Geçtiğimiz hafta bülteni yetiştirmenin rahatlığıyla Twitter’da gezinirken önüme bir tweet düştü. Uzun zamandır teknoloji haberciliği yaptığım ve gelişmelerin genellikle sosyokültürel çıktıları ile yakından ilgilendiğim için ilgi odağım bir anda değişti. Teknoloji sektöründe son dönemde yaşanan işten çıkarmaları içeren tweet, alıntılarında sendikalaşma sesleri barındırıyordu. Kafamı dinlemek için yaptığım kaydırmalar bir anda bir sonraki sayıyı planlama hevesine dönüştü ve şimdi buradayız.Son yıllarda iş gücü büyük oranda teknoloji sektörüne kanalize olsa da, sektör çalışanlarının sendikalaşma kavramına pek yakın olmadığını görüyoruz. Çoğu üçüncü nesil kahve dükkanları ve akşam yemeğinde salata tercihi gibi etiketlere maruz kalan beyaz yakalı grubunun bir parçası aslında. Ancak yakın zamanda mavi yakalı olmaya uzanan çalışan profili evrimi örgütlenmenin aciliyetine dair kırmızı alarm veriyor.<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;"><a data-type="embed" fr-original-style="" href="https://twitter.com/odannyboy/status/1616463383804403715" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank"><img src="https://embed.apos.to/assets/2023/0/2023-01-29T08:10:09.119Z.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" ratio="1.19" width="550" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable"></a>Değişen dünyaya ayak uydurmak: Çalışanlar vs İşverenler</h2>Teknoloji sektörünün genişliğini Isınma Turları&nbsp;kısmında yer verdiğimiz sayısal verilerle ele alalım. <a fr-original-style="" href="https://www.statista.com/statistics/674463/united-states-electronic-components-manufacturing/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Statista verilerine göre</a> 2020 yılında ABD’de teknoloji sektörü 5.2 milyon çalışanı bünyesinde barındırıyordu. Bu sayının 2030’da 6 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor. ABD’de istihdamın demirbaşlarından olan hastanelerin 2022 yılında 5 milyon çalışana sahip olduğunu düşünürsek, teknoloji sektörünün gümbür gümbür geldiğini söyleyebiliriz.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/6/1674943408422.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" alt="Kaynak: Pexels" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Teknoloji şirketlerinde, özellikle Big Tech tarafında, çalışan işveren çatışmasının en büyük örneği yakın zamanda Twitter’da yaşanan iş gücü kaybı. Elon Musk’ın satın almasıyla, iç yapısında büyük bozunmalar yaşanan Twitter, yeni düzeni reddeden çalışanların ayrılmasıyla zor günler geçirdi. Özellikle kritik rollerde çalışan mühendislerin teker teker istifa etmesi, sosyal medyanın en büyük platformlarından biri olan Twitter’ın kapanabileceği iddialarını ortaya çıkardı.Teknoloji çalışanları neden mi derhal sendikalaşmalı? Muhtemelen Twitter çalışanlarının bir sendikası olsaydı, hem bireysel hem de kurumsal haklarını korumak için çeşitli haklara sahip olacaklardı. Hatta çalışanların büyük oranda sendikalaştığı bir senaryoda Elon Musk Twitter’ı satın almayabilirdi bile. İş tanımlarını kökten değiştiren ve haftada 80 saatten fazla çalışma saati biçen bir düzene karşı çıkmak için yasal güvence şart. Üstelik tüm bunları reddettiklerinde kovulsalar dahi haklarını bir üst mercide arama hakkına sahip oluyorlar.&nbsp;<img src="https://images.aposto.com/2023/0/6/1674943728835.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="2.08" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Sendikalaşmanın bir de görünmez etkisi var. Kolektif bir bilinci uyandıran bu etki, aslında tehdit olarak algılanıyor. Hatta bunu 1920’lerde sokak sanatı ilk başladığında yönetim ve kaymak tabaka arasında yaygınlaşan bir fikre benzetmek mümkün. Kendini ifade etmek için graffitiye başvuran gençler, çeteleşme ve anarşi ile suçlanıyordu. Bulunduğu ortamda haklı ya da haksız çıkıntılık yapan herkesin başına gelebileceği gibi çalışma ortamında da sendikalaşma olumsuz bir intiba yaratıyor.&nbsp;İşverenler bir sendika hareketine ortak olmanın meslektaşlar arasındaki bağları güçlendirerek, işçilerin birbirleri ve toplum hakkındaki düşüncelerini değiştirdiğini ifade ediyor. İlerleyen süreçte siyasi bir ayağa da varması muhtemel bu düşünce biçimi, aslında tüm iş gruplarının sahip olması gereken kolektif gücü adeta bir canavar gibi yansıtıyor. Ne de olsa birbirini tanımayan, herhangi bir bağa sahip olmayan ve meslektaşlarına zorbalık yapmaya meyilli işçileri yönetmek çok daha kolay. Aslında günümüz işveren mantığı, küçük işletme de olsa teknoloji devi de olsa, istihdamı körükleyen verimli bir çalışma ortamına değil, robot gibi çalışan dürtüsüz insan ordularına dayanıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Varsa yoksa çalışanlar</h3>Bir şirket en temel işlevlerini yerine getirmek için bile çalışanlarına bağlı. Pazarlamadan teknik ekibe, yönetimden üretim hattına kadar her bir dinamik yerine koyulamayacak bir değer yaratıyor. Günün sonunda her işletme, olmazsa olmaz detaylara hakim olan ve yerine asla başkalarının bakamayacağı çekirdek bir teknik ekibe sahip. Özellikle teknoloji sektörünün disiplinlerarası dirsek temasını ve bireysel performansı merkezinde barındırması, çalışanların işverenden taleplerini çok daha kolay alabileceği bir ortam olması gerektiğini düşündürüyor. İşverenler bu talepleri karşılamaya ne kadar hevesli bilmiyoruz ancak çalışanların almak için o kadar da istekli olmadığını söylemek mümkün.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/6/1674944209197.jpeg" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.78" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Bunun en büyük sebebinin teknoloji sektöründe çalışan bir kesimin yüksek maaş alması olduğunu söyleyebiliriz. Kaba tabirle tuzu kuru olarak nitelendirilebilecek bu kesim, emeğinin karşılığını aldığını düşündüğü için sendikalaşma fikrine uzak kalıyor. Ancak bir çalışanın emeğinin karşılığını alması, yine de emek ve itibar dolandırıcılığına uğramadığını göstermez. Alphabet ve Meta (yakın zamana kadar) gibi şirketlerin muazzam kârlar elde etmesi ve yöneticilerinin açgözlülük hayallerinin ötesinde zengin olması bunun kanıtı. Bir yazılım mühendisi altı haneli sayılara ulaşıyor olsa bile, şirketin tepesinde bu kadar çok paranın birikiyor olması şirket sahiplerinin fazlasından çok daha fazlasını elde ettiğini gösteriyor. Nihayetinde gün sonunda emek ve itibar olması gerektiği gibi dağıtılmamış oluyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sendikalaşın, şimdi!</h3>Apple, çalışanların Slack'te yönetimin bilgisi olmadan kanallar oluşturduğunu öğrendiğinde, müdahale etmesi gerektiğini hissetti. Aldıkları önleme göre çalışanlar izinsiz yeni Slack kanalları oluşturamayacaktı. Apple, Slack'e erişimi bu şekilde kısıtladığında ise çalışanlar, maaş eşitliğini tartışma haklarının engellendiğini söyleyerek Ulusal Çalışma İlişkileri Kurulu'na (NLRB) şikayette bulundu. Teknoloji çalışanları yeri geldiğinde çok da güzel örgütleniyor ve arkasına teknolojiyi alıyor. Ancak sendikalaşmak sadece kriz anında ya da yolunda gitmeyen bir düzeni değiştirmek için uygulanacak bir prosedür değil.<img src="https://images.aposto.com/2023/0/6/1674944230684.png" style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px; border-style: none; position: relative; cursor: pointer; padding: 0px 1px; box-sizing: border-box;" width="550" ratio="1.50" fr-original-style="display: block; vertical-align: top; margin: 5px auto; text-align: center; width: 100%; max-width: 550px;" fr-original-class="fr-draggable">Aslında çoğu alanda olduğu gibi sendika kavramını da olması gerekenden yanlış tanımlıyoruz. Esasında sendika dediğimiz olgu göze batan herhangi bir konuyu ele almak için değil, şirkette çalışmanın kültürel faydalarını kanunlaştırma ve koruma çabasının bir parçası olarak hayat buluyor. Yani aslında şu an keyfi yerinde olan her çalışanın hem çevresindekilere hem de kendine aynaya karşı şunu sorması gerek: Şu an ilerici bir işveren ile&nbsp;çalıştığım için ayrıcalıklı bir konuma sahibim, ancak bugün ben sendikalaşmayı göz ardı edersem daha az ilerici işverenler için çalışacak insanlar bunu nasıl yapacak?&nbsp;Biriken saatler, düşük prim oranları, imkansız kotalar, akabinde uykusuz geceler… Belki de kader değil, düzen değil, sadece seçimdir.

🤯 Derin bir uykudan uyanmak gibi.

Teknoloji Çalışanları Neden Sendikalaşmaya Uzak?

• Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu&nbsp;(ITUC), 2022 verilerine göre çalışanlar için en kötü 10 ülkeyi açıkladı. Bangladeş, Guatemala, Filipinler gibi ülkelerin yer aldığı listede Türkiye sendika yetkililerin tutuklanması, grevlerin bastırılması, bazı iş kollarının işçi yasaları kapsamında alınmaması ve sendikalaşma karşıtı uygulamalar yapılması gibi nedenlerle listeye bu yıl da dahil oldu.

Aposto Gündem

Türkiye’de geçen yıl inşaat işçilerinin grevleri ve bu yıl motorlu kuryelerin düşük maaş zamlar nedeniyle yaptığı protestolar, çalışanların artık adaletsiz çalışma dinamiklerini gözardı edemediğinin bir göstergesi. Küresel ölçekte, özellikle ABD’de de artan sendikalaşma faaliyetleri, çalışan sınıfın dertlerinin ülkelerin sınırlarının ötesinde bir sorun olduğuna ve kolektif aksiyon alınmasının gerektiğine yönelik bir işaret. Nitekim Insider’a göre, ABD’de sendika üyesi olmayan işçiler, sendika üyesi olanlardan yaklaşık %17 daha az maaş alıyor ve haklarını aramakta daha çok zorlanıyor.<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Sendikanın düşüşü ve yükselişi</h3>ABD’de sendikalaşma oranı, &nbsp;ilk kaydedilmeye başlandığı yıl olan 1983’ten bu yana %20,1’den %10,3’e düştü. Pandemi nedeniyle çoğu çalışanın ücretsiz izne ayrılması, işten çıkarılması, maaşlarının düşürülmesi veya pandemiye rağmen çalışmaya zorlanması nedeniyle 2020’de sendikalaşma oranı, bir önceki yıla göre %0,5 artarak %10,8’e yükseldi.Cornell Üniversitesi’nden Ileen DeVault, işsizliğin arttığı ve kötü ekonomik şartların oluştuğu dönemlerde işçilerin işverenler karşısında genelde elinin zayıfladığını belirtirken "Büyük Buhran" gibi istisnaların da bulunduğunu ifade ediyor. Vault, Büyük Buhran’da %25’leri bulan işsizlik oranlarının, işçilerin örgütlenmesini sağlayarak bazı hak ve korumaları elde etmelerinin önünü açtığını ve aynı durumun pandemiyle birlikte yeniden gözlenmeye başlandığını belirtiyor.&nbsp;Pandemiden önce 2018’de ABD’deki öğretmen protestoları ve “Fight for $15” gibi hareketlerle zaten yavaş yavaş başlamış olan örgütlenme faaliyetleri, pandeminin katalizör etkisiyle yüzeye çıkma fırsatı <a fr-original-style="" href="https://edition.cnn.com/2021/02/28/business/labor-union-amazon-alphabet-nurses-biden/index.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buldu</a>. 2020’de sendikalaşma oranında görülen bu artış, her ne kadar 2021’de 2019 seviyelerine gerilese de pandemi, işçilerin örgütlenmesini ve işverenlere karşı pozisyon alma motivasyonunu destekledi.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">2021 neden sendikalar için önemli bir yıldı?</h3>ABD İşçi İstatistikleri Bürosu, 2021’de sendika üyeliğinde gözlemlenen yaklaşık 320 bin kişilik düşüşü “sendikasız işçi sayısında büyük artış ve sendikalı işçi sayısında azalma” olarak tanımlarken ABD merkezli analitik ve danışmanlık şirketi Gallup’un Eylül 2021 araştırması, kamuoyunun %68’inin sendikal faaliyetleri desteklediğini ortaya koyuyor. Bu oran, 1965’ten bu yana görülen en yüksek <a fr-original-style="" href="https://www.businessinsider.com/union-membership-fell-in-2021-strikes-labor-movement-wants-change-2022-1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">oran</a>.Kamuoyu desteğinin yanı sıra 2021, birçok işçinin örgütlendiği, protestolar yaptığı ve rekor oranlarda işten çıktığı bir yıl olarak tarihe geçti. Geçen yıl, ABD’deki sendika sayısı 573 yeni sendikayla 890’a <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/us-news/2021/dec/21/labor-organizing-pandemic-decline" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çıktı</a>.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Warrior Met Coal: Guardian’a göre, Alabama merkezli kömür madenciliği şirketine bağlı işçilerinin önceki sözleşmede verdiği tavizlerin ardından gelen maaş artırım talepleri, 2021’in en önemli protestolarından biri oldu. İşçiler sendikalaşmış madencilik şirketlerinde sağlanan imkânların kendilerine de sağlanmasını istediği için geçtiğimiz nisan ayından beri protestolara devam <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/politics/2022/jan/25/alabama-coalminers-warrior-met-coal-strike-10-months" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ediyor</a>.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Amazon: Şirketin tarihindeki ilk sendikacılık girişimi, 2021 yılında gerçekleşti. İşçiler seçimi kaybettikten sonra ABD Ulusal İşçi İlişkileri Masası, seçimde Amazon’u hatalı bularak seçimin tekrarlanmasını talep etti.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Starbucks: 9 Aralık’ta şirketin Buffalo’daki dükkânı, sendikal seçimleri kazanarak ABD’nin ilk sendikalaşan Starbucks dükkânı oldu. 2022’de ise sendikal seçimler yapmak isteyen dükkân sayısı 54’e <a fr-original-style="" href="https://www.npr.org/2022/01/31/1076978207/starbucks-union-push-spreads-to-54-stores-in-19-states" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yükseldi</a>.</li></ul><h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Destekleyici güçler</h3>ABD’de sendikal aktivitelerin ve artan desteğin arkasında üç ana destekleyici güç bulunuyor: Çalışanların artık düşük ücretlere razı gelmemesi, Joe Biden’ın sendikalaşmayı desteklemesi ve milenyum ve Z kuşağı.Kuzey Virjinya İşçi Federasyonu başkanı Virginia Diamond, yeni nesillerin bu şartlar altında önceki nesillerle aynı imkânlara sahip olamayacağını bildiğini ve çoğunun borçlarla uğraşırken temel ürün ve servislere ulaşamadığını <a fr-original-style="" href="https://wamu.org/story/20/05/13/the-pandemic-is-inspiring-a-wave-of-unionization-efforts-will-it-lead-to-greater-protections/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtiyor</a>. Bu durum, düşük ücretlere çalışmak istemeyen grupların sendikalaşma isteğini körüklüyor. Joe Biden ise göreve geldiğinden beri sendikalaşma taraftarı bir başkan olduğunu dile getiriyor ve bununla ilgili çalışma kolları oluşturarak adımlar atıyor.ABD’nin en büyük işçi federasyonu AFL-CIO’nun başkanı Liz Shuler, Örgütlenme Hakkının Korunması Yasası’nın (PRO ACT) sendikalaşma faaliyetlerinin önünü açacağını ve 2021’in bu alanda sadece bir başlangıç olduğunu ifade ediyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(0, 180, 127); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">“Bundan 100 yıl sonra geriye bakacak olursak, daha önce hiç olmadığı kadar örgütlediğimiz ve ülkedeki her çalışana sendikalaşma fırsatını getirdiğimiz an bu andır.”</blockquote>

Pareto

ABD’de artan sendikal aktivitelerin arkasında üç ana destekleyici güç bulunuyor: Çalışanların artık düşük ücretlere razı gelmemesi, Joe Biden’ın sendikalaşmayı desteklemesi ve milenyum ve Z kuşağı.

sendikalaşma ile ilgili hikayeler