Özgürlük Gündemi

Şiddetle hiç ilgisi olmayan, ifade, toplanma ve örgütlenme özgürlüklerinin kullanımı niteliğindeki eylemlerin terör suçları kapsamında yargılama ve cezalandırma konusu yapılması çok boyutlu bir hukuk devleti sorunu yaratmaktadır.

Eşitsiz İnfaz Düzenlemeleri Adaletsizliği Derinleştiriyor

ABD'nin en büyük bankaları 2023'ün ilk altı ayında işten çıkarma maliyetleri için 1 milyar dolardan fazla harcama yaptı. Bu, Wall Street'in Covid-19 salgını esnasında yaşanabilecek aşırı genişlemeyi engellemek için attığı adımların bedeli niteliğinde bir harcama oldu.Birçok Wall Street firması, Covid-19 salgını sırasında evden çalışmanın verimliliğe zarar verdiği bir dönemde ticaret ve anlaşma yapma atağıyla başa çıkmak için personel sayılarını çok agresif bir şekilde artırdıklarını kabul ediyor.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir yandan: Wall Street'in en büyük işverenleri bu yıl toplu olarak 11 binden fazla işten çıkarma açıkladı. Yöneticiler, yıl ilerledikçe daha fazla işten çıkarma yapıp yapmayacakları ve daha fazla kıdem tazminatı ödeyip ödemeyecekleri konusunda bölünmüş durumda.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Goldman Sachs: Ticaret ve yatırım bankacılığındaki yavaşlamadan özellikle etkilenen banka, Çarşamba günü yatırımcılara yılın ilk yarısında kıdem tazminatı maliyetleri için 260 milyon dolar harcadığını söyleyerek son işten çıkarmalar için ücret alan en son büyük banka oldu. Goldman bu yıl yaklaşık 3 bin 400 çalışanını, ya da toplam personelinin yaklaşık %7'sini işten çıkardı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Morgan Stanley:&nbsp;Salı günü, bu yıl yaklaşık 3 bin çalışanını işten çıkaran kurum, personel azaltımı için 300 milyon dolardan fazla harcama yaptığını söyledi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Citigroup: Banka, geçtiğimiz hafta kıdem tazminatı çeklerinin giderlerine 450 milyon dolar eklediğini söyledi. Ek olarak, geçtiğimiz ay başladığı 5 bin kişilik işten çıkarmayı neredeyse tamamladığını duyurdu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Wells Fargo:&nbsp;Pandemi sırasında genişlemeyen birkaç büyük bankadan biriydi, çünkü kısmen çeşitli yasal ve uyum ihlallerinin ardından düzenleyici bir varlık sınırı altında faaliyet gösteriyordu. Banka yatırımcılara, bu yıl 5 bin ve 2020'nin orta noktasından bu yana 40 bin kişi azalan personel sayısının bu yıl daha da düşmesini beklediğini söyledi.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bank of America: Banka, Salı günü yaptığı açıklamada, ikinci çeyrekte 4 bin kişi ya da toplam işgücünün yaklaşık %2'sini işten çıkardığını bildirdi. BofA, pozisyonları ortadan kaldırma biçimiyle büyük kıdem tazminatı çekleri ödemek zorunda kalmaktan kaçındı.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">JPMorgan Chase: Bu eğilime karşı koyan tek büyük banka oldu. Bankanın çalışan sayısı ikinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre %8 artarak 300 bine yükseldi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yorumlar: Options Group'tan Michael Karp,&nbsp;"Yatırım bankacılığında daha fazla küçülme olacağını düşünüyorum. Yılın geri kalanında, büyük firmaların çoğunda "bir işten çıkarma, iki işe alım" durumu yaşanacak" açıklamasında bulundu.</li></ul>

Pareto

Yöneticiler, Covid-19 salgını sırasında gerçekleştirdikleri yoğun işe alımların bedelini ödüyor

Wall Street bankaları kıdem tazminatına 1 milyar dolar harcadı

Uluslararası Para Fonu'nun&nbsp;(IMF) internet sitesinde yer alan 16 Haziran 2023 tarihli,&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2023/06/16/The-Rise-of-the-Walking-Dead-Zombie-Firms-Around-the-World-534866" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yürüyen ölülerin yükselişi: Dünyadaki zombi firmalar</a> başlıklı makalede zombi firmalar hakkında yeni bir veri seti yayınlandı.Nedir?&nbsp;Zombi şirket kavramı, borcunu ödemek için yeterli para kazanamayan ancak bir şekilde desteklerle hayatta kalmaya devam eden şirketler için kullanılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">IMF raporuna göre düşük kâr etmelerine rağmen yüksek kredi veya destek alabildiği için ayakta duran şirketler, aynı zamanda sağlıklı işleyen şirketler için de ciddi bir tehdit oluşturuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Salgın döneminde mali yapıları iyice bozulan ve kağıt üzerinde yaşayan şirketlere verilen krediler zombi şirketlerin payını son yıllarda artırdı. Şirketler dünya genelinde ‘zombi’ haline geldikten sonra en fazla dört yıl yaşayabiliyorlar. Bu sürenin sonunda da o güne kadar aldıkları desteklerle ya bu kategoriden kurtuluyorlar ya da batıyorlar. Raporda, bankaların daha güçlü olduğu ve daha sıkı makro ihtiyati politikaların uygulandığı ülkelerde zombi şirketlerin ekonomiyi tıkayıcı etkisinin azaldığı vurgulandı.</li></ul>Türkiye:&nbsp;Rapora göre Türkiye, şirketler arasında zombi şirket oranının %13'ü geçmesiyle dünyada en yüksek zombi şirket oranına sahip ülke oldu.&nbsp;Türkiye, halka açık olan şirketler arasında zombi şirket oranında ise dünyada 21'inci sırada yer aldı. Halka açık Türk şirketler arasında ‘zombi’ oran %8’in üzerine çıkmış durumda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin ardından&nbsp;Endonezya,&nbsp;Romanya&nbsp;ve&nbsp;Rusya&nbsp;geldi. Halka açık şirketler ele alındığında ise Türkiye’nin 21’inci en çok zombi şirket payına sahip ülke olduğu görüldü. Halka açık şirketlerle yapılan hesaplamada en çok zombi şirket oranına sahip ülke&nbsp;Ürdün&nbsp;olurken onu&nbsp;Güney Kıbrıs ve&nbsp;Yunanistan izledi.</li></ul>Çıktılar:&nbsp;2016-2019 yılları arasında zombileşmede yaşanan geçici düşüşün ardından, Covid-19 salgını sırasında yükseliş eğiliminin yeniden başladığı görülüyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zombileşme oranları ülkeler ve sektörler arasında büyük farklılıklar gösterirken, ülkelerin gelişmişlik seviyeleri konu bazında bir kriter değil. Sektörel farklılıklar tarafında, dayanıklı mallar üreten ve varlık fiyatlarındaki patlama ve talepteki büyük dalgalanmalara daha fazla maruz kalan gayrimenkul, enerji ve ihtiyari tüketici gibi sektörler arasında daha fazla zombileşme olduğu görülüyor. Bu, ticarete konu olmayan sektörlerin mali açıdan daha kırılgan ve daha az üretken olduğuna ve daha zayıf büyüme fırsatlarına işaret ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha fazla sayıda zombi firmanın bulunduğu endüstrilerdeki zombi olmayanlar piyasadan daha hızlı çıkma eğiliminde ve giriş oranları daha düşük. Bu tıkanıklık etkileri oldukça kalıcı, bu da zombi firmaların ekonomi üzerinde uzun bir gölge oluşturabileceğini gösteriyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha yüksek düzenleyici sermaye tamponlarına veya daha düşük batık kredilere, daha sıkı makro ihtiyati politikalara veya bankaların bilançolarını vitrine koymalarını en aza indiren politikalara sahip ülkelerin tipik olarak daha düşük zombi şirket oranları bulunduğu görülüyor.</li></ul>

IMF'nin 'Dünyadaki zombi firmalar' makalesi yayımlandı

Türkiye, zombileşmede başı çekiyor

• Covid-19 salgını döneminde uygulamaya konulan müzik yasağı, Antalya’nın ardından Muğla'da da kaldırıldı.

Aposto Gündem

Uluslararası Para Fonu'nun&nbsp;(IMF) internet sitesinde yer alan 16 Haziran 2023 tarihli, <a fr-original-style="" href="https://www.imf.org/en/Publications/WP/Issues/2023/06/16/The-Rise-of-the-Walking-Dead-Zombie-Firms-Around-the-World-534866" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yürüyen ölülerin yükselişi: Dünyadaki zombi firmalar</a> başlıklı makalede zombi firmalar hakkında yeni bir veri seti yayınlandı.Nedir?&nbsp;Zombi şirket kavramı, borcunu ödemek için yeterli para kazanamayan ancak bir şekilde desteklerle hayatta kalmaya devam eden şirketler için kullanılıyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">IMF raporuna göre düşük kâr etmelerine rağmen yüksek kredi veya destek alabildiği için ayakta duran şirketler, aynı zamanda sağlıklı işleyen şirketler için de ciddi bir tehdit oluşturuyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Salgın döneminde mali yapıları iyice bozulan ve kağıt üzerinde yaşayan şirketlere verilen krediler zombi şirketlerin payını son yıllarda artırdı. Şirketler dünya genelinde ‘zombi’ haline geldikten sonra en fazla dört yıl yaşayabiliyorlar. Bu sürenin sonunda da o güne kadar aldıkları desteklerle ya bu kategoriden kurtuluyorlar ya da batıyorlar. Raporda, bankaların daha güçlü olduğu ve daha sıkı makro ihtiyati politikaların uygulandığı ülkelerde zombi şirketlerin ekonomiyi tıkayıcı etkisinin azaldığı vurgulandı.</li></ul>Türkiye:&nbsp;Rapora göre Türkiye, şirketler arasında zombi şirket oranının %13'ü geçmesiyle dünyada en yüksek zombi şirket oranına sahip ülke oldu.&nbsp;Türkiye, halka açık olan şirketler arasında zombi şirket oranında ise dünyada 21'inci sırada yer aldı. Halka açık Türk şirketler arasında ‘zombi’ oran %8’in üzerine çıkmış durumda.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye’nin ardından Endonezya,&nbsp;Romanya&nbsp;ve Rusya&nbsp;geldi. Halka açık şirketler ele alındığında ise Türkiye’nin 21’inci en çok zombi şirket payına sahip ülke olduğu görüldü. Halka açık şirketlerle yapılan hesaplamada en çok zombi şirket oranına sahip ülke Ürdün&nbsp;olurken onu Güney Kıbrıs ve Yunanistan izledi.</li></ul>Çıktılar:&nbsp;2016-2019 yılları arasında zombileşmede yaşanan geçici düşüşün ardından, Covid-19 salgını sırasında yükseliş eğiliminin yeniden başladığı görülüyor.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Zombileşme oranları ülkeler ve sektörler arasında büyük farklılıklar gösterirken, ülkelerin gelişmişlik seviyeleri konu bazında bir kriter değil. Sektörel farklılıklar tarafında, dayanıklı mallar üreten ve varlık fiyatlarındaki patlama ve talepteki büyük dalgalanmalara daha fazla maruz kalan gayrimenkul, enerji ve ihtiyari tüketici gibi sektörler arasında daha fazla zombileşme olduğu görülüyor. Bu, ticarete konu olmayan sektörlerin mali açıdan daha kırılgan ve daha az üretken olduğuna ve daha zayıf büyüme fırsatlarına işaret ediyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha fazla sayıda zombi firmanın bulunduğu endüstrilerdeki zombi olmayanlar piyasadan daha hızlı çıkma eğiliminde ve giriş oranları daha düşük. Bu tıkanıklık etkileri oldukça kalıcı, bu da zombi firmaların ekonomi üzerinde uzun bir gölge oluşturabileceğini gösteriyor.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha yüksek düzenleyici sermaye tamponlarına veya daha düşük batık kredilere, daha sıkı makro ihtiyati politikalara veya bankaların bilançolarını vitrine koymalarını en aza indiren politikalara sahip ülkelerin tipik olarak daha düşük zombi şirket oranları bulunduğu görülüyor.</li></ul>

Pareto İçgörü

• Küresel havayolu yolcu trafiği Şubat'ta geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %55,5 artarak Covid-19 salgını öncesi seviyenin yaklaşık %85'ine ulaştı. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından açıklanan Şubat ayına ilişkin küresel toplam yolcu talebi istatistiklerine göre, uluslararası yolcu talebi 2022'nin aynı ayına göre %89,7 artarken, yurt içi yolcu talebi de %25,2 yükseldi.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2020 ve 2021'de açıklanmayan uluslararası göç istatistiklerini yayımladı. Verilere göre, son üç yılda 20-29 yaş arasında 286 bin genç yurt dışına göç etti. Nüfus genelinde, son üç yılda 1 milyon 38 bin kişi &nbsp;yurt dışına göç etti. Aynı dönemde yurt dışından Türkiye’ye göç edenlerin sayısı ise 1 milyon 757 bin oldu.Bilgi notu: 2020 yılına dair istatistiklerin, Covid-19 salgını sebebiyle uygulanan kapanmalar ve seyahat kısıtlamalarından etkilendiğini hatırlatmak gerekiyor.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yurt dışından Türkiye'ye göç edenlerin sayısı 2020 yılında bir önceki yıla göre %49,7 azalarak 340 bin 845 kişi oldu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2021'de ise Türkiye'ye göç edenlerin sayısı yıllık bazda %116,9 artarak 739 bin 364 kişi oldu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2020 yılında Türkiye'den yurt dışına göç eden kişi sayısı bir önceki yıla göre %27,3 artarak 420 bin 463 oldu. Türkiye'den yurt dışına giden nüfusun 77 bin 810'unu Türk vatandaşları, 342 bin 653'ünü ise yabancı uyruklular oluşturdu.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'den yurt dışına göç eden kişi sayısı 2021’de ise yıllık bazda %31,6 azalarak 287 bin 651 oldu. Türkiye'den yurt dışına giden nüfusun 103 bin 613'ünü Türk vatandaşları, 184 bin 38'ini ise yabancı uyruklular oluşturdu.</li></ul>Detaylar: Türkiye'ye 2021 yılında göç edenlerin yaş grubu incelendiğinde, en yüksek oranın %12,3 ile 20-24 yaş grubunda olduğu görüldü. Türkiye'den göç eden nüfusun yaş gruplarına bakıldığında ise, en yüksek oran %14,4 ile 25-29 yaş grubunda oldu.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'ye 2021 yılında göç edenlerin illere göre dağılımı incelendiğinde, %47,8 ile en fazla göç alan ilin İstanbul olduğu görüldü. İstanbul'u %8,2 ile Antalya, %6,7 ile Ankara, %2,7 ile Bursa ve %2,4 ile Mersin takip etti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Türkiye'ye 2021'de gelen yabancı uyruklu nüfus içinde ilk sırayı %12,1 ile Irak vatandaşları aldı. Irak'ı %10,9 ile İran, %6,5 ile Özbekistan, %6 ile Suriye ve %5,5 ile Afganistan vatandaşları izledi.</li></ul>

Son üç yılda 20-29 yaş arasında 286 bin genç yurt dışına göç etti.

TÜİK Göç İstatistiklerini yayımladı

• Oyun dünyasının en büyük fuarlarından olan ve bu yıl 13 Haziran ile 16 Haziran tarihleri arasında gerçekleşeceği açıklanan Electronic Entertainment Expo (<a fr-original-style="" href="https://www.ign.com/articles/e3-has-been-canceled" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">E3</a>), "ilgi yetersizliği" nedeniyle iptal edildi. 2020'de Covid-19 salgını nedeniyle iptal edilen; 2021'de ise çevrimiçi bir şekilde gerçekleşen E3, "hibrit endüstri etkinlikleri için yeni bir standart belirlemek" amacıyla 2022'de iptal edilmişti.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Perde arkası:&nbsp;E3 organizatörlerinden Christopher Dring, konuya ilişkin açıklamasında, etkinliğin iptal edilmesinin nedeninin büyük şirketlerin etkinliğe katılmaması olduğunu söyledi. Xbox, Nintendo, Tencent, Ubisoft, Sega ve Devolver art arda bu yıl E3'de yer almayacaklarını açıklamıştı.</li></ul>

Quando

<a fr-original-style="" href="https://political-science.uchicago.edu/directory/susan-stokes" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Susan Stokes</a>Başkanlık seçimini kaybeden Trump destekçileri tarafından 6 Ocak 2021'de düzenlenen ABD Kongre Binası işgalinin bir benzeri de Brezilya'da yaşandı. ABD'de iki yıl önce gerçekleşen baskının ardından bu sefer de Brezilya'nın Eski Başkanı Jair Bolsonaro'nun destekçileri Ulusal Kongre, Yüksek Mahkeme ve başkanlık sarayını basarak Bolsonaro'nun “Tropik kuşağın Trump’ı” olarak anılmasını sağladılar.Brezilya'daki başarısız ayaklanma ile ABD Kongre Binası'na düzenlenen saldırı arasındaki esrarengiz benzerlik, Bolsonaro ile Trump arasındaki pek çok paralelliği de ortaya koymakta. Her ikisi de aşırı sağcı, antidemokratik, tek dönemlik başkanlar olup Covid-19 salgını sırasında sadece dezenformasyon ve kabadayılık yaparak yüz binlerce insanın hayatına mal oldular. Her ikisi de basını taciz etti ve yargının bağımsızlığına meydan okudu. Her ikisi de sadece büyük çaplı sahtekarlıkların ve hileli oy makinelerinin yeniden seçilmelerini engelleyebileceğini iddia etti. İkisinin de mirası, ülkelerindeki seçimlerin dürüstlüğünden şüphe eden milyonlarca vatandaş ile demokrasiyi yıkmak için beyhude bir çabayla kendi başkentlerini yağmalayan ve polis memurlarına şiddet uygulayan binlerce kişi oldu.Ancak Bolsonaro ve Trump'ın başkanlık sonrası dönemleri arasındaki ince farklar, antidemokratik eski liderlerin yargılanmasının öneminin altını çiziyor. Pek çok Amerikalı, Trump'ın ayaklanmayı kışkırtmakla suçlanmasının, sonraki her yönetimin mahkemeleri siyasi hesaplaşmalar için kullandığı bir kısasa kısas dinamiği yaratacağından endişe ediyor. Ancak 1989'da Brezilya'da demokrasinin yeniden tesis edilmesinden bu yana yaşananlar bunun aksini gösteriyor.Askerî rejimin sona ermesinin ardından Brezilya'da demokratik yollarla seçilen ilk başkan Fernando Collor, "nüfuz ticareti" yapmakla suçlanmasının ardından 1992 yılında istifa etti. Yine de görevden alındı ve böylece bir daha seçimle göreve gelmekten de men edilmiş oldu. Daha sonra cezai suçlamalardan beraat eden Collor'un siyasi hakları iade edilerek daha alt makamlara aday olmasına (ve kazanmasına) izin verildi.Daha sonraki Brezilya başkanları da suçlandı ve bazıları adli ihlallerle karşı karşıya kaldı, ancak Brezilya sonsuz bir misilleme kovuşturması döngüsüne girmedi. Collor'un yerine geçen Fernando Henrique Cardoso, kendi halefi (ve şimdiki başkan) Luiz Inácio Lula da Silva'yı sık sık eleştiriyordu. Ancak Lula'nın yönetimi yargı sistemini hesaplaşmak için kullanmadı. Lula'nın kendisi de yolsuzluktan suçlu bulundu ve mahkumiyeti iptal edilmeden önce 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı ve iki yıldan az bir süre hapis yattıktan sonra 2019 yılında serbest bırakıldı. Lula'nın siyasi hakları nihayetinde iade edildi ve Bolsonaro'yu yenerek yeniden başkan oldu, ancak iddianamesinin gerekçeleri tamamen siyasi ya da temelsiz değildi.Bolsonaro'nun kendisi de sahte haberler yayan bir trol ordusu kurmak ve elektronik oylama hakkında yanlış bilgi yaymak gibi suçlamalarla karşı karşıya kalabilir. Bolsonaro'nun siyasi partisi seçim mahkemesinden milyonlarca oyun iptalini talep ettiğinde, mahkeme ülkenin elektronik oylama sistemini baltalamaya çalıştığı gerekçesiyle partiyi para cezasına çarptırmış ve mal varlıklarını dondurmuştu. Brezilya medyası Bolsonaro'nun dokunulmazlık karşılığında demokrasiye saldırmayı bırakmayı teklif ederek kendisi ve aile üyelerini hapse girmekten kurtarmaya çalıştığını yazdı. Bazıları Bolsonaro'nun şu anda Florida'da bulunmasının, ülkesindeki olası suçlamalardan kaçma çabası olduğunu öne sürdü.Bolsonaro'nun yasal risk altında olması, yıllarca idolünün izinden gittikten sonra neden aniden Trump'ın taktiklerinden saptığını açıklayabilir. Bolsonaro'nun seçim sonuçlarını kabul etmeyi reddetmesine rağmen, Başkan Yardımcısı kasım ayında iktidarın barışçıl bir şekilde el değiştirmesini kabul etti. Trump hâlâ büyük bir seçim sahtekarlığının kurbanı olduğunu iddia ederken, Bolsonaro sessizliğe gömüldü. Trump 6 Ocak'ta isyancıları bir araya getirip eylemlerini savunmaya devam ederken, Bolsonaro bu hafta Brezilya'da yaşanan şiddet olaylarını kınamak üzere Disney World yakınlarındaki sığınağından çıktı.Brezilya'nın kuzey komşusu Venezuela da isyancıların yaptıklarının yanlarına kâr kalmasına izin vermenin tehlikelerini gözler önüne seriyor. Ülkenin deneyimlerinin de gösterdiği gibi, diktatörlük heveslileri yeniden ortaya çıktıklarında, daha da pervasız olma eğilimindedirler. 1992 yılında Hugo Chávez adında bir yarbay, seçilmiş Venezuela hükümetine karşı iki başarısız darbeye liderlik etti. Chávez 1998'de başkan seçilmeden önce dönemin başkanı Rafael Caldera tarafından hapisten erken salıverildi. Daha sonra Venezuela demokrasisinin yıkımına başkanlık etti ve ekonomisini çökertti.Ekvador ise bir başka ibretlik öykü sunuyor. 2000 yılında ciddi bir ekonomik kriz ülkenin seçilmiş başkanı Jamil Mahuad'a karşı kitlesel protestolara yol açtı. Olay yerinde bulunan Albay Lucio Gutiérrez, göstericiler Ulusal Kongre'ye akın ederken seyirci kaldı. Protestolar daha sonra Gutiérrez ve kurmayları tarafından yönetilen bir darbe girişimine dönüştü. Gutiérrez ne askerî ne de sivil mahkemelerde darbe girişimi nedeniyle hiçbir zaman cezai kovuşturmaya uğramadı.2002 yılında Gutiérrez başkanlığa adaylığını koydu ve kazandı. Daha önce demokratik kurumlara karşı sergilediği küçümseme, Yüksek Mahkeme'yi askıya aldığı ve daha sonra olağanüstü hâl ilan ettiği başkanlığının belirleyici özelliği haline geldi. Görev süresi, Brezilya'nın kendisine siyasi sığınma teklif etmesinin ardından helikopterle Ekvador'dan kaçmasıyla sona erdi.Bolsonaro'nun hikayesinin son bölümü henüz yazılmadı. Ancak iddianame korkusunun onu terbiye ettiğine dair ipuçlarını şimdiden görüyoruz. Bu dersi iyi almalı: eski başkanları yargılamak riskler taşısa da, ayaklanmacıların ve otokratların hesap vermekten kaçmasına izin vermenin bedeli çok daha ağır olabilir.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Chicago Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi Profesörü olan Susan Stokes, aynı zamanda Chicago Center on Democracy'nin de fakülte direktörüdür. ©&nbsp;<a data-saferedirecturl="https://www.google.com/url?q=https://link.aposto.com/click?uri%3DaHR0cHM6Ly9saW5rLmFwb3N0by5jb20vY2xpY2s/aXNzdWU9NjNhMDRlMGI1NmFjMDUwMDA2NWI1YTdlJnN1YnNjcmliZXI9NjEzNjQ3ZmMzOGU5ZTAwMDA2Yjc1MzM5Jm5ld3NsZXR0ZXI9NjMxNjQxY2E2YWRhZTUwMDA2MjliZGExJnB1Ymxpc2hlcj01ZWQzZWNkNmM1YTg2Y2NkMWUyNGNhNGEmc291cmNlPWVtYWlsJnVybD1odHRwcyUyNTNBJTI1MkYlMjUyRmxpbmsuYXBvcy50byUyNTJGYyUyNTJGVnF1NFFERE1rbWhjJTI1M0ZjJTI1M0REc05fZC03NGh3QXdsQ2sxcEltaW8lMjUyNnN1YiUyNTNENjFkNWI2ZWE4Y2UzYWMwMDA2NDM0NmY3JTI1MjZzJTI1M0R3ZWImdXJsPWh0dHBzJTI1M0ElMjUyRiUyNTJGbGluay5hcG9zLnRvJTI1MkZjJTI1MkZWcXU0UURETWttaGMlMjUzRmMlMjUzRERzTl9kLTc0aHdBd2xDazFwSW1pbyUyNTI2c3ViJTI1M0Q2MWQ1YjZlYThjZTNhYzAwMDY0MzQ2ZjclMjUyNnMlMjUzRHdlYiZ1cmw9aHR0cHMlMjUzQSUyNTJGJTI1MkZsaW5rLmFwb3MudG8lMjUyRmMlMjUyRlZxdTRRRERNa21oYyUyNTNGYyUyNTNERHNOX2QtNzRod0F3bENrMXBJbWlvJTI1MjZzdWIlMjUzRDYxZDViNmVhOGNlM2FjMDAwNjQzNDZmNyUyNTI2cyUyNTNEd2Vi&source=gmail&ust=1673617172594000&usg=AOvVaw2rBO_nN_syrfss8RpnI1cR" fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Project Syndicate</a>, 2022.

Yargılanmayan otokratlar ne yapar?

<a fr-original-style="" href="https://siepr.stanford.edu/people/anne-o-krueger" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Anne O. Krueger</a>Dünya, Covid-19 salgını, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı, yüksek enflasyon, resesyon korkuları ve yükselen piyasalar ile gelişmekte olan ülkelerde artan borç sıkıntısından oluşan bir mega krizin içinde. İhtiyacımız olan son şey ise ekonomiye zarar verecek ek bir kaynak. Ancak bir başka yıkıcı ticaret savaşı şeklinde karşımıza çıkabilecek olan da bu.&nbsp;Ticaret savaşları son derece zarar vericidir çünkü taraf olan ülkeler daha yüksek ticaret engelleri koyarak misilleme yapma eğilimindedir. Bu&nbsp;kısır döngü 1930'lardaki Büyük Buhran'ın daha da uzamasından sorumlu tutuluyordu, bu nedenle ABD 1945'ten sonra yeni bir dünya ticaret sistemi geliştirme çabalarına öncülük etti ve tarihteki en başarılı küresel ekonomik büyüme dönemine zemin hazırladı. 70 yıl boyunca küresel ticaret, anlaşmazlıkların tarafsız bir şekilde karara bağlanmasını sağlayan uluslararası bir örgüt olan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması ve ardından Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ile hukukun üstünlüğü temelinde desteklendi.Ancak 2017'den itibaren Donald Trump yönetimi ABD'nin DTÖ'ye verdiği desteği fiilen geri çekti ve Çin ile bir ticaret savaşı başlattı. İthalata ayrımcı gümrük vergileri koymanın yanı sıra, "ulusal güvenlik" kaygılarını gerekçe göstererek çelik ve alüminyum gibi ürünlere daha kapsamlı vergiler getirdi. Çoğu ticaret hukukçusu bu önlemlerin DTÖ kuralları uyarınca yasadışı olduğuna inansa da, ABD'nin ticaret ortakları bir sonraki yönetimin Trump'ın korumacı politikalarını geri alacağı umuduyla misilleme yapmaktan kaçındı.Ne yazık ki ABD Başkanı Joe Biden'ın yönetimi ne Trump'ın ticaret önlemlerini iptal etti ne de anlaşmazlıkların çözümü mekanizması gibi DTÖ'nün önemli işlevlerini yeniden tesis etti. Ve eğer bu yeterince kötü değilse, bu yılki ABD Enflasyon Azaltma Yasası (IRA) ve CHIPS ve Bilim Yasası, büyük ticaret ortaklarına ve müttefiklerine o kadar çok zarar verecek ki, neredeyse kesinlikle misilleme yapmak zorunda kalacaklar. Bu durumda ABD kendisini sadece Çin ile değil aynı zamanda kendi müttefikleriyle de bir ticaret savaşının içinde bulacak ve dünya bir başka büyük krizle karşı karşıya kalacaktır: uluslararası ticaret sisteminin çöküşü.Hem IRA hem de CHIPS Yasası açıkça korumacı ve ayrımcı olup, ABD'nin birbirini izleyen çok taraflı tarife indirimi müzakerelerinde yaptığı anlaşmaları ihlal etmekte. Örneğin IRA, hem Amerika'da üretilmeleri hem de ağırlıklı olarak Amerikan parçalarından oluşmaları koşuluyla (ve bu bileşenler elektrikli araçların maliyetinin %40'ını oluşturan bataryaları da içermelidir) ABD'li elektrikli araç alıcılarına 7.500 USD'lik bir sübvansiyon sağlamakta. Benzer şekilde, CHIPS Yasası, ABD'de özel şirketler tarafından inşa edilen "fabrikalara" (çip üretim fabrikaları) yapılan yatırımları finanse etmek için 52 milyar USD tahsis etmekte.Avrupa Birliği, Birleşik Krallık, Japonya ve Güney Kore'den gelen yabancı menşeli otomobillere (bataryalar ve diğer otomobil bileşenlerinin yanı sıra) karşı güçlü bir ayrımcılık uygulayan elektrikli araç sübvansiyonunun haklı olduğu şüpheli. "İyi işler yaratma" ve içten yanmalı motorlardan uzaklaşmayı hızlandırma amacını yerine getirmesi de olası değil.CHIPS Yasası'nın destekçilerinin arzu ettiği sonuçlara ulaşma olasılığı daha da düşük. Hâlihazırda yarı iletken arzında büyük bir sıkıntı yaşanmakta ve bu durum önde gelen bazı üreticilerin (hem Amerikalı hem de yabancı) yeni üretim tesisleri kurma planlarını ancak sübvansiyon almaları halinde gerçekleştireceklerini açıklamalarına yol açmış bulunmakta.Yabancı siyasi liderlerin bakış açısına göre otomobil endüstrisi, ABD'nin haksız uygulamaları karşısında hiçbir şey yapmadan duramayacakları kadar ekonomik öneme sahiptir. Kendi otomobil montaj tesislerinin ABD sübvansiyonları nedeniyle pazar payı kaybetmesine izin veremezler. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Beyaz Saray'daki son resmi ziyareti sırasında Biden'a açıkça belirttiği gibi, Amerika'nın tek taraflı korumacılığı daha geniş bir ticaret savaşını tetikleme riski taşıyor. Aynı şekilde, diğer hükümetler de ABD'nin son hamlelerine karşılık olarak çip üretimini sübvanse etmek için artan bir siyasi baskı altında ve bazı yabancı üreticiler haksız rekabetten kaçınmak için ABD'de fabrika kurma planlarını açıklıyor.IRA ve CHIPS Yasası planlandığı gibi 1 Ocak'ta yürürlüğe girerse, Amerika'nın müttefikleri neredeyse kesinlikle misilleme yapacak ve bu da ABD'nin karşı hamlelerini davet edecek. Otomobil ve yarı iletkenlerle sınırlı kalmayacak olan bu kısasa kısas gerilimi, giderek daha fazla ihracat kategorisini etkileyerek ekonomik zararın boyutunu arttırabilir. Macron daha şimdiden Avrupa'nın kendi sanayileri lehine ayrımcılık yapmaya başlaması gerektiğini belirtti.Dünyanın başlıca ticaret güçleri, tam anlamıyla bir ticaret savaşının patlak vermesini önlemek için hızla harekete geçmelidir. Çipler konusu DTÖ'ye götürülmeli ve ABD sübvansiyonların yasadışı olduğuna dair olası bir karara uymalıdır. Çip üreticileri, makine ve çipler için ihracat kurallarını ve bir yaptırım mekanizmasını belirleyen bir anlaşma üzerinde ortaklaşa anlaşabilirler. ABD, yerli üreticilerin iyi eğitimli işçileri daha kolay işe almalarını sağlayacak eğitim ve öğretime yönelik çok ihtiyaç duyulan ek yatırımları, şu anda düşünülen fiziksel yatırımların bir kısmının yerine koyabilir.İnşa edilmekte olan yeni tesisler halihazırda üretimde olan çipler için ve bu çiplerin stokları, özellikle çiplere olan talebin düştüğü şu dönemde, yeni fabrikalara yatırım yapmak yerine oluşturulabilir. Diğer ülkelerde çip üretimi için kullanılan makinelerin ve çiplerin kendilerinin üretiminde kullanılan makine ve teknik bilginin tamamının ABD'ye geri getirilmesiyse pek olası değil. Bu önlemlerden herhangi biri, ABD'nin hedeflerine şu anda öngörülen sübvansiyonlardan daha yakın sonuçlar elde edilmesini sağlayacaktır.Elektrikli araçlar ve bataryalar için de yabancı ve yerli üreticilerin eşit şartlarda rekabet etmesi gerekmekte. Otomobil ihraç eden ülkeler, yeni elektrikli araç satın alan herkesi Amerikalılarla aynı miktarda sübvanse edebilir; Biden yönetimi, ithal edilenler de dahil olmak üzere tüm elektrikli araçların satın alınmasına sübvansiyon sağlamak için yasada bir değişiklik isteyebilir. Buna ek olarak, bataryalar için Amerikan yerli içerik gerekliliklerinin de ayarlanması gerekecektir.Çiplerde olduğu gibi, bu önlemlerden herhangi biri küresel ekonomi için çok daha üstün bir sonuç sağlayacaktır. Korumacı politikalar çıtayı düşürüyor.<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Dünya Bankası'nın eski baş ekonomisti ve Uluslararası Para Fonu'nun eski birinci genel müdür yardımcısı olan Anne O. Krueger, Johns Hopkins Üniversitesi İleri Uluslararası Çalışmalar Okulu'nda Uluslararası Ekonomi Kıdemli Araştırma Profesörü ve Stanford Üniversitesi Uluslararası Kalkınma Merkezi'nde Kıdemli Araştırmacı olarak görev yapmaktadır. ©&nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.project-syndicate.org/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Project Syndicate</a>, 2022.

Covid-19 salgını ile ilgili hikayeler