Uyum:&nbsp;Gelişmekte olan ülkeler, iklim krizinin yıkıcı etkilerine karşı daha dirençli hâle gelebilmek için –taşkın savunmaları inşa etmek, sulak alanları korumak ve ormanları yeniden büyütmek gibi önlemler– fon bulmakta <a fr-original-style="" href="https://www.iklimhaber.org/cop27de-uyum-konusunda-neler-yasandi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">zorlanıyor</a>.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">20 milyar dolar:&nbsp;Gelişmiş ülkelerin 2020’den itibaren gelişmekte olan ülkelere 100 milyar dolar sağlama sözü hâlâ yerine getirilemedi. Sağlanan yaklaşık 90 milyar doların yalnızca yaklaşık 20 milyar doları adaptasyona ayrılıyor.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Daha fazla fon:&nbsp;Glasgow’da uyum için ayrılan fonun ikiye katlanması kabul edilmişti. bu taahhüt, COP27’de tartışmalara rağmen korundu.</li></ul>

SEFiA İklim Gündemi

Resilience aslında oldukça geniş bir kavram. Muhtemelen denk gelmişsinizdir, şirketler bu kavramı kurumsal yapıları içinde de zaman zaman kullanıyorlar.Örneğin McKinsey firması tarafından, temmuz bülteninde yayınlanan bir <a fr-original-style="" href="https://www.mckinsey.com/capabilities/risk-and-resilience/our-insights/resilience-for-sustainable-inclusive-growth" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">makalede</a>, resilience için "zorluklarla başa çıkma, şoklara dayanma ve zaman içinde ortaya çıkan aksaklıklar ve krizlere sürekli olarak uyum sağlama ve hızlanma yeteneği olarak görülmelidir" deniyor ve liderlerin şu an özellikle iş alanında bu özellik üzerine yoğunlaştığını belirtiliyor. Şirketler de, her bir insan gibi yaşayan organizmalar olarak, artık bu kavrama daha çok önem vermeye başladılar. Tabii büyük organizmanın krizlere uyum sağlayabilmesi için, öncelikle o büyük organizmanın çatısı altında yer alan her bir bireyin kendi özelinde esneklik ve dayanıklılık geliştirmesinin önemi yadsınamaz.Burada yine güzel bambumuza dönelim. Amerikalı yazar Garr Reynolds "<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=9g8T8MsFIp0" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Lessons From the Bamboo</a>"&nbsp;konuşmasında bambuların, her zaman her şeye hazır olmak konusunda bize ders verdiğinden bahsediyor. Krizler de zaten, o an neye hazırlıksız isek, o alandan yakalar bizi. Bazı şeylere de hiç hazırlanmak mümkün olmaz ve yine öyle zamanlarda savrulmamak için hem esnek hem de dayanıklı olmak gerekir. Dayanıklılık, zorlukları hızla aşmak ve esneklik de olumsuz bir olaydan sonra gelişmemize izin veren özellikler geliştirebilmemize izin vermektir aslında bu durumlarda.Şirketlerin ve kurumların yine son yıllarda resilience için başvurdukları bir uygulama bilinçli farkındalık, yani mindfulness olmuştur. Özellikle esneklik ve farkındalık el ele ilerlemektedir. Çünkü adaptasyon geliştirmek istediğimizde bunu farkındalık olmaksızın yapmamız neredeyse imkânsızdır.&nbsp; Aynı zamanda dayanıklılık geliştirmek de bilinçli farkındalıkla yakından ilgilidir. 2021 yılında gerçekleştirilen bir <a fr-original-style="" href="https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2021.700742/full" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">araştırma</a>, farkındalık temelli uygulamanın ve fiziksel aktivitenin dayanıklılığın gelişimi üzerindeki etkisini değerlendirmiş ve araştırmanın bulguları, farkındalık temelli uygulamanın daha yüksek bireysel dayanıklılık seviyelerine yol açabileceğini göstermiştir.Bakın bu noktada sizlerin de bu konuda neler yapabileceğine dair güzel bilgiler paylaşmak isterim. Florida Devlet Üniversitesi'nde öğrenciler, üniversitenin akademik işlerden sorumlu başkan yardımcısı tarafından da onaylanan bir proje geliştirmişler. "Student Resilience Project" Öğrenci Esneklik ve Dayanıklılık Projesi&nbsp;adı altındaki bu ekip,&nbsp;pandemi sırasında stres ve kaygıyla başa çıkmak için, herkesin kullanımına ve paylaşıma açık bir içerik yaratmış. İçerikte, esneklik ve dayanıklılık geliştirmek için çeşitli "topraklanma" egzersizleri var. Topraklanma, ekip tarafından insanların çevreleriyle yeniden bağlantı kurmalarına yardımcı olarak stres ve kaygının üstesinden gelmelerine yardımcı olan bir teknik olarak belirtilmiş.Benim çok hoşuma gitti. Herkese açık olan pratiklere <a fr-original-style="" href="https://strong.fsu.edu/wp-content/uploads/2020/04/GroundingToolkit.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">buradan</a> ulaşabilirsiniz...Sadece İngilizce olarak mevcut, ama İngilizceniz yoksa Google çeviri hizmeti yardımcı olacaktır.Bunun dışında resilient&nbsp;olmaya başlamak için birkaç ipucu da işinize yarayabilir:&nbsp;<ul fr-original-style="list-style-type: circle; padding-inline-start: 20px;" style="list-style-type: circle; padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Sağlığınızın farkına varın. Bugün sağlıklı olmanız, yarın da bu durumun devam edeceği anlamına gelmiyor. O yüzden fiziksel olarak bedeninize ve beslenmenize, zihinsel olarak gün içinde kafanızın içinde nelerin dönüp dolaştığına dikkat edin. Dayanıklı olmak için sağlıklı bir beden ve zihin gerektiğini unutmayın.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Polyanna olmanıza gerek yok ancak mümkün olduğu kadar bardağın dolu tarafını görmeye çalışmak işe yarayacaktır.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">İlham alın. Size ilham veren kişilere ve şeylere daha fazla vakit ayırın.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Deneyip yanılmaktan korkmayın. Bu zamana kadar bunu yaparsam ne olur&nbsp;diye çekinerek başladığım her şey daha sonradan bir&nbsp;iyi ki&nbsp;oldu benim için.&nbsp;</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kendinizi sürekli bir yalnızlık içine hapsedip, egonuzun esiri olmayın. Bu yaşam içinde etrafımızda başkalarının olmasına ihtiyacımız var. Arayın, sorun, iletişim hâlinde olun, birbirinizden beslenin.</li></ul>Son olarak unutmayalım ki, dayanıklı olmak, esnek olmak, bizi duygusal buhranlardan, acılardan, hayattaki gerçeklerden kurtarmıyor. Sadece tüm bunlar olurken, hayatla beraber akabilmemizi sağlıyor. Zaten önemli olan da her şeye rağmen hayat yolumuzda her alanda korkusuzca ilerleyebilmek. Her birimiz bu çabaya değeriz.&nbsp;

İçimdeki Dünya

Korkusuzca ilerleyebilmek...

Her alanda esnek ve dayanıklı

1- Dünyanın iklimi sürekli değişmektedir ve bu aslında normal bir süreçtir.<a fr-original-style="" href="https://www.wwf.org.uk/updates/10-myths-about-climate-change" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünyanın</a> ikliminin dünya var olduğundan beri değiştiği doğru ancak içinde bulunduğumuz süreç bundan çok daha farklı. İklim krizinde olduğumuzun en büyük göstergesi sıcaklık değişimlerinin çok hızlı bir şekilde yaşanması. Eğer bu değişim olağan hızında, uzun zamana yayılan bir durum olsaydı normal karşılanabilirdi ancak belki de yüzyıllar sürecek sıcaklık değişimleri artık on yıllar içinde gerçekleşiyor.2- Hava hala soğuk olabildiğine göre küresel ısınma gerçek değil.Küresel ısınma dünyanın yüzey sıcaklığının artmasına yol açıyor. Bu durum da sadece sıcak hava dalgalarını ve kuraklığı yaygınlaştırmıyor, aynı zamanda iklimin normal şartlarında değişim yaratıyor. İklim şartlarında yaşanan değişimler aşırı ve şiddetli doğa olaylarını beraberinde getiriyor. Kasırga ve fırtına gibi doğa olayları giderek daha yaygın hale geliyor. Böylece küresel ısınmanın etkilerini sıcaklık seviyesi üzerinden görmesek de doğa olaylarında görebiliyoruz.3- İklim değişikliği geleceğin problemi.İklim değişikliği dünya üzerinde görülen hastalıkları ve küresel gıda kaynaklarını etkilemeye çoktan başladı. Öyle ki iklim değişiklikleriyle birlikte göçler ve ülkeler arası çatışmalar da giderek artıyor. Bu durum aslında iklim krizinin yıkıcı etkilerini içinde bulunduğumuz dönemde tecrübe ettiğimizi gösteriyor. Şimdi müdahale etmediğimiz takdirde ise bu kriz, önlenmesi çok daha zor bir hal alacak ve etkileri bir o kadar yıkıcı olacak.4- Hayvanlar ve bitkiler iklim değişikliğine adapte olurlar.Bazı hayvanların ve bitkilerin iklim değişikliğine adapte olabilecekleri doğru ancak bu, tüm canlılar için geçerli değil. İklim değişikliğinin ne kadar hızlı yaşandığına baktığımızda birçok canlının adaptasyon için gereken zamana sahip olmadığını görüyoruz. Kutup ayılarının sayılarının gün geçtikçe azalması bu durumun somut bir örneğini oluşturuyor.

Yakın İlişkiler

Küresel ısınmanın olası etkilerini düşündüğümüzde bazı mitler hem bize hem de dünyaya büyük zarar veriyor. Bu mitlerin neler olduğunu öğrenmek ister misiniz?

İklim Krizi ile İlgili Bildiklerimiz Ne Kadar Doğru?

Bu soruları çocukken sorduğumda maalesef cevaplarını alamıyordum. Alamazdım da zaten. Ebeveynlerim öğrenciyken bu bilgiler öğretilmeyi bırakın, bilinmiyordu bile. Bunların büyük çoğunluğu 90’lı yıllarda yapılan keşiflerle cevap buldu.&nbsp;Bu soruların pratikteki cevapları aslında pek de önemli değil. Ama bu cevapların bizdeki yansımaları önemli. Bu sorular bir bireyin yaşadığı dünyaya ve evrene anlam verebilmesi, aklındaki ufak soru işaretlerini giderebilmesi için önemli. Bunlar öyle konular ki, bir şekilde yaşamı anlayabilmek, anlam kazandırabilmek ve aldığımız bilgileri objektif olarak değerlendirebilmek için önemli.&nbsp;Mesela, güneş sistemi dışında başka bir gezegen olup olmaması… 1 Ocak 2022 tarihi itibariyle yaklaşık 5.000 adet gözlemlenmiş ve kaydedilmiş güneş sistemi dışı gezegen var. Samanyolunda tahmin edilen gezegen adedi: 100 milyar. Bulunduğun sistemin, evrenin yegane örneği olduğunu düşünmek ile sadece kendi galaksinde 100 milyarda bir olduğunu düşünmek arasında bir algı farkı var…&nbsp;E alın size genetik bilimi… İnsan Genomu Projesi 13 yıl (2003’de tamamlandı) ve milyarlarca dolar tuttu. Şu anda bilimsel hassasiyette bir genetik harita çıkartmak saatler sürüyor ve birkaç yüz dolar alıyor. Bir evrim dersi kitabının başında “Charles Darwin bugün evrimsel biyoloji ile ilgili bir makale okusa, büyük ihtimal neler yazdığını anlamazdı” diyordu. 2003’de ben liseden mezun olmak üzereydim. Bilimsel gelişmeleri yakından takip etmeseydim hala “evrim teori mi ya”, “yok abi zaten o fosilleri insanlar koymuş” falan gibi konuları konuşuyor olabilirdim. Hala podcast’te konuştuklarımızla ilgili bize uyarılar geliyor “abi evrim demeyin, insanlar o noktada dinlemeyi bırakıyor, adaptasyon diyin”. Kanki, evrim. Ama işte 0 - 3 yaş arasındaki dünyaya bakışın veya okulda aldığın eğitimde bunlar verilmediyse, maalesef bir ömür boyu safsatalar hayat yoluna eşlik ediyor. &nbsp;Bu arada bu yukarıdaki beş sorunun cevabını okulda öğrenebilseydim de, bunu bana öğretecek kişiler ne ailelerinden, ne de okulda bu bilgileri öğrenmiş olacaktı. Tüm soruları özel olarak seçtim, çünkü bu sorulara gelecek cevaplar üç aşağı beş yukarı bilimsel tayfaca biliniyordu, ama hala karşıt görüşler vardı. “Ama emin değiliz” denilebiliyordu. İşte o “ama emin değiliz” tayfanın kendini güncelleyip, bilimsel gelişmeleri takip edip bize öğretmesi gerekiyordu.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">İklimle ne alakası var?&nbsp;</h2>İklimle alakası var elbet. Şöyle ki: iklim krizi aslında hem kimyanın, hem biyolojinin, hem fiziğin konusu. Hem hayat bilgisinin, hem matematiğin, hem de edebiyatın konusu. Hem felsefenin, hem de sanat dersinin konusu.&nbsp;İklim bilimindeki gelişmeleri göz önünde tutarsanız, kimya dersinde de iklim değişikliğinden örnek verebilirsin. Mesela dersiniz ki: ‘neden karbon diyoksit, metan veya su buharı sera gazıyken; oksijen veya azot değil?’ Fizik dersinde pekala, ışık hızı anlatılırken güneş ışınları ve güneş radyasyonu ve dünyadaki etkileri, anlatılabilir. Eğlenceli de olabilir. Biyolojide zaten konu ekoloji. Onu iklim değişikliğine bağlamak için çok da yaratıcı olmaya gerek yok sanki.&nbsp;Felsefe: Neden bir sonraki nesillere yaşanabilir bir dünya sunalım ki? Veya efektif alturizm, veya etik, veya siyaset felsefesi. Tüketimcilik.&nbsp;İklim krizinin müfredata dahil olması harika bir şey. İklim değişikliği müfredata eklense de bu bilgileri hakkıyla öğretebilmek, içselleştirilmesine alan sağlamak tamamen öğreticinin işi.&nbsp;<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Öğretici demişken…&nbsp;</h2>Öğretici demişken iklim adaleti burada da karşımıza çıkıyor. Dünyanın neredeyse hiçbir ülkesinde, hiçbir bölgesinde kaliteli eğitime erişim eşit düzeyde değil.&nbsp;Bunu da zaten sevgili Utku aşağıda anlatıyor. O yüzden o konuya hiç girmeden diyeyim ki…<h2 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Aslında iş bir tık daha erken başlayabilir…&nbsp;</h2>Aslında 6 yaşındaki biri, ilk öğretim kurumuna ayağını bastığı zaman; ekolojiyle, doğayla, dört mevsimle iç içe vakit geçirebileceği koskoca yaşları geride bırakmış oluyor.&nbsp;Çok şanslıyım ki bir insanın ilk kez ip gibi akan suyun içinden elini geçirince yaşadığı şaşkınlığı ve hayreti gözlerimle gördüm. Numune sayım yalnızca bir. O yüzden işkembeden sallamak istemiyorum ama gerçekten homo sapiens’in içinde merak var gibime geliyor.&nbsp;Doğumdan çok kısa bir süre sonra bile çocuk doğayla tanışabilir. Bu doğanın yağmur ormanı olmasına da gerek yok… Çocukların hayvanları tanıması için hayvanat bahçesine gitmesine HİÇ gerek yok, HİÇ. Topraktaki solucan veya karıncalar, sokaklardaki kediler ve köpekler, havada uçan kuşlar neredeyse her zaman aramızda. Bunu okuyorsanız büyük ihtimalle şehirde yaşıyorsunuz. Yazıyı hazırlarken baktım, neredeyse her büyük şehre ortalama 1.5 saatlik mesafede doğal parklar veya korunan alanlar var. Buralara gitmek, sadece gözlemlemek.&nbsp;Bazen bu bile yetiyor.&nbsp;

“Baba, güneş sistemi dışında başka bir gezegen var mı?”, “Dinozorları yok eden göktaşı nereye düştü?”, “Evren neyden oluşur?”, “İnsan genetik olarak hangi türlere benzer?”, “Samanyolunda kaç yıldız var?”...

Cevaplanamayan sorular

<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 255, 255); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">iklim uyumu</blockquote>İklim uyumu (adaptasyon), mevcut veya beklenen iklimsel uyaranlara ve bunların etkilerine uyum sürecidir. Potansiyel zararları hafifletmek veya iklim değişikliği ile ilgili fırsatlardan yararlanmak için süreçlerde, uygulamalarda ve yapılarda yapılan değişiklikleri ifade eder. Basit bir ifadeyle, ülkeler ve topluluklar, iklim değişikliğinin halihazırda meydana gelen etkilerine yanıt vermek ve gelecekteki etkilere hazırlanmak için uyum süreçleri geliştirmelidir.

Dünyahali

Beklenmedik pandemi şoku dolayısı ile ortaya çıkan işsizlik ve buna bağlı artan gelir eşitsizliği, mevcut lineer süreçlerimizin ne kadar kırılgan olduğunu ve acilen değiştirilmesi gerektiğini bizlere tekrar gösterdi. Buna bağlı olarak da çeşitli global oyuncular dünya düzenini sıfırlamamız gerektiği konusunda yayınlar yapmaya başladı bile. Bill Gates’in yeni düzenimizi artık daha sık yaşanabilecek salgın senaryolarını da düşünerek hazırlamamız gerektiği, ya da Dünya Ekonomi Forumunun 2021 yılını “Great Reset” yani “büyük sıfırlama” olarak adlandırması, bu yenilenecek dünya düzeni önerilerinden yalnızca iki tanesi.&nbsp;Bu öneriler ışığında hazırladığımız yazımızda ‘resilience’ ve döngüsel ekonomiye arasındaki ilişkiye detaylı bakmadan önce kelime anlamına hızlıca bakalım istiyorum. “Resilience” ilk anlam olarak dilimize ‘çabuk iyileşme kabiliyeti’ olarak çevriliyor. Yaşadığımız doğaya baktığımızda, her sistemin hayatta kalma savaşı içinde çabuk iyileşme kabiliyeti ile donatıldığını görebiliriz. Doğa, tüm felaketlere rağmen ayakta kalacak ve zarar görse bile kendini hızlıca yenileyecek şekilde tasarlanmış ve aslında bizlerin de bu tasarımdan öğreneceği çok şey var.&nbsp;&nbsp;Çabuk iyileşme kabiliyeti ya da çabuk uyum sağlamayı dört ana başlıkta ayırarak temelde ne işlevi olduğunu özetlemeden önce, uzun uzun yazmamak adına bundan sonra “resilience” kelimesini, tam anlamı ifade ettiğini düşünmesem de sizleri çok yormamak adına, adaptasyon olarak kullanacağımı belirtmek istiyorum.&nbsp;&nbsp;Bireysel adaptasyon kişinin yaşadığı tüm olumsuzluklara, krizlere ve stres anlarına karşın hızlı iyileşmesini ve uyum sağlamasını anlatıyor. Gün içinde devamlı yaşadığımız sorunlara karşı geliştirdiğimiz savunma mekanizmaları ve daha sonrasındaki toparlanma hızımız bireysel adaptasyonumuzun bir parçası.&nbsp;&nbsp;Örgütsel adaptasyonu özel bir organizasyonun, dilerseniz bir şirket, bir topluluk vs. olarak düşünebilirsiniz, yaşanılan doğal afetlere, kriz durumlarına ve yolunda gitmeyen süreçlere hızlı uyum sağlamasını anlatan bir adaptasyon süreci olarak düşünebiliriz.&nbsp;&nbsp;Sosyal adaptasyon, tahmin edebileceğiniz gibi biraz daha büyük bir topluluğu kapsamakta. Buna bir ülke veya bir bölge halkını örnek gösterebiliriz. Ülkelerin ekonomik krizler yaşaması veya deprem gibi doğal afetler sonucu bir toplumun tamamen şok edici bir değişime maruz kalması ve bu değişimlere çabuk uyum sağlama özelliklerine sahip olup olmaması buna bir örnek olarak sunulabilir.&nbsp;Ekolojik adaptasyon ise, aslında doğanın milyonlarca yıldır yaptığı gibi, yaşanılan her felakete rağmen kendi kendini yeniden yapılandırması ve buna o sistem içinde yaşayan her yapının uyum sağlaması olarak düşünülebilir.&nbsp;&nbsp;Adaptasyonun farklı noktalarını gördükten sonra, Circle Economy kuruluşunun hazırlamış olduğu “Resilience &amp; Circular Economy” raporunda da bahsi geçen, döngüsel ekonomiye uygulanabilecek yedi adaptasyon fırsatını incelemeye geçebiliriz.&nbsp;1-Çeşitliliği devamlı kılmak ve ihtiyaç fazlası kullanımı azaltmak ilk adımımız. Aynı işlevde kullanılabilecek her türlü şeyi kendi süreçlerimize dahil etmemiz, tüm kaynaklarımızın daha verimli ve sürdürülebilir kullanımına olanak sağlayacaktır. Bu da oluşabilecek tüm felaketlere karşı bizlere yedek alternatifleri kullanma imkânı sağlayacaktır.&nbsp;&nbsp;2-Birbiri ile bağlantılı, iletişimin hiç bitmediği sistemler kurulması. Burada amaçlanan aslında tüm felaketleri ve oluşabilecek problemleri daha önceden fark etmek adına tüm sistemlerimizin birbirine mükemmel şekilde bağlandığı ve bu sayede hızlı iletişimin mümkün kılındığı süreçler. Fakat dikkat edilmesi gereken nokta, çok spesifik şekillerde yapılacak bağlantıların, bu bağlantıların dışında oluşabilecek felaket senaryolarına uyum sağlayamayacağı gerçeği. Bu nedenle bağlantıları kapsayıcı şekilde tasarlamak önemli.&nbsp;3-Sistem içerisindeki “yavaş” değişkenlerin kontrolü ve bunların geribildirim döngülerinin sağlanması. Buradaki amaç, ekosistem içerisindeki değişkenlerin kontrolü. Bu ne demek? Sosyo-ekolojik sistemlerde hızlı ve yavaş değişkenler mevcut. Bunlardan hızlı değişkenleri ekin üretimi, yavaş değişkenleri ise bir toprağın verimliliği olarak düşünmemiz gerekiyor. Verdiğimiz örnekten ilerleyerek, etki olarak tüm ekin sürecini etkileyecek olan toprak verimliliği yavaş değişkenlerin kontrolü noktasında bizlere yol gösteriyor. Yani sırf daha çok tüketim için sürdürülebilir olmayan çözümlerle toprak verimliliğini azaltmak yerine, daha uzun vadeli düşünerek yavaş değişkenlerin verimliliğini kontrol altında tutmamız gerektiği vurgulanıyor.&nbsp;&nbsp;4-Karmaşık adaptasyon sistemlerinin önceden tasarlanması. Yazının başında örnek verdiğim, Bill Gates’in daha sık karşılaşılacak salgınlar için global adaptasyon çözümleri aranması gerektiğine dair tavsiyesi bu maddenin tam karşılığı. Karmaşık, aklımıza gelmeyecek felaket senaryoları üzerinden ilerleyerek, daha içinden çıkılmaz felaketlere ön hazırlık yapılması ve bunlara uygun adaptasyon yol haritaları hazırlanması belki de yaşanan pandemi sebebi ile en dikkat çekici madde diyebiliriz.&nbsp;5-Bu madde sadece adaptasyon değil, her şeyin temeli olan eğitim! Çeşitliliğin, sürdürülebilirliğin, adapte olmanın eğitimi küçük yaşlarda başlanacak bir yapı ile gelecek nesillerin kişiliklerine etki edecek şekilde verilmeli. ‘Aman sorun yaşamasın’, ‘tüm olumsuzlukları önleyelim’ bakış açısı ile çocuk yetiştirmek gelecek nesillere yapılacak en büyük kötülük. Bu nedenle felaketlerle, büyük değişiklerle küçük yaşta hazırlanmak, bu konularda eğitilmek ve tecrübe kazanmak gezegenimizin de geleceği için çok önemli.&nbsp;&nbsp;6-Tüm paydaşların katılımı ile oluşturulacak sistemler. Döngüsel Ekonomi 101 takipçilerinin bildiği gibi, bu platformda döngüsel ekonominin sadece devletler ve büyük şirketler tarafından ele alınan bir yapı olmaması adına, bireylere farkındalık kazandırmak için uğraşıyoruz. Bu madde aslında bizim örneğimize çok uygun. Üzerinde yaşadığımız gezegende her birimize büyük sorumluluk düşüyor, bu nedenle de herkesin elini taşın altına koyması ve değişen sistemlere adaptasyon için birlikte hareket etmesi gerekiyor. Bunu da anca tüm paydaşların ortak katılımı ile yapabiliriz.&nbsp;7-Çok merkezli yönetim, aslında bir önceki maddeye benziyor. Fakat daha detaylı incelediğimizde, sadece devletlerin veya büyük özel şirketlerin yönetiminde değil, tüm paydaşların yönetimde olduğu bir anlayış ile, şu anki resmi süreçlerin felaket senaryolarında işlevsiz kalmasının önüne geçebilir.&nbsp;&nbsp;Döngüsel ekonomi ile çabuk adaptasyon yapısının birlikte düşünülmesi, içinde bulunduğumuz lineer sistemlerden, döngüsel sistemlere geçiş süreci için de destek niteliği taşımakta. Fakat dikkat edilmesi noktalar elbette var. Kelimenin gücü olarak “resilience”ın ne kadar etki yaratabilecek bir kelime olduğundan bahsetmiştik. Bu etki gücünü doğru dengede tutmazsak, döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde iyileştirmeler yapacağız diye düşünürken, lineer süreçleri daha da büyütecek yanlış adımlar atabiliriz. Bunları önlemek adına döngüsel ekonomi ve “resilience” arasındaki bağlantıları, hangi noktalarda daha verimli, hangi noktalarda biraz daha dikkatli kullanılmaları gerektiğine dair detaylı incelemeler yapmak gerekiyor.&nbsp;&nbsp;Hammadde kaynaklarının verimli kullanılmasında adaptasyonu yüksek çözümler ile fark yaratabileceğimizi biliyoruz. Bunun yanında sistemlerin tasarlanması sırasında merkeziyeti bırakarak tüm paydaşları karar vermek noktasına dahil etmeyi amaçlayan bir sistemi geliştirmeyi desteklememiz gerekiyor. Fakat burada döngüsel ekonominin sosyolojik etkilerinin şu ana kadar göz ardı edildiğini de belirtmekte fayda var. Yalnızca ekonomik ve çevresel etkileri üzerinden tanımlanan ve yaratacağı sosyal ve kültürel etkilerin çok da fazla dikkate alınmadığı döngüsel ekonomi, eğer ki sosyolojik etkileri üzerinden tartışılmaya başlanmaz ve olası toplumsal etkileri üzerinde fikir yürütülmez ise, beklenildiği gibi, uzun vadeli bir ekonomik yapıya dönüşemeyebilir. Tüm ekonomik sistemin değiştirilmesi sadece üretim süreçleri veya doğaya olan zararı olarak değerlendirilemez elbette. Bu nedenle toplumların nasıl etkileneceğini öngörmek değişimin kendisini de değiştirecek ve değişimi de felaketlere adaptasyon gücü yüksek şekilde geliştirecektir.&nbsp;&nbsp;Değişime uyum sağlamak için illaki mutasyona uğramamıza ya da daha özel güçlere sahip olmamıza gerek yok. Değişimin farkında olmak uyumun da ilk adımı olacaktır!

adaptasyon ile ilgili hikayeler