Paket servis.&nbsp;bölümünde her hafta, sizden gelen bir temada üç film önerisinde bulunuyorum. Önerdiğiniz temanın ne olduğunda&nbsp;hiçbir sınır yok: Somut ya da soyut herhangi bir sözcük, bir kavram ya da bir his, bir ülke ya da bir mekan, bir yönetmen ya da oyuncu...&nbsp;Bu e-postaya cevap vererek, siz de tema önerinizi paylaşabilirsiniz.&nbsp;Deniz Ulusan'ın siparişi, çok detaylı olup soğuk terler döktürenlerden değildi ama oldukça geniş olup hangi ucundan tutacağımı şaşırdıklarımdandı: Bulmak. Hem belgesel sinema çok sık sözünü ettiğim bir alan olmadığından hem de bu sözcüğün bende yarattığı ilk çağrışımın bir belgesel film olmasından dolayı, bu haftaki paket servisi tamamen belgesel sinemaya ayırmaya karar verdim.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2021/4/2021-05-30T17:57:37.896Z_sm.png" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="4.09" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Kendini bulmak.&nbsp;Bulmak&nbsp;deyince aklıma nedense ilk olarak, birkaç yıl önce izlediğim ve aslında bir belgesel film olarak çok da iyi olmayan bir film geldi. Strangers on the Earth&nbsp;(2016),&nbsp;hiç ummadığım bir anda içimi ilhamla dolduran filmlerdendi. Hakkında hiçbir şey bilmediğim, duymadığım bir konuda ve aslında bana çok uzak olan ruhâni ve içsel bir temada olan bu belgesel, Batı Avrupa'daki hac rotası Camino de Santiago&nbsp;üzerine. Eski çağlarda tamamen dinî amaçları olan Camino de Santiago, bugün dünyanın farklı köşelerinden birçok insanın farklı amaçlarla çıktığı, fiziksel ve psikolojik zorlukları olan bir arınma, kendini bulma ve dönüşüm geçirme yolculuğuna dönüşmüş. Sanırım beni asıl çeken kısmı, bu yolculuğu rota boyunca her durakta konserler vermeyi ve kendi kadar sanatını da dönüştürmeyi kafaya koymuş bir çellistin gözünden izliyor olmamızdı. Bu filmin kurmaca bir izdüşümü için de aklıma Jean-Marc Vallée'nin Reese Witherspoon'lu Wild'ı geliyor tabii ki.Keşfetmek ve öğrenmek.&nbsp;Çok sevdiğim iki belgesel de, "bulmak" sözcüğünün farklı çağrışımları üzerine geldi aklıma. Bunlardan biri, bir açık arttırmadan aldığı kutular dolusu negatif aracılığıyla adı hiç duyulmamış büyük bir fotoğraf sanatçısının, Vivian Maier'in fotoğraflarını ve yaşamını ölümünden yıllar sonra dünyaya açan bir adamın keşfini konu alan Finding Vivan Maier&nbsp;(2013). Diğeri ise ailesinin hikâyesini kaydetmeye başladığında, çok büyük bir aile sırrını öğrenen ve bunun peşine düşerek kendi hayatını değiştiren oyuncu ve yönetmen Sarah Polley'nin kişisel olduğu kadar etkileyici ve ilham verici hikâyesi Stories We Tell&nbsp;(2012).

Kendini bulmak, keşfetmek, öğrenmek.

Bulmak.

• Duende,&nbsp;geçtiğimiz haftayı ve bu haftayı, üstelik hem cuma hem cumartesi günlerine yayılacak şekilde üç parçadan oluşan özel bir sayıya ayırdı. Bu sayıda hepimiz, sanatın farklı alanlarındaki "ya farklı olsaydı?" senaryoları üzerine düşündük, bir şeyler farz ettik.<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Seriyi açan ilk bölümde Taner, kurgusal bir festivaldeki gününü anlattı: Duende heyecanla sunar: Duende Festival&nbsp;sayısını <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/duende-festival" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsiniz. Bu hafta yayımlanan son bölüm Bir roman, bir müze; bir fotoğrafçı, bir şehir.'de ise Burcu'nun Vivian Maier'i, İhsan'ın Masumiyet Müzesi'ni başkalaştıran yazılarını <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/bir-roman-bir-muze-bir-fotografci-bir-sehir" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsiniz. </li><li fr-original-style="text-align: left;" style="text-align: left; box-sizing: border-box;">Artemis ile paylaştığımız ikinci bölüm Bir genç kadın, bir şehir, bir genç adam, bir ağıt.&nbsp;adının yarısını benim yazımdan alıyor. Bu yazıda, çok sevdiğim, Berlin ile özdeşleşmiş Victoria&nbsp;filmini başa sardım ve sordum: Ya Victoria, İstanbul'da geçseydi? Sayının tümünü <a fr-original-style="" href="https://apos.to/i/bir-genc-kadin-bir-sehir-bir-genc-adam-bir-agit" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a>,&nbsp;Bir genç kadın. Bir şehir. Bir gece. Bir plan: Victoria İstanbul'da yazımı ise <a fr-original-style="" href="https://apos.to/s/605acfda9220dd0006d90e1c" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> okuyabilirsiniz.</li></ul>

Bir fotoğraf tutkunu hayal edin ki hayatı boyunca yüzlerce ölümsüz kare için deklanşöre basıyor fakat bunların çoğunu bastırmıyor. İçindeki ürettiği şeyi sergileyip insanların beğenisine sunma dürtüsünün ötesinde bu çektiği binlerce fotoğrafı kendisinin dahi merak edip görmemiş olması akıl almıyor. Bazılarınızın Vivian Maier’den bahsettiğimi tahmin ettiğinizi biliyorum, evet konumuz gizemli fotoğrafçı Vivian Maier ve niyetimiz arkasındaki gizemi şehirlere bıraktığı izler üzerinden çözmek.<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-22T06:47:28.017Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Vivian Maier, 1954" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vivian Maier, 1954Birçoğumuzun 2013 yapımı <a fr-original-style="" href="https://www.imdb.com/title/tt2714900/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Finding Vivian Maier</a>&nbsp;belgeseliyle tanıdığı Maier’ın ne zaman fotoğraflarından birini görsem uzun uzun düşüncelere dalıyorum. Sokak fotoğrafçılığının en çarpıcı örneklerinden olan bu çalışmalar günümüzün çokça kullanılan “anı yakalamak” terimini de tam olarak karşılayan eserler bence. Çoğu Şikago’da çekilen ve bir şehrin hafızasını oluşturan onlarca fotoğrafın bir tesadüf eseri keşfedilene dek hiç basılmamış olması ise her aklıma geldiğinde tekrar yüksek dozda şaşırıyordum. Ta ki Maier’ın ardındaki sırrı yavaş yavaş çözene dek. Artık ikinci el bir açık arttırmada keşfedilen, henüz hiç basılmamış onlarca film rulosunun bir tesadüf değil planlanmış bir işaret olduğuna eminim.<div fr-original-class="fr-img-space-wrap" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-22T06:40:51.090Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Vivian Maier, İsimsiz, 1966" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">&nbsp;Vivian Maier, İsimsiz, 1966</div>1950’lerden 1990’lara dek dadılık yaparak hayatını kazanan ve Şikago’da yaşayan Vivian Maier, baktığı onlarca çocuğun ve ailelerinin anlattığına göre içine dönük ve gizemli bir karaktermiş. Kendisinin fotoğraf çektiğini bilen ise neredeyse yok denecek kadar az. İnsan ister istemez merak ediyor, bu kadın bu fotoğrafları neden çekiyor? Ben de keşfedene dek merak ediyordum ancak artık biliyorum.Kendisini tanımak isteyenleri geçiştiriyor, “ben gizemli bir kadınım”, “Miss V. Smith”, “bir casusum” gibi cevapları ise saklı kalmak istemesinin ve kinayeli bir dille asıl mesleğine dikkat çekmesinin önemli işaretleri bence. Evet ben Maier’in bir fotoğraf casusu olduğuna inanıyorum. Sosyolojik bir veri casusu da diyebiliriz buna. Kimliğini saklaması gereken, bu yüzden dadılık mesleğini bir perde olarak seçen, aslında tüm işi gücü fotoğraf çekerek insanları belgelemek olan bir ajan. Tabii ek olarak gizemli olayları çözmeye çalıştığını da düşünebiliriz, biriktirdiği gazete yığınlarında yer alan cinayet, çocuk istismarı, taciz, tecavüz haberleri bunu kanıtlar nitelikte. Gizemli casusumuzun ardından keşfedilen eşyaları arasında bir de onlarca ses ve video kaydı bulunuyor.<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-22T06:41:32.481Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Vivian Maier, İsimsiz, 1956" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vivian Maier, İsimsiz, 1956Diane Arbus’un meşhur “Fotoğraf, bir sır hakkındaki bir sırdır.” lafı Maier’de “fotoğrafçı bir sırdır”a dönüşüyor. Maier çözebilene fotoğraflarında birçok işaret bırakıyor. Gölgesini çekmesinin haricinde sık sık kendi portresine de rastlayabiliyoruz çalışmalarında. Bir şeylerden yansımasını çekmeyi çok seviyor. Bunun da keşfedilmeyi bekleyen minik işaretlerinden biri olduğunu düşünüyorum.Maier’in üç kuşaktır ABD'de yaşayan bir aileden olduğu ve New York’ta dünyaya geldiği biliniyor. Resmî kayıtlarda geçen adı Vivian Dorothy Maier. İnsanlara Fransa doğumlu bir Fransız olduğunu söylese de resmî kayıtlara göre 1 Şubat 1926 New York doğumlu. Fransız bir anne ve Avusturyalı bir babanın kızı. Ancak bu bilgi yanında çalıştığı aileleri çok şaşırtıyor çünkü onlar Fransız aksanıyla konuşan ve kendisini bir "Fransız" olarak tanıtan Maier’i biliyorlar. Günümüzde Fransız aksanının sahte olduğuna yönelik tahminler de var. Bir durum ajan için çok da şaşırtıcı olmasa gerek.<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-22T06:43:02.085Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Vivian Maier, İsimsiz, 1979" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vivian Maier, İsimsiz, 1979Peki Şikago’yla bütünleşmiş fotoğraflarından arındırarak başka şehirlerde hayal etsek Maier’i? Çoğu Şikago’da çekilen ve şehrin sosyokültürel yapısını yansıtan bu fotoğrafları çekenin imzası kadar çekildikleri mekân da önemli kılıyor diye düşünüyorum. Örneğin, bu fotoğraflar Paris’te çekilse ekonomik seviyesi daha yüksek insanların fotoğraflarıyla mı karşılaşacaktık? Belki şehrin moda tutkusu Maier’in de fotoğraflarının önemli bir ögesine dönüşecekti. Fransa’da küçük bir kasabada bir süre yaşadıktan sonra ABD'ye tekrar geri dönmesi gösteriyor ki Şikago’nun hayatında ve fotoğraflarındaki anlamı büyük.<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-22T06:44:01.571Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Vivian Maier, İsimsiz" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vivian Maier, İsimsizMaier hayatının bir döneminde bir dadı için şaşırtıcı olabilecek, bir yıldan uzun süren bir seyahate çıkıyor. Mısır, Tayland, Yemen, Hindistan, Çin ve hemen hemen tüm Güney Amerika’yı kamerasıyla geziyor. Ya bu seyahatte seçtiği bir ülkeye, şehre yerleşseydi? Onunla Şikago’nun yoksul mahallelerinin stereotiplerini değil de Kahire’yi özdeşleştirseydik? Nil Nehri kıyısında, bir çöl kenarında, piramitlerin arasında, kendi gizemli havasına uyum sağlayabilecek mistik bir şehirde nasıl izler bırakırdı Maier? İslam kültürü ne kadar ilgisini çekerdi acaba? Peki ABD'de olduğu gibi rahat bir şekilde fotoğraf çekebilir miydi, bir kadın olarak özgürce gezebilir miydi? İnsanlarla kendini ne derece özdeşleştirebilirdi, kimliğini ne derece gizleyebilirdi?<img src="https://images.aposto.com/2021/2/2021-03-22T06:45:28.726Z_sm.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" alt="Vivian Maier, 1956" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Vivian Maier, 1956Tüm bu sorular bir fotoğraf casusunun ardındaki sır olarak saklı kalmaya devam edecek. Belki bir gün Maier’in hiç bilmediğimiz bir şehirde çekilmiş onlarca film rulosuna daha rastlanacak ve onlar üzerine tekrar konuşacağız. Tabii Maier bunu keşfetmemizi isteyip küçük işaretler bıraktıysa. Günlüğüne sarılan yalnız bir genç kız gibi foto günlükler yaratan, insanlardan bu kadar kaçarken fotoğraflarında yine onlara sığınan bir fotoğrafçının izlerini bu defa bambaşka bir şehirde sürebiliriz, neden olmasın? Vivian Maier'ın görsel dünyasında kaybolmak ve kategoriler hâlinde fotoğraflarını incelemek için&nbsp;<a fr-original-style="" href="http://www.vivianmaier.com" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">resmî websitesini</a>&nbsp;ziyaret edebilirsiniz. &nbsp; (Bu yazıda anlatılanlar tamamen kurgudur ya da değildir.)

Vivian Maier ile ilgili hikayeler