarına atılıyor. Leblebi (bu saatlerde yoldaşım olan kedi) masanın yanında miyavlayarak eşlik ediyor bu merasime.&nbsp;Defterimi, kalemimi ve bu aralar okuduğum Bernardine Evaristo’nun Kız, Kadın, Öteki&nbsp;kitabını evde unuttuğum için peçeteye yazıyorum bu mektubu. İyice Akdenizli oldum son bir haftada. Saati güneşin gökyüzündeki yerinden, günü kumsaldaki kalabalıklardan tahmin etmeye çalışıyorum. Hep aynı şeyleri yapıyorum. Her gün. Sabahın sessizliğinde biraz okuma ve yazma; öğlen sıcağı söylenmeleri başlamadan önce <a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/pabbodrum/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pab</a>’da bir masa kapma; serinlik var, rüzgâr azsa SUP üzerinde denizde gezinme; önüme çıkan plastik şişeleri, boruları, tenekeleri toplama; insanların attıkları çöplere lanet etme, belki de tekneden uçtu, yakalayamadılar diye umma; tepesinde gölge yapan board’culara sinir olan kaplumbağanın yaşam alanına girmemeye çalışma; neredesin, ne yapıyorsun diye sormadan masama oturan, sessizlikte kavuştuğumuz arkadaşlarla durma; ve işte bu saatlerde geldiğim Yalı.&nbsp;Başımı kaldırdım şimdi, Deniz gelmiş oturmuş karşıma, kitabımı da getirmiş yanında. Peçetemde son satır bu. Puntomu iyice küçülttüm. Yakında görüşüyoruz. Pazar günü. Birde oralarda olurum demiştin. Yerim belli.&nbsp;Hazal

şakşuka ile ilgili hikayeler