Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley, Türkiye ekonomisine ilişkin yayımladığı raporunda Mehmet Şimşek'in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanmasının ortodoks para politikalarına dönüşün bir işareti olarak değerlendirildiğini ifade etti. Seçimin ardından Türk lirasında değer kaybı ve parasal sıkılaştırma beklediğini aktaran kurum, yıl sonu USD/TRY kuru tahminini ise 28 olarak açıkladı.Raporunda, "Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atanmasının ve TCMB yönetiminde beklenen değişikliklerin yapılmasının ardından politika faizinde normalleşme bekliyoruz. Para politikasında kademeli bir normalleşmenin tercih edileceğini düşünüyoruz." ifadelerini kullanan kurum, TCMB'nin politika faizini Haziran ayında düzenlenecek olan Para Politikası Kurulu toplantısında 1150 baz puan artışla %20'ye, Ağustos ayı toplantısında ise %25'e çıkarmasını&nbsp;beklediklerini aktardı.Kurum ayrıca TCMB’ye olası yeni atamaların ve bankanın piyasalarla kuracağı iletişimin bu ayki toplantı öncesi görüşlerinin farklılaşmasına da neden olabileceğini ifade etti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bank of America</h2>Morgan Stanley'nin yanı sıra Bank of America (BofA) da müşterilerine bir not göndererek Türk lirasına yatırım yapmak için şartlarını sıraladı. Geçtiğimiz günlerde Borsa İstanbul'dan yaklaşık 1,5 milyar TL'lik alım gerçekleştiren BofA'nın şartları ise şu şekilde:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Politika faizinin, iç talebin cari işlemler hesabını sürdürülebilir bir seviyede istikrara kavuşturacak kadar sıkılaşmasını sağlamak için %40'a yükseltilmesi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">USD / TRY kurunun 25'in üzerinde seyretmesi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Şirketlerin USD alımı üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ve döviz piyasasına dolaylı müdahalelerin sona erdirilmesi.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">USD'nin genel görünümünün yükseliş yönünde olmaması.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">JP Morgan</h2><a fr-original-style="" href="https://www.foreks.com/haber/detay/647ebdd3d6018000015e27d3/PICNEWS/tr/jpmorgan-a-gore-tcmb-nin-22-haziran-toplantisinda-faizi-yuzde-25-e-yukseltmesi-olasiliklar-arasinda" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">JP Morgan</a> ise Türkiye ile ilgili olarak yayımladığı notta, 22 Haziran tarihinde yapılacak Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizinin %8,5’ten %25,0’e yükseltilebileceğini açıkladı. Bu adımın kesin olmamakla birlikte masada olduğunun ifade edildiği mesajda, artırım kararının toplantı tarihinden önce de verilebileceğine değiniliyor. Metinde ayrıca, karar metninde geleceğe yönelik faiz ayarlamalarının da sinyalinin verilmesi beklentisi paylaşılıyor.Hatırlatma dozu: Mehmet Şimşek’in göreve gelmesinin ardından para politikası setinin de ortodoks bir eksene geçmesi beklentisi tamamen satın alınmış durumda. Bu çerçevede, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevinden Şahap Kavcıoğlu’nun alınarak yerine <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hafize_Gaye_Erkan" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hafize Gaye Erkan</a>’ın atanması piyasa beklentilerini karşıladı.Bu yazı orijinal olarak Exante'de yayımlanmıştır. Daha fazlası için şimdi <a fr-original-style="" href="https://aposto.com/n/exante" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">abone olun</a>.

Aposto Günsonu

Morgan Stanley, BofA ve JP Morgan Türkiye için neler bekliyor?

Yatırım bankalarının Türkiye görünümleri

Uluslararası yatırım bankası Morgan Stanley, Türkiye ekonomisine ilişkin yayımladığı raporunda Mehmet Şimşek'in Hazine ve Maliye Bakanı olarak atanmasının ortodoks para politikalarına dönüşün bir işareti olarak değerlendirildiğini ifade etti. Seçimin ardından Türk lirasında değer kaybı ve parasal sıkılaştırma beklediğini aktaran kurum, yıl sonu USD/TRY kuru tahminini ise 28 olarak açıkladı.Raporunda, "Şimşek’in Hazine ve Maliye Bakanlığı’na atanmasının ve TCMB yönetiminde beklenen değişikliklerin yapılmasının ardından politika faizinde normalleşme bekliyoruz. Para politikasında kademeli bir normalleşmenin tercih edileceğini düşünüyoruz." ifadelerini kullanan kurum, TCMB'nin politika faizini Haziran ayında düzenlenecek olan Para Politikası Kurulu toplantısında 1150 baz puan artışla %20'ye, Ağustos ayı toplantısında ise %25'e çıkarmasını&nbsp;beklediklerini aktardı.Kurum ayrıca TCMB’ye olası yeni atamaların ve bankanın piyasalarla kuracağı iletişimin bu ayki toplantı öncesi görüşlerinin farklılaşmasına da neden olabileceğini ifade etti.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bank of America</h2>Morgan Stanley'nin yanı sıra Bank of America (BofA) da müşterilerine bir not göndererek Türk lirasına yatırım yapmak için şartlarını sıraladı. Geçtiğimiz günlerde Borsa İstanbul'dan yaklaşık 1,5 milyar TL'lik alım gerçekleştiren BofA'nın şartları ise şu şekilde:- Politika faizinin, iç talebin cari işlemler hesabını sürdürülebilir bir seviyede istikrara kavuşturacak kadar sıkılaşmasını sağlamak için %40'a yükseltilmesi.- USD / TRY kurunun 25'in üzerinde seyretmesi.- Şirketlerin USD alımı üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ve döviz piyasasına dolaylı müdahalelerin sona erdirilmesi.- USD'nin genel görünümünün yükseliş yönünde olmaması.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">JP Morgan</h2><a fr-original-style="" href="https://www.foreks.com/haber/detay/647ebdd3d6018000015e27d3/PICNEWS/tr/jpmorgan-a-gore-tcmb-nin-22-haziran-toplantisinda-faizi-yuzde-25-e-yukseltmesi-olasiliklar-arasinda" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">JP Morgan</a> ise Türkiye ile ilgili olarak yayımladığı notta, 22 Haziran tarihinde yapılacak Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizinin %8,5’ten %25,0’e yükseltilebileceğini açıkladı. Bu adımın kesin olmamakla birlikte masada olduğunun ifade edildiği mesajda, artırım kararının toplantı tarihinden önce de verilebileceğine değiniliyor. Metinde ayrıca, karar metninde geleceğe yönelik faiz ayarlamalarının da sinyalinin verilmesi beklentisi paylaşılıyor.💉 Hatırlatma dozu: Mehmet Şimşek’in göreve gelmesinin ardından para politikası setinin de Ortodoks bir eksene geçmesi beklentisi tamamen satın alınmış durumda. Bu çerçevede, Mart 2021’den bu yana Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevini yürüten Şahap Kavcıoğlu’nun da görevden alınarak yerine <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Hafize_Gaye_Erkan" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Hafize Gaye Erkan</a>’ın atanması bekleniyor.

EXANTE

Üç büyük kredi derecelendirme kuruluşundan biri olan Fitch Ratings, yerel bankaların ülkemizde yaşanabilecek bir para politikası değişimine karşı hazırlı olduklarını yazdı. Para politikasında değişim eşliğinde kademeli olarak faiz artırımlarının beraberimde getireceği varlı kalitesi erozyonu için yeterli tamponun bulunduğunun ifade edildiği metinde, faiz artırımlarının sert adımlarla yapılması ihtimalinin halen bir risk unsuru olduğu ifade ediliyor.Metinde, kredi fiyatlamaları üzerindeki kısıtlamaların kaldırılması ile likidite koşullarının esneyebileceği, ve bu getiri telafisinin de TÜFE bazlı hazine kağıtlarından doğabilecek (enflasyon düştüğünden dolayı) zararı karşılayabileceği ifade ediliyor. &nbsp;💉 Hatırlatma dozu: Kuruluş, <a fr-original-style="" href="https://www.fitchratings.com/research/sovereigns/fitch-affirms-turkiye-at-b-outlook-negative-17-03-2023" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">17 Mart tarihli değerlendirmesi</a>nde ülkemizin uluslararası uzun vadeli yabancı para kredi notunu (manşet not) negatif görünüm eşliğinde B’de sabit tutmuştu. Bu not, “çöp” (Junk) olarak adlandırılan C’li değerlerin 2 basamak üzerinde, yatırım yapılabilir olarak adlandırılan 3B’li değerlerin ise 5 basamak altında bulunuyor.

Fitch Ratings, Türk bankalarının politika değişimine hazır olduklarını ifade etti.

Fitch Ratings’ten bankalar yorumu

Merkez bankaları yapıları gereği beşeri olmaktan çok teknik kurumlardır. Para politikası araçlarının getirdiği büyük güç ve bağımsızlık ilkesi ise uygulamalarda hükümetlerle zaman zaman ayrışan söylemlerin yükselmesine yol açabilir. Diğer bir ifadeyle, merkez bankalarının aksiyon setleri hükümetlerin her zaman hoşuna gitmeyebilir.Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın başkanlık süresi boyunca sürekli olarak faiz oranları üzerinden Fed Başkanı Jerome Powell ile atışması buna bir örnek olarak gösterilebilir.&nbsp;Buradaki ayrışma çoğu zaman büyük savrulmalara yol açmaz ve kurumlar arasındaki uzlaşı bir şekilde sağlanır. Bu durum da sürdürülebilir bir denge mekanizmasının temelini oluşturur.Zaman zaman hükümetler ile merkez bankası yönetimleri arasındaki uyumsuzluklar ise ekonomi politikalarının ya da hedeflenen sonuçlara ulaşmak için kullanılan araçların etkinliğini kısıtlayabilir. Böylesi durumlarda ise sertleşen demeçler ve hatta görevden alınan merkez bankası başkanları görebiliriz. Bu aksiyonlar ise kamuoyunda merkez bankasının bağımsızlığı konusundaki tartışmalarını alevlendirir.&nbsp;Ülkemizde de 2016 yılından bu yana buna benzer bir durumun varlığından bahsetmek mümkün. Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ilkesi ile hükümetin ekonomi politikaları arasındaki uyumsuzluk kendini yönetim kadrosundaki ani değişimler ve beraberinde gelen söylem güncellemeleri ile gösteriyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Yakın geçmiş</h2>Nisan 2016’da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanlığı görev süresini dolduran Doç. Dr. Erdem Başçı, görevi yeni başkan Murat Çetinkaya’ya devretti. Başçı görev süresi boyunca enflasyonla başarılı bir şekilde mücadele ederek, manşet enflasyonu tek haneye indirmeyi başarmış bir merkez bankacısıydı. Görevi devrettiği sırada manşet enflasyon %6,5 seviyesindeyken, TCMB’nin politika faizi (1 hafta vadeli repo faizi) %7,5’ti.&nbsp;Yeni başkan Çetinkaya görevinin ilk iki yılında politika faizinde güçlü değişimler yapmadı. 2018 yılına girildiğinde TCMB politika faizi %8 seviyesi ile tek hanede bulunuyordu.&nbsp;ABD Merkez Bankası (Fed) tarafından başlatılan faiz artırım serisiyle birlikte küresel çapta değerlenme eğilimine giren USD, TL karşısında da değer kazanmaya başladı. Öyle ki 2018 yılına 3,70 seviyelerinde başlayan USD/TL kuru, aynı yılın haziran ayında 4,68’e kadar yükseldi. Bu durum elbette ki artan maliyetler nedeniyle manşet enflasyonun da yükselmesine neden oldu ve 2018 Haziran’da TÜFE yıllık bazda %15,3’e yükselerek son 15 yılın en yüksek seviyesini gördü.Çetinkaya yönetimindeki TCMB bu durum karşısında hemen harekete geçti ve haziran ayı Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini 850 baz puan artırarak %16,5’e yükseltti. Kurum bununla da yetinmedi. Siyasi çalkantılar nedeniyle USD kurunda daha yüksek artışlar görülmesi üzerine baskıyı hafifletebilmek adına daha sert faiz artışları yaptı ve politika faizi Eylül 2018’de %24’e yükseltildi.Faiz artışlarının sonuçları da beklendiği şekilde görüldü. 2018’in Eylül ayında 6,33 seviyelerinde bulunan USD kuru, 2019 yılına girildiğinde 5,33’e kadar geriledi. 2018’in Aralık ayında %25’e kadar yükselen manşet enflasyon ise 2019 Haziran’da %15,8 seviyesine düştü.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Faiz indirimleri</h2>6 Temmuz 2019 tarihinde TCMB Başkanı Murat Çetinkaya henüz görev süresini tamamlamadan görevden alındı. Piyasa çevrelerinde Çetinkaya’nın gerçekleştirdiği faiz artışlarının Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hoşuna gitmediği ve görevden alımının bu yüzden gerçekleştiği konuşuldu. Erdoğan, birkaç ay sonra yaptığı açıklamasında, “TCMB (başkanını) görevden alma yetkisini de aldık, laf dinlemiyordu. Yeni arkadaş ile devam ettik, dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz" ifadelerini kullanacaktı.&nbsp;Beklendiği üzere Çetinkaya’nın görevden alınmasının ardından TCMB faiz indirimlerine başladı. Başkan Uysal yönetiminde düzenlenen ilk PPK toplantısında 425 baz puan faiz indirimi yapılarak politika faizi %19,75’e düşürüldü. Burada da kalınmadı. TCMB politika faizini 2020 yılının Mayıs ayına kadar toplamda 1575 baz puan düşürerek %8,25 seviyesine indirdi. Böylece Murat Uysal, Cumhuriyet tarihinde görevi süresince en fazla faiz indirimi yapılan TCMB Başkanı olarak tarihe geçmiş oldu.Faiz indirimlerinin yan etkileri özellikle döviz kurlarında görüldü. Uysal’ın göreve geldiği Temmuz 2019’da 6,33 olan USD/TL kuru, Ağustos 2020’ye gelindiğinde 7,29’a kadar yükseldi. Manşet enflasyon ise %11,3 ile çift hanelerde seyretti.TCMB eylül ayı PPK toplantısında 200 baz puan faiz artışına giderek duruma müdahale etmeye çalıştı fakat bu artış yeterli olmadı ve USD/TL kurundaki artış sürdü.Ekonomik büyümede de istenen başarının sağlanamaması üzerine Murat Uysal göreve getirildikten 16 ay sonra görevden alınarak yerine maliye eski bakanı Naci Ağbal getirildi.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ağbal dönemi</h2>Ağbal’ın göreve gelmesi, ilk etapta kamuoyunda soru işaretleriyle karşılandı. Merkez Bankası’nın içinden yetişmemiş olan ancak siyasi hayatı boyunca ekonomi ile iç içe olan Ağbal, piyasa algısını çok kısa süre içinde değiştirdi. Politika faizini enflasyon normalleşene kadar yüksek tutma taahhüdü veren Ağbal, TCMB’nin piyasaya müdahalelerinin sıfırlanacağını da ilan etti.&nbsp;18 Mart 2021 tarihli Para Politikası Kurulu toplantısında politika faizini 100 baz puanlık beklentilere karşı 200 baz puan artıran Ağbal, bu adımla birlikte göreve geldiği kasım ayından bu yana toplam 875 baz puan artırım yapmış oldu. Ağbal, mart ayı toplantısının 2 gün sonrasında ise bir gece yarısında görevden alındı ve görevden alınan üçüncü merkez bankası başkanı olarak tarihe geçti. Ağbal görevinde sadece beş ay kalabildi.&nbsp;Naci Ağbal tarafından uygulanan yüksek faiz politikası, uzun süredir artış yönünde olan USD kurunu geriletmeyi başarmıştı. Ağbal’ın göreve geldiği 7 Kasım 2020 tarihinde 8,51 seviyesine bulunan USD/TL kuru, Mart 2021’de 7,56’ya kadar gerilemişti.Ağbal’ın görevden alınmasının ardından CDS’te yukarı yönlü bir hareket yaşanırken TL hızla değer kaybetti. Birkaç aylık süre içinde yeniden hizalanan piyasa algısı bu kararla birlikte tamamen değişti.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Ve bugün…</h2>Naci Ağbal’ın ardından göreve 2015 yılında Adalet ve Kalkınma Partisi’nden Bayburt milletvekili olarak seçilen Prof. Dr. Şahap Kavcıoğlu atandı.&nbsp;Göreve gelişinin erken dönemlerinde mevcut politikanın korunacağı, politika faizinin enflasyonun üzerinde tesis edileceği taahhüdünde bulunan Kavcıoğlu, ilerleyen dönemde para politikası uygulamalarını genişletici maliye politikalarına yakınlaştırmaya başladı.&nbsp;Eylül 2021’de başlayan faiz indirimi serisi ile (ilk adım 100 baz puandı ve politika faizi enflasyonun altına geriledi) politika faizi 15 ayda %19’dan %9’a çekildi. Bu süreçte yaşanan kur şoku ve beraberinde gelen enflasyonist baskı “yeni politikanın geçiş süreci” olarak değerlendirildi ve bu görüş korunmaya devam ediliyor.&nbsp;Bu süreçte Nisan 2021’de 8,23 seviyesinde seyreden USD/TL kuru, şu sıralarda 18,87 seviyesinden işlem görüyor. Manşet enflasyon ise Ekim 2022’de %85,5’e kadar yükselerek 24 yılın zirvesini kaydetti.&nbsp;Bugün ülkemizde merkez bankası bağımsızlığına ve bunun gerekliliğine dair tartışmalar geride kalmış durumda. Ekonomi yönetimi, ekonomik hedeflere ilişkin kararları bütünsel olarak ve birbirlerini dengeleyici değil, destekleyici olarak alıyor. Söz konusu uygulama modelinin fayda-maliyet analizi ise bundan sonraki yıllarda daha sağlıklı bir şekilde yapılacaktır.&nbsp;

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın yakın geçmişte aldığı para politikası kararları piyasaları ne yönde şekillendirdi?

TCMB ve para politikasının yakın geçmişi

Merkez Bankaları, ekonomik hedeflerine ulaşabilmek adına para politikası kurgularını hayata geçirirler. Para politikası, temel olarak faiz oranları ve yatırım harcamaları arasındaki korelasyona dayalı olarak görünüme etki etmeyi hedefler. Bu görüş, iktisadi açıdan eleştiri ve düzenlemelere açık olmakla birlikte genel kurguyu özetlemesi açısından yeterli görülebilir.&nbsp;Genişletici para politikası benimseyen bir merkez bankasının bankalar aracılığıyla yatırımcılara sağlayacağı krediler ile yatırım harcamalarının artması ve böylelikle de talebi olumlu etkilemesi hedeflenir. Bu mekanizma içi anahtar rollerin başında ise politika faizi gelir. Bu araç bankaların kısa vadeli fonlama pencerelerinin maliyetlerini belirlerken uzun vadeli faiz beklentilerinin oluşmasına ve diğer makroekonomik öngörülerin şekillenmesine olanak tanır.&nbsp;Bugün ülkemizde benimsenen ekonomi modeli, büyümeyi öncelikleyerek etkin bir parasal aktarım mekanizması ile arz koşullarını genişletip sürdürülebilir bir kalkınmaya ulaşmayı hedefliyor. Politika faizinin tek haneye doğru yol aldığı bu patikada ise teori ile pratik birbirlerinden zaman zaman çok büyük oranda ayrışıyor.Sıklıkla değişen uygulama esasları ve düzenlemeler, bankaların stratejilerini belirlemeleri konusunda güçlüklerle karşılaşmalarına ve benimsenen ekonomik modelin fonlama bacağının aksamasına yol açıyor.&nbsp;Ekonominin yönetici aktörlerinin Liralaşma Stratejisi kapsamında devreye aldığı uygulamaların sayısının artık yüzlerle ifade edildiği bugünlerde başta bankalar olmak üzere ekonomik aktörlerin neredeyse tamamının hareket alanları oldukça sınırlanmış durumda.Bugün kredi ihtiyacı içinde olan şirketler çeşitli şartları yerine getiremedikleri takdirde krediye erişimde çok büyük güçlüklerle karşılaşıyorlar. Bu şartlar, özünde bankadan çekilen kredilerin sermaye piyasası araçları yerine yatırım kanalına yönelmesini hedeflese de özellikle içinden geçtiğimiz enflasyonist ortamda dengesizleşen işletme sermayesi gereksinimleri sebebiyle şirketleri oldukça zorluyor.Bankaların ise teorik olarak hangi fiyattan, hangi para biriminden, kime ve hangi komisyon oranıyla kredi verecekleri belirlenmiş durumda. Bu durum, kredilendirme kanalında açık olan tek kapının -vade kapısının- devreye girmesine yol açıyor. Bugün bankaların kredi kullanımına “uygun” olan müşterilerine önerdikleri vadeler son derece kısalmış durumda ve mevcut kredilerin yenilenmesi haricinde yeni kredi tahsisi konusunda büyük bir iştahsızlık söz konusu.Benzer bir durum mevduat portföyü için de geçerli. Yapılan son düzenleme ile bankaların mevduat hacimleri içindeki Türk Lirası ağırlığı gereksinimi artırıldı ve buna uymayan kurumlar için ilave yükümlülükler getirildi. Bu durum karşısında TL mevduat toplamak isteyen bankalar, faiz oranlarını yükselttiğinde ise yine TCMB tarafından uyarıldılar. Bu durumun yarattığı düşük mevduat faizi ortamı ise yatırımlarını TL’de değerlendirmek isteyen mevduat müşterilerinin maruz kaldıkları reel zararı artırıyor. Öte yandan, mevduat hacminin %53’ü yabancı para cinsinden olan bankaların bu oranı yıl sonuna kadar %50 seviyesine çekmesi için “mevduat kovması” gerekeceği de aşikar.&nbsp;Kısaca, belirlenen strateji çerçevesinde alınan önlemlerin boyutları piyasa koşullarını öylesine zorlar ve bu mekanizma içindeki en kritik unsurları öylesine çaresiz bırakır oldu ki ortaya çıkan toplam etkinin yarattığı sıkıntılar faydalarını aştı.&nbsp;Sürecin mevcut piyasa yansımalarının ötesinde yarattığı birikimli risk yükü de bugün konuşulmasa da orta vadedeki en önemli konulardan biri olacak. Bankacılık sektörünün menkul kıymet cüzdanını negatif reel faize sahip uzun vadeli varlıklarla şişiren önlemler, hazinenin borçlanma yapısı içinde sabit getirili ihraçların payını %60 seviyesine taşıdı. Hazinenin yurt içi borç stokunun dörtte üçünün sahibi ise bankalar haline geldi. Zorunlu kılınan talep öylesine büyük ki, uzun vadeli yabancı para ve TL tahvil faiz oranlarının eşitlenmesine yol açtı. Sabit faizli bu varlıklar ise bir faiz şoku yaşanması durumunda bankaların bilançoları üzerinde büyük risk yaratacak ve sermayelerini yıpratacak.Bütün bu süreç içinde, sorunları normalleştirerek “bankalar madem bu kadar zorlanıyor, kârları neden kat be kat artıyor” söylemine indirgemenin de tarafların hiçbirine faydası olmadığı aşikar.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Konuyla ilgili olarak Exante'nin 1 Kasım tarihli sayısındaki yazının “<a fr-original-style="" href="https://aposto.com/s/bankacilik-sektor-verileri" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bankaların kârları neden artıyor</a>” bölümüne göz atmanızı öneririz.</li></ul>Türkiye İş Bankası Genel Müdürü Hakan Aran’ın geçtiğimiz hafta verdiği mesajlar aslında tam da bu konuya parmak basar nitelikteydi. “Kredinin ucuzlamasına rağmen krediye erişim güçleşiyorsa bunun kimseye bir faydası yoktur,” diyen Aran, sisteme yapılan doğrudan ve dolaylı müdahalelerin yarattığı aksaklıkları sıraladı. “Mevcut düzenlemelerin yeni ekonomi modelini destekleyecek şekilde bir an evvel kaldırılması ve gevşetilmesi gerektiği” ifadesi ise gelinen noktayı belki de en iyi özetleyen cümleydi.&nbsp;Seçim zamanı yaklaştıkça bu serzenişlere kulak verilmesi ve kredi koşullarında gevşetici bir adım atılıp atılmayacağı &nbsp;en büyük soru işaretlerinden biri olarak öne çıkıyor. Bu uygulama setinin sürdürülebilirliği ve olası geri dönüş senaryolarında oluşabilecek sarsıntılar ise ana risk unsurları.

Aposto Gündem

Merkez Bankası’nın düzenlemeleri bankalar için ne anlama geliyor?

Avrupa Merkez Bankası&nbsp;(ECB), politika faizini ikinci kez üst üste 75 baz puan artırdı. Karar beklentiler dahilindeydi.<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Detaylarda neler var?</h2>Kararla birlikte refinansman oranı %2,0 marjinal borç verme imkanı %2,25 ve mevduat faizi %1,50 seviyesine yükseltilmiş oldu. Böylelikle bölgede 2019 yılından bu yana görülen en yüksek faiz&nbsp;seviyelerine ulaşıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">💉 Hatırlatma dozu:&nbsp;Tarihin en büyük enflasyon baskısıyla mücadele eden kurum, son üç toplantısında politika faizini toplam 200 baz puan artırdı.</li></ul>Toplantıda ayrıca kısa adı TLTRO olan (Hedefli Uzun Vadeli Yeniden Finansman Operasyonu / Targeted Long-Term Financing Operation) uygulamanın da şartları sıkılaştırıldı. Buna göre, bu paket aracılığıyla kullandırılan kredilerin faiz oranları 23 Kasım tarihinden vade tarihine kadar ortalama politika faizi olarak güncellenecek.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">💾 Cep bilgisi:&nbsp;TLTRO, ilk kez 2011 yılında devreye alınan ve bankaların likidite sıkışıklığını aşmaları için uygulanan genişletici para politikası adımının güncellenmiş hâlidir. Bu güncellemeyle bankaların likiditeyi reel sektöre aktarması hedefleniyor. Salgın döneminde bir üçüncü kez devreye alınan uygulama (TLTRO III) ile bankalara 2 trilyon EUR'un üzerinde fon sağlandı.</li></ul>Enflasyonist baskının yaygın şekilde devam ettiğinin vurgulandığı duyuru metninde faiz artırımlarının süreceği ifade edilmekle birlikte bir hedef ya da oran belirtilmedi. Piyasa beklentisi politika faizinin aralık ayında 50 baz puan artırılması yönünde.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">💾 Cep bilgisi: Bölgede enflasyon hedefi %2,0; son manşet enflasyon ise %9,9 seviyesinde.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Lagarde'ın açıklamaları</h2>Kararın açıklanmasının ardından kameraların karşısına geçen Christine Lagarde,&nbsp;adımların devam edeceğini teyit etti. Para politikasında normalleşmenin henüz tamamlanmadığını söyleyen Lagarde, faiz artırımlarıyla birlikte enflasyon hedeflerine ulaşmayı umduklarını söyledi.Bölgede büyümenin yavaşladığını ve bu trendin önümüzdeki iki çeyrekte de artarak devam edeceğini ifade eden başkan, Avro Bölgesi ülkelerinden enerji arzını artırma ve kamu borçlarını azaltma hedefleri koymalarını istedi.Lagarde, bilanço küçülmesi adımının ise aralık ayında değerlendirileceğini açıkladı. Başkan, bu adım için enflasyon görünümü, atılan mevcut adımlar ve gecikmeli etkileri bir arada değerlendireceklerini söyledi. Salgın döneminde atılan adımlarla, kurumun 8,8 trilyon EUR büyüklüğe ulaşan bilançosu tarihî zirvedeki seyrini sürdürüyor.

ECB’nin şahin adımları devam ediyor

• Rusya Merkez Bankası, politika faizini %20'de sabit tutma kararı aldı. Faiz kararının açıklandığı metinde, Rusya ekonomisinin tekrar yapılanmasına yönelik ifadeler yer buldu. Metinde "Para politikası ekonominin yeni şartlara uyum sağlamasına ve enflasyonun %4 seviyesine 2024'te geri dönmesine imkân verecek."&nbsp;vurgusu yapıldı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Banka, Ukrayna'nın işgalinin ardından politika faizini %9,50'den %20'ye yükseltmişti.</li></ul>

• Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan, Merkez Bankası'nın temel görevinin fiyat istikrarını sağlamak olduğunu, cari açıkta yapısal bir problemin bulunduğunu söyledi. Yapısal cari açığın azaltılması görevinin hükümete ait olduğu savunan Elvan, "Para politikasında uygulanacak araçlar bellidir ve bu araçları da Merkez Bankası uygular" dedi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ne olmuştu? TCMB Başkanı Kavcıoğlu, cari fazlanın sürdürülmesiyle uzun soluklu fiyat istikrarını yakalamanın mümkün olacağını belirtmişti.</li></ul>

Para politikası ile ilgili hikayeler