<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;"><img src="https://images.aposto.com/2022/10/2/1669116694006.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">© cevrecigeek<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">• İklim krizinden en çok etkilenen Pasifik ülkelerinden Tuvalu, yükselen deniz seviyeleri yüzünden, tarihini ve kültürünü korumak adına metaverse’e taşınacağını açıkladı.Tuvalu’nun başkent bölgesinin yaklaşık %40’ı yüksek gelgit olaylarında sular altında kalıyor ve yüzyılın sonuna kadar tüm ülkenin sular altında kalacağı tahmin ediliyor.

Çevreci Geek

Henüz Fatih unvanını almamış olan 2. Mehmet’in döktürdüğü dev toplar Konstantinopolis’in kalın duvarlarını döverken sur içinde Emmanouíl Phokás kara kara ne yapacağını düşünüyordu. Doğu Roma İmparatorluğu tarihin tozlu sayfalarına karıştıktan sonra tası tarağı toparlayıp Kefalonya’ya yerleşmeye karar verdi. Çocukları burada büyüdü, ailesi genişledi ve Ioánnis adında bir torunu oldu.&nbsp;Gün geldi, denizciliğin tüm meziyetlerini küçük yaşta öğrenen bu toruna Akdeniz yetmez oldu. Uzak deryaları keşfetmek için dönemin en büyük iki deniz gücünden biri olan İspanya’nın himayesine girdi,&nbsp;Juan de Fuca adını aldı ve hızla yükselerek kendi filosuna sahip oldu. Atlas, Hint yetmedi, Pasifik Okyanusu’na kadar gitti. Gün geldi bir adaya ayak bastı. O ada yüzyıllar sonra Vancouver Adaları, ayak bastığı ve mürettebatıyla uzun bir keşfe çıktığı yürüyüş hattı ise Juan de Fuca olarak anılmaya başlandı.Onur ve Renata’nın Kanada’da tanıştığımız günden beri "Yürümemiz lazım" dediği Juan de Fuca yolu için çantaları hazırlarken aklımdan bu hikâye geçiyor. Yüzyıllar önce kökü İstanbul’a dayanan bir Rum gemicinin İspanyol himayesinde gittiği yerlerde yürüme fikrini düşünüyorum. Diğer yandan da evin zeminine dizdiğimiz onlarca parça eşyayı nasıl çantalara yerleştireceğimizin telaşındayız.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658230190873.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.34" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kerimcan Akduman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">47 km’lik Juan de Fuca ağırlıklı olarak ormandan geçen, arada sahile bağlanan bir yol. Bazı kısımları gelgit nedeniyle gün içinde kapansa da baharda yürüyeceğimiz için toprak kayması gibi bir risk bulunmuyor. Ancak baharın getirdiği başka bir risk var. Tüm kış süren güzellik uykularından uyanmış kara ayılar ve çok nadir olsa da dağ aslanları, yani pumalar. Bu nedenle tüm kamp malzemelerinin yanında bir de ayı spreyi taşıyoruz. Gerçi ayı gelse ya altımıza edeceğiz ya da kalpten mortu çekeceğiz ancak biz yine de önlemimizi alıyoruz. “Ayının çaresi sprey, pumanın ise dövüşmek” diye uyarıyor Onur hazırlanırken.Hazırlığın en önemli kısımlarından biri de yemek alışverişi. Konserve veya normal paketli gıdaları taşımak çok ağır olacağı için bu tip yürüyüşler için özel hazırlanmış ve çok az miktardaki sıcak suyla pişebilen kuru gıdaları tercih ediyoruz. Kanada’da bu tip yürüyüşler yapmanın en güzel tarafı ise su kaynaklarının bolluğu. Çok su hesabı yapmaya gerek kalmadan, ufak bir su filtresiyle tüm kaynaklardan temiz su elde etmek mümkün.Sabah çantaları doldurup, arabaya atlayıp Juan de Fuca’nın başlangıç noktası olan China Plajı’na doğru yol alıyoruz. Yolda dev bir süpermarketten kuruyemiş almak için durduğumuzda ben içi çedarlı sosislere karşı koyamayıp Renata ve Onur’u ben taşırım diye ikna ederek bir paket alıyorum. 2 saatin sonunda öğleden sonra China Plajı’na arabayı park ediyoruz. İlk gün Bear Plajı’na kadar 9 km’lik, orta zorlukta bir parkurumuz var. Ormana dalıyor, yürüyüşe başlıyoruz. Artık 29 km’ye kadar parkurdan çıkış yok.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658230223310.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kerimcan Akduman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Önce Mystic Plajı’na varıyoruz ki bu ilk iki km’yi bitirdiğimize işaret ediyor. Hava kararmadan Bear Plajı’na varmak için hızlanıyoruz. Onur’la ikimiz her gördüğümüz ışık huzmesi veya her manzarada durup fotoğraf çekmek istesek de Renata oymak başı rolünü üstlenip kırık Türkçesiyle “Hadi, hadi!”&nbsp;diye bizi yine yola devam ettiriyor. İne çıka, hafif çamurlu zeminde, arada kayarak kilometreleri aşıyoruz. Molalarda yanımızdaki enerji jellerinden güç alıyoruz. Akşam gün batmadan önce Bear Plajı indiğimiz yamacın sonunda beliriyor. Onur daha önce Juan de Fuca’yı yürümüş olmasına rağmen en az bizim kadar heyecanlı. İlk günü sakatlık yaşamadan, düşmeden veya ayılarla karşılaşmadan bitiriyoruz.Sahile varınca ilk işimiz çadırları kuracak alanları belirlemek oluyor. Gelgiti de hesaplayarak çadırları kuruyoruz. Ardından o akşam yiyeceklerimizi ayırıp diğer yiyecekleri uzaktaki yüksek bir ağaç dalına asıyoruz. Normalde Kanada Milli Parklarında bu yiyecekler için ayıların açamayacağı kilitli dolaplar var ama aramaya üşenince işi doğal yollarla hallediyoruz.Sıra ateş yakmaya geliyor. Onur bu işle ilgilenirken ben odun toplamaya çıkıyorum. Muhteşem bir gün batıyor. Ateşi yakıp odunları istifleyince gün batımını izlemeye başlıyoruz. O anda gün boyu zaman zaman sövülen yorgunluk, inilip çıkılan yokuşların zorluğu, ayak takılan, sendeleten ağaç kökleri, üzerlerinden atlanılan yere düşmüş kütükler sadece güzel anılara dönüşüyorlar.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658230302771.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="0.67" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kerimcan Akduman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Günü batırınca karınlarımızdan gelen gurultulara teslim olarak yemek hazırlamaya başlıyoruz. Çöplere taktığımız sosisler ateşte kızarmaya başlıyor, yanına da makarna yapıyoruz. Onur'la yola çıkmadan 3,5 saat harcayarak hazırladığımız mp3 listesi fonda çalıyor. Renata’ya sevdiğimiz Türkçe şarkıların tercümelerini yapıp eğleniyoruz. Ateşin büyüsü ve avcı toplayıcı toplumların neden ateşe taptıklarını böyle zamanlarda tekrar tekrar anlıyorum. Adeta gözümü alamıyorum. İlk gün yorgunluğundan ve ertesi gün rotanın en kazık parkurunu yürüyeceğimiz için erken yatıyoruz.Sabah erkenden uyanıyoruz. Yulaflı ve kurutulmuş sosisli kahvaltı sonrası Onur bize bir sürpriz yapıp çantasındaki cezveyi ve Türk kahvesini çıkartıyor. "Madem en zoru bugün, o hâlde Pasifik’in ıssız bir sahilinde Türk kahvesi içmeden yürümeye başlamamalıyız" diyerek cezveyi ateşe koyuyoruz. Ardından çadırları toplayıp, su stoklarımızı yenileyip yola koyuluyoruz.İkinci gün hedefimiz, 13 km’lik mesafedeki China Plajı'na varmak. Önümüzde tırmanışı ve inişi bol bir etap var. Planımız 9 saatte burayı tamamlamak. Sabah serinliğiyle nispeten kolay geçen ilk kısım öğlen sıcağının basmasıyla giderek zorlaşıyor. Tırmanılan yamaçlar dikleşiyor, çantalar ağırlaşıyor. Üstelik parkur giderek çamurlu bir hal alıyor. Zaman zaman bileğe kadar çamura giriyoruz. Güneş iyice tepeye çıkmışken bir gölgelik kuytu bulup öğle yemeği molası veriyoruz.Alınan karbonhidratlar ve enerji jelibonları ekibi tekrar ayağa kaldırıyor. Çamurlu yollardan yürümeye devam ediyoruz. Kısa bir süre için Onur’la Renata dinlenirken önden tek başıma yürümeye başlıyorum. Orman adeta beni içine alıyor. Muhteşem bir senfoni içerisinde hafifleyip, kayboluyorum. Kuş sesleri, ormanın yüceliği, boşluklardan sızan güneş ışıkları sanki beni taşımaya başlıyor. Bir anda sırtımdaki çanta, sabahtan beri yürüdüğüm kilometreler, üzerimdeki ter önemini kaybediyorlar. Sanki yürümüyorum da bir nehirde akıp, usulca sürükleniyorum.Bir süre sonra Onur’la Renata beni suratımdaki gülümsemeyle yakalıyorlar. Yola tekrar beraber devam ediyoruz. Son kilometreler hepimizi oldukça zorluyor. Bu nedenle müziğe başvuruyoruz. Sonunda güneşli China Plajı görünüyor ve arka planda <a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=Fk0V_GGa2XM" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pink Floyd</a> çalıyor. Plaja vardığımızda hiç bitmeyecek gibi hissettiğimiz günün tamamlanmasıyla suratlarımıza gevrek bir sırıtış yerleşiyor. Anlıyoruz ki bitmeyen yol yok. Hepsinin bir sonu var. Yeter ki sen yolundan ayrılmadan yürü. Neredeyse sırtımızla bir olan çantaları ilk bulduğumuz yere bırakıp bir süre anlamsızca plajda dolaşıyoruz.<img src="https://images.aposto.com/2022/6/2/1658230259401.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Fotoğraf: Kerimcan Akduman<hr fr-original-style="" style="height: 0px; overflow: visible; border-bottom: none; clear: both; user-select: none; break-after: page; box-sizing: border-box;">Ardından kamp yeri bulup, çadırları kuruyoruz. Tahminimizden önce, yaklaşık 8 saatte plaja vardığımız için güneşin batmasına daha vakit var. Bu nedenle acele etmeden çadırları kurup, ateş için odun topluyoruz. Bu sefer de yemekleri uzaktaki büyük bir kayanın tepesine koyuyoruz. Buz gibi Pasifik sularına ayaklarımızı sokup rahatlattıktan sonra ateşi yakıyoruz. Güneş hızla batıyor. Yemeği hazırlıyoruz.Yürüyüşün lüks hizmeti olarak yemek üzerine Türk kahvelerini içtikten sonra ateşi kuvvetlendiriyoruz. Çünkü o akşam Hıdrellez. Renata’ya Hıdrellez’den, şaman kültürünün günlük hayattaki etkilerinden bahsediyoruz. Öte yandan ben bu akşam için sakladığım ufak mataramı çantadan çıkartıyorum. Binlerce kilometre ötede bıraktığımız ve yıldız olup bizi tepeden izleyen sevdiklerimiz için kadeh kaldırıp, Hızır’a dileklerimizi sunuyoruz. Tepemizde arz-ı endam eden gök kubbeye bakıp evrendeki küçüklüğümüzü anımsıyoruz. Yatmadan ateşin üzerinden atlayıp ateşi söndürüyoruz. Çadıra girmeden son defa yıldızlara bakıyorum ve ağzımdan Ahmet Hamdi Tanpınar’ın dizeleri çıkıyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 145, 143); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 145, 143); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">Ne içindeyim zamanın,Ne de büsbütün dışında;Yekpâre, geniş bir ânınParçalanmaz akışında.</blockquote>

Ruta

Vancouver Adaları'ndaki Juan de Fuca Yolu'nda uzun bir yürüyüş

🥾 Juan de Fuca Yolunda Hıdrellez Ateşi

<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a fr-original-style="" href="https://www.ren21.net/reports/global-status-report/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yenilenebilirler 2022 Küresel Durum Raporu yayımlandı</a></h3>REN21 tarafından yıllık olarak hazırlanan ve yenilenebilir enerjinin küresel durumunu&nbsp;değerlendiren <a fr-original-style="" href="https://www.ren21.net/reports/global-status-report/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">raporların sonuncusu</a> çıktı.&nbsp;Yenilenebilir enerjide rekor büyüme olmasına rağmen, dünyanın temiz enerjiye geçerek toparlanma fırsatını kaçırdığını belirten raporda öne çıkan başlıklar şöyle:<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Geçtiğimiz yıl enerji sektöründe yenilenebilir enerjide 315 GW’lık rekor büyüme gerçekleşti. Bunun yüzde 90’ının güneş ve rüzgardan oluşması büyük bir başarı oldu. Öte yandan yenilenebilir enerjiye geçiş hızı 2050 net sıfır hedeflerinden oldukça uzak.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ortalamada kara üstü rüzgar enerjisi ve fotovoltaik güneş enerjisinin fiyatı, fosil yakıtlarınkinden daha düşük durumda seyrediyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Evleri ısıtmak ve soğutmak için kullanılan yenilenebilir enerji payı yeterli seviyede değil. Binalarda kullanılan enerji küresel enerji talebinin yaklaşık üçte birine denk gelmesine rağmen sektördeki dönüşüm çok yavaş gerçekleşiyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Binalarda soğutma, yüzde 4 ile enerji talebinde en hızlı artışın görüldüğü kullanım alanı oldu.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İki yıllık COVID-19 pandemisinden sonra dünya, “daha iyi bir şekilde yeniden inşa” için yeşil bir toparlanmayı umuyordu. Ancak beklenen küresel enerji geçişi gerçekleşmiyor.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ekonomik aktivitelerdeki canlanma, küresel enerji talebinde kabaca yüzde 4'lük bir artışa yol açtı ve bu talebin çoğu fosil yakıtlarla karşılandı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Rusya‘nın 2022'nin başlarında Ukrayna'yı işgalinden sonra enerji fiyatlarındaki ani artış, benzeri görülmemiş bir küresel enerji krizine yol açtı.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2022, enerji geçişi için bir dönüm noktası olmalı. Fosil yakıta dayalı mevcut enerji sistemimizin karşı karşıya olduğu kriz endişe verici boyutlarda. Tüm ekonomik ve toplumsal faaliyetlerde acilen yenilenebilir kaynaklara geçmemiz gerekiyor.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Yenilenebilir kaynakların, enerji krizine siyasi tepkinin merkezinde olması gerekiyor. Daha güvenli, esnek, düşük maliyetli ve sürdürülebilir bir enerji sistemi için tek yol, enerji verimli ve yenilenebilir temelli bir ekonomi inşa etmekten geçiyor.</li></ul><img alt="Logo, company name 
Description automatically generated" src="https://images.aposto.com/2022/5/5/1656055751448.png" width="550" height="382" style="width: 100%; max-width: 550px; vertical-align: middle; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.41" fr-original-style="width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres&nbsp; sosyal medya paylaşımında, &nbsp; “Sınırlı fiziksel kaynaklara sahip bir dünyada mevcut sonsuz büyüme modeli, enflasyon, iklim kaosu ve çatışma yaratacaktır. Çözüm açık: sonsuz yenilenebilir kaynaklar (rüzgar, güneş, gelgit) enerji ihtiyaçlarımızı çözmek için emrimizde.“ &nbsp;diyerek yenilenebilir enerjiye vurgu yaptı. &nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2022/5/4/1656012387966.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Avrupa ve ABD'de Şiddetli Sıcak Hava Dalgası</h3>Alışılmadık derecede erken ve şiddetli bir sıcak hava dalgası Kuzey Afrika'dan Avrupa'ya doğru yayıldı.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Henüz Haziran ayı ortası olmasına rağmen, sıcaklıklar normalde Temmuz ve Ağustos aylarında görülen sıcaklıklar seviyesinde kaydedildi.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">&nbsp;İspanya ve Fransa'nın bazı bölgelerinde, sıcaklıklar yılın bu zamanı için ortalamanın 10 derece üzerinde gerçekleşti.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sıcak hava dalgası, Avrupa'nın birçok yerinde kuraklıklarla birleşerek durumun daha da kötüleşmesine sebep oldu.</li></ul>İklim değişikliğinin bir sonucu olarak, sıcak hava dalgaları daha sık ve şiddetli hale geliyor.&nbsp;Bugün tanık olduğumuz şeyler, gelecekte gerçekleşecek daha büyük felaketlerin bir ön izlemesi gibi. Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporlarına göre,&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">1,5 derecelik küresel ısınmada bile sıcak hava dalgaları artıp şiddetlenecek.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha uzun ve sıcak mevsimler ve daha kısa soğuk mevsimler olacak.&nbsp;</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">2 derecelik küresel ısınmada, aşırı sıcaklıklar tarım ve sağlık için kritik tolerans eşiklerine daha sık erişecek.&nbsp;</li></ul>Şu anki salım seviyelerimizle sıcaklık artışının 3 dereceyi bulabileceği tahmin ediliyor. Bu durum bizi gelecekte bekleyen daha büyük felaketlerin sinyalini veriyor.Azaltımın yanında acilen yapmamız gereken ise uyum çalışmaları. Dünyanın dört bir yanında ölümcül seviyelere gelen sıcak hava dalgaları ve gittikçe ciddileşen kuraklık, insan sağlığını önemli seviyede tehdit ediyor. Özellikle nüfusun yoğun olarak yaşadığı şehirlerde; gıda, su gibi temel ihtiyaçların sıcak hava dalgalarında da insanlara ulaştırılacağı ve sağlık, elektrik hizmetlerinde kesintilerin olmayacağı sistemsel dönüşümler yapmalıyız.

Dünyahali

Neler Oluyor?

Haberler

Gelgit Enerjisi<img src="https://images.aposto.com/2022/5/4/1656015791786.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.64" width="550" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Güneş’in ve Ay’ın, Dünya üzerinde uyguladığı kütle çekim kuvvetine bağlı olarak denizlerde ve okyanuslarda oluşturduğu gelgit akıntılarının hareketi etkisiyle oluşan yenilenebilir bir enerji türüdür.

Pandemiden hemen önce hatırlarsan Kasım 2019’da Venedik’i sel basmıştı. Venedik Belediye Başkanı Luigi Brugnaro, tarihi şehrin çoğunu sular altında bırakan, şehrin 50 yıldır yaşadığı en kötü sel felaketinden dolayı Venedik "dizlerinin üstünde" diye tweet atmıştı. Seller, Bizans mimarisinin dünyadaki en güzel örneklerinden biri ve şehrin en ünlü simgelerinden biri olarak kabul edilen 1000 yıllık bir kilise olan San Marco Bazilikası'na bile nüfuz etmişti.Venedik bir lagünün kenarındaki bataklık üzerine kurulu olduğundan, varlığı her zaman şehir ve doğal dünya arasında dikkatli bir dengenin korunmasını gerektiriyor. Ancak son yıllarda iklim değişikliği dengeleri alt üst etmekle tehdit etti.Venedikliler her zaman, alışılmadık derecede yüksek gelgitler olan "acqua alta" - yüksek su - olarak bilinen fenomenin neden olduğu sel baskınlarıyla yaşamışlar. Bu sel baskını su seviyesinin yaklaşık 140 cm yükselmesi anlamına geliyor. Bununla birlikte, bu tür taşkınlar, Akdeniz'in tarihsel olarak önemli gelgitleri olmadığı için nispeten nadirmiş. Fakat deniz seviyeleri yükseldikçe, bu tür gelgitler ve neden oldukları seller daha yaygın hale gelmiş. Associated Press'e göre, Kasım 2019’da Venedik, bir hafta içinde rekor düzeyde üç "acqua alta" etkinliği yaşamış. Rekor düzeyde derken bu sefer su seviyesi 193 cm artmış!Norveç Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde doçent olan Chiara Bertolin, pis, tuzlu suyun Venedik'in binalarını ve anıtlarını oluşturan değerli malzemelerin içine girebileceğini ve bunların genişlemesine, çatlamasına, hatta kabarmasına ve patlamasına neden olabileceğini söylüyor. Selden ötürü bazilikanın duvarlarında beyaz lekeler oluşmuş bile. Mimar Kobi Karp ise Architectural Digest'e “Suyun içindeki tuz bu binaların malzemelerine nüfuz ettiğinde kristalleşir ve hava kuruduğunda dikey olarak yükselir” diyor. Ve Bertolin, binalar tarihi oldukları için, daha dayanıklı malzemelerle güçlendirilemediğini ve bunun da uyarlanabilir önlemleri almayı zorlaştırabileceğini söylüyor. Su, binaların içine gittikçe yükseliyor ve temellerini tehlikeye atarak yapısal bütünlüklerini baltalıyormuş.İklim değişikliğinin sebebiyet verdiği bu durumda, 2019’da yaşanan sel öncesi şehir konseyinin aldığı önlemler de çok sınırlı. “MOSE” ismini verdikleri, en basit haliyle şehre giren suyu kanalların altına kurulacak 78 geçitle limitlemeyi hedefleyen projelerinde 2014’e kadar sadece 4 geçidi hayata geçirmeyi başarmışlar. 2016’da tamamlanması beklenen projenin bitiş tarihi 2022’ye ertelenmiş. Konunun içine projeye ayrılan fonları kendi kişisel amaçları için kullanan ve yolsuzluğa karışan politikacılar da girince Venedikliler tarafından büyük bir tepki almış. Sadece bakım maliyeti yıllık 50 ile 100 milyon euro arasında; umarım çok geç olmadan ve yeni bir sel vurmadan projeyi tamamlayabilirler.Sel, iklim değişikliğinin sık yaşanan etkilerinden sadece biri (yangın, hortum gibi diğer etkilerle kıyaslandığında) ve küresel olarak birçok hassas alanı ve bölgeyi tehdit ediyor. Uzmanlar tarafından açıkçası üzerine çok fazla kafa yorulmayan önemli bir konu var; o da iklim değişikliğinin dünya mirasına zarar vermesi. Seninle biraz da bu konuyu konuşmak istiyorum.Dünyanın her yerindeki doğal ve insan yapımı miras alanları, iklim değişikliği nedeniyle temelden değişme, hasar görme veya yok olma tehlikesiyle karşı karşıya maalesef. Bu Newsletter’da daha önceki sayılarda yer verdiğim yerlerin de bir kısmı buna dahil. İklim değişikliği bazı bölgeleri kökten farklı şekillerde etkileyecek. Bazıları Venedik gibi selden, bazıları ise diğer aşırı hava olaylarından veya Türkiye’de olduğu gibi yükselen sıcaklıklardan etkilenecek. Örneğin, Malezya eyaleti Penang'ın başkenti George Town, yükselen deniz seviyeleri, toprak kaymaları ve daha şiddetli tayfunlarla karşı karşıyayken, Amerika Birleşik Devletleri'nin batısındaki Yellowstone ekosistemi eriyen karlar, daha sık orman yangınları ve değişen ekosistemlerle karşı karşıya.Okyanustaki değişikliklerin de dünya mirası içinde sayılan yerlerin üzerinde derin bir etkisi olacak gibi duruyor. Isınan sular Büyük Set Resifi'ndeki mercanların çoğunu öldürmekle tehdit ederken, yükselen deniz seviyeleri İskoçya'daki Neolitik köy Skara Brae de dahil olmak üzere dünyanın birçok büyük arkeolojik alanını yok etmekle tehdit ediyor. Maalesef Türkiye’de de Efes Antik Kenti iklim değişikliğinden etkilenecek kültürel miras listesinde bulunuyor. 2035’e kadar Efes Antik Kenti alanında beklenen 2 derecelik sıcaklık artışının, geneli taşlardan oluşan antik kentte mekanik çözülmeler ve çatlamalar oluşturabileceği düşünülüyor.*Dünya Mirası Merkezi Direktörü Mechtild Rossler, TIME'a ülkelerin miras alanlarını korumaya yönelik stratejilerini oluşturmak için birlikte çalışmaları gerektiğini söylemiş. UNESCO, ülkelerin işe yarayan ve yaramayan çözümler hakkında deneyim alışverişinde bulunmalarını istiyor.Endişeli Bilim Adamları Birliği'ndeki (Union of Concerned Scientists, böyle bir birlik varmış, ben de ilk defa duydum)İklim ve Enerji programının müdür yardımcısı Adam Markham, dünya bu siteleri kurtarmak istiyorsa, ülkelerin de finansal kaynak yaratması gerektiğini söylüyor. Venedik gibi ünlü bir şehir büyük bir uluslararası destek alabilse de, daha az bilinen siteler ve ülkeler para toplamak için daha büyük zorluklarla karşılaşabilir. Sen ve ben de, daha büyük etkiler görmeden özellikle Türkiye’deki Dünya Mirası Alanlarının ne durumda olduğunun araştırılması ve bilim adamlarının, park çalışanlarının ve arkeologların onları kurtarmak için neler yapacakları konusunda talepkar olmalı ve konunun takipçisi olmalıyız.<img src="https://images.aposto.com/2021/7/0/1628407960112.jpeg" style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="Infinity" fr-original-style="display: block; float: none; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"> *İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN KÜLTÜREL MİRAS ÜZERİNDEKİ ETKİSİ EFES ANTİK KENTİ ÖRNEĞİ, Diler Yılmaz* Tuğba Öztürk* Levent Kurnaz

gelgit ile ilgili hikayeler